Łomianki

Łomianki

miasto w gminie miejsko-wiejskiej
Centrum Łomianek, ul.Warszawska
Herb Flaga
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	warszawski zachodni
Gmina	Łomianki
Aglomeracja	warszawska
Prawa miejskie	1 stycznia 1989[1]
Burmistrz	Małgorzata Żebrowska-Piotrak
Powierzchnia	8,4[2] km²
Wysokość	73–90 m n.p.m.
Populacja (2020) • liczba ludności • gęstość	17 042[2] 2029 os./km²
Strefa numeracyjna	22
Kod pocztowy	05-092
Tablice rejestracyjne	WZ
Położenie na mapie gminy Łomianki Łomianki
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Łomianki
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Łomianki
Położenie na mapie powiatu warszawskiego zachodniego Łomianki
52°20′08″N 20°53′40″E/52,335556 20,894444
TERC (TERYT)	1432054
SIMC	0920864
Urząd miejski ul. Warszawska 115 05-092 Łomianki
Strona internetowa

Łomianki – miasto w Polsce w województwie mazowieckim (wymowa), w powiecie warszawskim zachodnim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Łomianki. Zaliczane do aglomeracji warszawskiej.

Wieś szlachecka Łomni położona była w 1580 roku w powiecie warszawskim ziemi warszawskiej województwa mazowieckiego^[3]. Przed II wojną światową część gminy Młociny, po przyłączeniu Młocin do Warszawy samodzielna gmina wiejska Łomianki. W latach 1954-1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łomianki. Do 1975 należała do powiatu nowodworskiego.

Według stanu na 1 stycznia 2020 r. miasto zamieszkiwało 17 042 mieszkańców^[2].

Położenie

Położenie na mapie gminy i powiatu

Miasto położone jest 14 km od centrum Warszawy przy drodze krajowej nr 7 (Warszawa – Gdańsk (ul. Kolejowa)). Łomianki graniczą od północy z sołectwami Łomianki Dolne i Łomianki Chopina, przez Wisłę z osiedlem Nowodwory w warszawskiej dzielnicy Białołęka, od wschodu z osiedlem Młociny w warszawskiej dzielnicy Bielany, od południa z Kampinoskim Parkiem Narodowym, miejscowościami Laski i Sieraków z gminy Izabelin, od zachodu z sołectwami Dziekanów Leśny i Kiełpin. Znaczna część Łomianek leży na terenie zalewowym w starorzeczu Wisły, w którym znajdują się trzy z sześciu jezior w gminie: Pawłowskie, Fabryczne i Ostrowskie.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa warszawskiego.

Historia

Początki osadnictwa w tej okolicy datowane są na X–XI wiek. Pierwsza wzmianka pisana pochodzi z 1418. Od XV–XVI wieku osadnictwo mennonickie nad Wisłą. Prywatna wieś szlachecka, w 1739 roku należała do klucza Łomianki Lubomirskich^[4]. W XVIII wieku istniała tu prochownia założona przez generała Alojzego Fryderyka von Brühla.

Przed II wojną światową wieś wielonarodowościowa – Polacy, Niemcy, Żydzi. W 1924 przeniesiono tu kościół i parafię z Kiełpina, w 1929 otwarto kolej Warszawa – Młociny – Palmiry^[5]. W czasie II wojny światowej miejsce walk w 1939 i w 1944. W ramach prowadzonej przez okupanta niemieckiego akcji zagłady Żydów osoby pochodzenia żydowskiego deportowano do getta w Legionowie^[6].

W latach 50. XX wieku po włączeniu Młocin do Warszawy powstała Gmina Łomianki.

1 stycznia 1989 miejscowość otrzymała prawa miejskie.

Nazwa

Nazwa Łomianki pochodzi od słów łominy, łomna oznaczających miejsca, gdzie wylewy rzeki naniosły drzewa, lub równiny z wykrotami po wykarczowanym lesie^[7].

Burmistrzowie miasta i gminy Łomianki

Od powstania miasta Łomianki stanowisko burmistrza pełnili kolejno^[8]:

• Wiesław Bochenek (pełniący obowiązki): 1989–1990
• Lech Jeziorski: 1990–1991
• Andrzej Belka: 1991–1998
• Łucjan Sokołowski: 1998–2006
• Wiesław Pszczółkowski: 2006–2010
• Tomasz Dąbrowski: 2010–2018
• Małgorzata Żebrowska-Piotrak: od 2018

Demografia

Według danych GUS na 30 czerwca 2006 pod względem liczby ludności jest 37. miastem województwa mazowieckiego spośród 85, w latach 2006–2007 przyrost ludności wyniósł tu 2,58%^[9].

Łomianki – liczba ludności miasta w wybranych latach

Łomianki – struktura płci i wieku mieszkańców

Według GUS 31 grudnia 2006 było w Łomiankach zameldowanych 15 679 osoby, a faktycznie zamieszkiwało 15 875.

Gospodarka

• POLMO Łomianki – części samochodowe
• ACTION Łomianki – artykuły niespożywcze
• Bazar GS
• CH Auchan
• Biedronka
• Top Market – market
• NETTO – market
• Lidl

Transport publiczny

(c) I, Hiuppo, CC BY 2.5

Droga krajowa nr 7 w Łomiankach

Stan do 2018 roku

Autobus Autosan H6 należący do KM Łomianki na krańcu Metro Młociny – linia ŁZ. Taki schemat malowania był obecny na wszystkich autobusach KMŁ do 1 stycznia 2018 roku.

Historia komunikacji miejskiej w Łomiankach sięga 1991 roku. Komunikację Miejską Łomianki jako referat Urzędu Miasta i Gminy Łomianki uruchomiło trzech powołanych przez burmistrza Lecha Jeziorskiego kierowników: Jan Kornalewski, Marek Ślusarczyk oraz inż. Ryszard Wyszogrodzki. Początkowo były to linie Ł i Ł-BIS, które obsługiwały trasy z Placu Wilsona w Warszawie do szpitala w Dziekanowie Leśnym oraz do Łomnej i Sadowej. Komunikacja Miejska Łomianki w takiej formule pracowała do końca 1996 roku.

Następnym operatorem komunikacji stało się przedsiębiorstwo miejskie Komunikacja Miejska Łomianki sp. z o.o., które obsługiwało linie autobusowe^[10]:

Do Dąbrowy Zachodniej w południowej części miasta dojeżdżał także autobus ZTM linii „701”. Na zlecenie ZTM prywatny ajent obsługiwał także linię „L-7” łączące miasto ze Starostwem Powiatowym w Ożarowie Mazowieckim (trasa prowadziła przez warszawskie osiedle Wólka Węglowa, Mościska i Stare Babice).

Komunikacja miejska po wejściu do ZTM

Od 1 stycznia 2018 r. Łomianki, na mocy umowy pomiędzy miastem a ZTM (obecnie WTP), zostały włączona w I strefę biletową ZTM Warszawa. Dotychczasowy przewoźnik Komunikacja Miejska Łomianki stał się podwykonawcą ZTM. Dzięki temu w autobusach obowiązuje ujednolicona taryfa z ZTM, zmieniono przebieg oraz numerację linii autobusowych^[11] a pojazdy zostały dostosowane do wymagań ZTM^[12]. Ponadto na wniosek Urzędu Miasta Łomianki od 3 września 2018 roku, z Metra Marymont do Centrum Handlowego Auchan w Łomiankach, w dni powszednie dojeżdża linia 110.

Obecnie po Łomiankach kursuje 6 linii WTP:

W Łomiankach kursują także 3 linie lokalne zarządzane przez Komunikację Miejską Łomianki. Przejazdy tymi liniami są bezpłatne:

Dodatkowo przez Łomianki przejeżdżają autobusy PKS Polonus w kierunku Warszawy, gmin Czosnów, Zakroczym i Leoncin oraz Nowego Dworu Maz.

W sezonie letnim istnieje również okresowe połączenie promem pieszo-rowerowym Łomianek z Warszawską Białołęką.

Autobusy KM Łomianki^[13]

Model autobusu	Początek eksploatacji		Liczba
Autosan Sancity 9LE	2019		2
Jelcz M121M	2006		1
Jelcz M121I	2008		2
Mercedes-Benz 519 CDI	2014		4
Solaris Urbino 12 III	2010		21
Solaris Urbino 12 IV	2019		4
Solaris Urbino 12 IV electric	2019		2
Ursus CS12LFD City Smile	2017		2
Ilość pojazdów			38
Udział autobusów niskopodłogowych i niskowejściowych we flocie			100%

Osiedla

Miasto i gmina Łomianki:
* kolorem jasnozielonym zaznaczono sołectwa gminy
* kolorem khaki zaznaczono obszar miasta

Osiedle Tęcza – Łomianki Górne

W skład miasta Łomianki wchodzą następujące jednostki pomocnicze^[14]:

Edukacja

Szkoły

• Gimnazjum nr 2 w Dziekanowie Leśnym im. Jacka Kuronia
• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Marii Kownackiej
• Niepubliczna Szkoła Podstawowa „Moja Szkoła” im. Wandy Chotomskiej
• Gimnazjum nr 1 im. Janusza Kusocińskiego
• Prywatna Szkoła Podstawowa z Oddziałami Przedszkolnymi „Pro Futuro”
• Publiczne Liceum Ogólnokształcące im. Karola Wojtyły
• Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące Nr 71 Szkoła Mistrzostwa Sportowego Polskiego Związku Koszykówki
• Niepubliczna Szkoła Muzyczna o statusie artystycznej szkoły publicznej
• Szkoła Podstawowa im. Jadwigi i Romana Kobendzów w Sadowej
• Szkoła Podstawowa nr 2 z Oddziałami Dwujęzycznymi im. Ireny Szewińskiej
• Szkoła Podstawowa nr 3 z Oddziałami Dwujęzycznymi i Sportowymi im. Janusza Kusocińskiego

Przedszkola

• Europejskie Przedszkole Niepubliczne „Dziecięca Planeta”
• Punkt przedszkolny „Kidi Mini”
• Przedszkole Samorządowe nr 1
• Przedszkole Samorządowe
• Przedszkole Niepubliczne „Słoneczko”
• Przedszkole Niepubliczne Zgromadzenia Córek Maryi Wspomożycielki im. Aniołów Stróżów
• Przedszkole Niepubliczne Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny
• Polsko-Angielskie Przedszkole Niepubliczne „The Treehouse”
• Niepubliczne Przedszkole Promujące Zdrowie „Szkrab”
• Przedszkole Niepubliczne „Kraina Fantazji” (dawniej: „Domowe Przedszkole w Krainie Fantazji”)

Uczelnie

• Wydział Nauk o Rodzinie UKSW
• Wyższa Szkoła – Nowa Edukacja

Niepubliczna Szkoła Muzyczna I i II stopnia

W Łomiankach od 1995 działa Niepubliczna Szkoła Muzyczna I i II st. o statusie artystycznej szkoły publicznej. Uprawnienia szkoły publicznej otrzymała od Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w 2000. Siedziba główna Szkoły mieści się przy ul. Warszawskiej 73 (klasy filialne w ICDS i Dziekanowie Leśnym przy ul. Akinsa). W szkole edukację muzyczna pobiera 70 uczniów w następujących sekcjach instrumentalnych: klasa fortepianu, skrzypiec, wiolonczeli, gitary, perkusji, instrumentów dętych. Przy szkole działa Przedszkolne Studium Muzyczne dla dzieci od lat trzech. W szkole prowadzone są zajęcia gry na instrumentach, a także lekcje teorii: kształcenie słuchu, rytmika, audycje muzyczne, zespół kameralny, chór itp. Szkoła współpracuje z ośrodkami muzycznymi za granicą – uczniowie szkoły brali udział m.in. w konkursach międzynarodowych (w Koszycach na Słowacji, Fundão w Portugalii), zdobywając tytuły laureatów. 1 maja 2004 w dniu wejścia Polski do Unii Europejskiej delegacja Szkoły Muzycznej z Łomianek wystąpiła w koncercie w Portugalii (specjalne gratulacje z siedziby Unii Europejskiej w Lizbonie). Szkoła organizuje Międzynarodowy Konkurs Muzyczny im. Juliusza Zarębskiego pod patronatem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Kultura i sport

Biblioteka Publiczna w Łomiankach

Biblioteka Publiczna w Łomiankach powstała w 1947. Mieści się na piętrze budynku przy ul. Wiejskiej 12a. Posiada dwie filie: Filię nr 1 w Dziekanowie Nowym (ul. Rolnicza 435) oraz Filię nr 2 w Dąbrowie Leśnej (ul. Partyzantów 31). Biblioteka pełni rolę ośrodka kultury (organizuje: spotkania autorskie, głośne czytania bajek, warsztaty animacyjno-literackie, konkursy literackie i pokazy filmowe) oraz centrum informacji (oferuje bezpłatny dostęp do Internetu oraz bogaty księgozbiór)^[15].

Dom Kultury

W Łomiankach istnieje Dom Kultury (Łomianki Stare) i jego filia (Buraków), w których odbywają się zajęcia kulturalne i gimnastyczne. Każde dziecko może tu znaleźć coś dla siebie (np. zespół taneczny Łomianeczki, kółko plastyczne itp.). Organizowane są tu także zajęcia dla dorosłych. W Domu Kultury odbywają są koncerty muzyczne, teatrzyki dla dzieci, spotkania z autorami książek, bale karnawałowe, a także finał WOŚP^[16].

ICDS

Integracyjne Centrum Dydaktyczno-Sportowe w Łomiankach

Łomianki posiadają ogromny charakterystyczny niebieski budynek o nazwie Integracyjne Centrum Dydaktyczno-Sportowe im. Jana Pawła II (ICDS). Budynek posiada basen, hale sportową, strzelnicę, saunę, fitness i aule widowiskowo-koncertową, na której, podobnie jak w Domu Kultury, odbywają się koncerty i imprezy dla dzieci. W hali organizowane są różnorodne imprezy sportowe np. Puchar Polski w tańcu na wózkach, Mistrzostwa Warszawy w Tańcu Towarzyskim, Mistrzostwa Polski w Karate itd.^[17]

Kluby sportowe

• Klub Sportowy „Łomianki”, ul. Fabryczna 48,
• Oyama Karate, ul. Warszawska 73
• UKS „V” Łomianki, Integracyjne Centrum Dydaktyczno-Sportowe w Łomiankach, ul. Stanisława Staszica 2
• Klub „FIDES”, parafia św. Małgorzaty, ul. Warszawska 121
• Centrum Tańca „SWING”, ul. Równoległa 22a
• Fundacja Promocji Rekreacji „KiM”, ul.Partyzantów 21
• Stowarzyszenie Akademia Siatkówki Łomianki
• Akademia Piłkarska, ul. 11 Listopada 48
• Jacht Klub, ul. Wiejska 12A
• Frajda Tennis Club, ul. Jeziorna 1a
• Galeria i dom tańca „Koko Art”, ul. Pancerz 6

Miasto posiada także damską drużynę koszykarską Arcus SMS Łomianki, która dostała się do ekstraklasy.

Prasa

W Łomiankach wychodzi prasa lokalna – bezpłatny dwutygodnik „Gazeta Łomiankowska.pl” wydawany przez Komunikację Miejską Łomianki Sp. z o.o.^[18] oraz niezależny miesięcznik „Łomianki.Info” [1] wydawany przy portalu www.lomianki.info [2]. Bliskość Warszawy sprawia, że można tu też nabyć prasę warszawską.

Zabytki

Wpisane do rejestru zabytków nieruchomych^[19]:

• willa z ogrodem, ul. Racławicka 15, pocz. XX w.; nr rej.: 1265 z 3 marca 1986 (Łomianki)
• willa z ogrodem, ul. Dolna 41; nr rej.: 1459-A z 27 grudnia 1990 (Dąbrowa Leśna)
• willa, drewn. z ogrodem, ul. Pionierów 22, 1927; nr rej.: 1227 z 2 maja 1983 (Dąbrowa Leśna)

Wspólnoty wyznaniowe

Kościół św. Małgorzaty

Kościół Bł. Marceliny Darowskiej

Kościół Św. Marka Ewangelisty

Na terenie miasta Łomianki działają 3 parafie rzymskokatolickie z 4 w gminie archidiecezji warszawskiej, dekanatu kampinoskiego, a dziekanem dekanatu jest ks. prałat dr Marek Kiliszek, proboszcz parafii św. Małgorzaty DM w Łomiankach. Parafie te to^[20]:

• Rzymskokatolicka parafia pw. św. Małgorzaty z Antiochii Pizydyjskiej w Łomiankach, os. Łomianki Górne,
• Rzymskokatolicka parafia pw. św. Marka Ewangelisty w Łomiankach, os. Dąbrowa Leśna,
• Rzymskokatolicka parafia pw. bł. Marceliny Darowskiej w Łomiankach, os. Buraków,

Oprócz parafii działają tu także klasztor Augustianów (os. Buraków), Dom Zakonny Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii (Łomianki), a 2 przedszkola prowadzone są przez siostry zakonne ze Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny (Siostry Niepokalanki) oraz ze Zgromadzenia Córek Maryi Wspomożycielki (Siostry Salezjanki). Na terenie Wydziału Nauk o Rodzinie UKSW znajduje się także kaplica.

Miejscowy zbór Świadków Jehowy posiada Salę Królestwa przy ul. Batalionów Chłopskich^[21].

Inne wyznania nie mają współcześnie swoich świątyń na terenie miasta i gminy. W okresie przed II wojną światową znajdowała się tu synagoga i położona przy ul. Szpitalnej ewangelicka kaplica filialna, podległa parafii ewangelicko-augsburskiej w Nowym Dworze Mazowieckim. Istnienie tych obiektów związane było ze składem etnicznym miejscowej ludności^[22][23]. W budynku kaplicy powstały również pomieszczenia szkoły wyznaniowej oraz mieszkanie duchownego^[23][24][25]. Założony tu został również ewangelicki cmentarz^[23][25]. Filia nowodworskiej parafii luterańskiej działała do 1944^[24]. 18 stycznia 1945 dawna siedziba zboru została zajęta na potrzeby szkoły podstawowej, którą uruchomiono w tym budynku 17 marca tego roku. 11 kwietnia 1956 obiekt ten uległ zniszczeniu w wyniku podpalenia^[26][27], w związku z czym jedynym materialnym świadectwem obecności mieszkańców wyznania ewangelickiego zachowanym do czasów współczesnych pozostają trzy cmentarze – w Dąbrowie, Dziekanowie Leśnym i Kępie Kiełpińskiej^[22][28].

Współpraca międzynarodowa

Miasta i gminy partnerskie:

Miasto	Kraj	Data podpisania umowy
Noyelles-lès-Vermelles	Francja	1 lutego 1991[29]
Columbia Heights	Stany Zjednoczone	14 lipca 1991[29]

Honorowi obywatele

Na mocy Uchwały Rady Miejskiej w Łomiankach nr XXXII/209/93 z 29 grudnia 1993 w sprawie zasad i trybu nadawania Honorowego Obywatelstwa Gminy tytuł honorowego obywatela otrzymali^[30]:

• Irvin Hertz (ur. 1925) – za działalność na rzecz Łomianek w ramach Korpusu Pokoju (1994)
• Marcus L. Shook (ur. 1920) – ostatni żyjący członek załogi bombowca B-17G Nr 43-38175 „I’ll be seeing you/till we meet again” zestrzelonego nad Dziekanowem Leśnym w 1944 (1994) (zm. 22 stycznia 1995)^[31]
• Walter Logacz – za promocję działań siostrzanych miast Łomianki i Columbia Hights oraz wsparcie szpitala w Dziekanowie Leśnym (2001)
• Kazimierz Majdański (1916-2007) – arcybiskup, założyciel Instytutu Studiów nad Rodziną (obecnie Wydziału Nauk o Rodzinie), Kawaler Orderu Orła Białego, w uznaniu zasług dla gminy Łomianki (2003)^[32]
• Leon Copin – za szczególne zasługi w działaniu na rzecz rozwoju współpracy partnerskiej pomiędzy Łomiankami a Noyelles les Vermelles (2009)
• Teresa Kulesza – za wieloletnią działalność na rzecz pogłębiania więzi między społecznościami miast partnerskich Łomianek i Noyelles les Vermelles (2009)
• Andrzej Kulesza – za zainicjowanie współpracy między Łomiankami a Noyelles les Vermelles i wieloletnią działalność na rzecz pogłębiania więzi łączących społeczności obu miast (2009)

Galeria

Zobacz też

• Bitwa pod Łomiankami
• Łomianki (przystanek kolejowy)
• Synagoga w Łomiankach

Przypisy

Bibliografia

• Lechosław Herz: Puszcza Kampinoska: przewodnik. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2006, s. 260–264. ISBN 83-89188-48-1.
• Ewa Pustoła-Kozłowska: Dawne Łomianki. Historia, ludzie, zabytki. Łomianki: DROGRAF Mariusz Drąg, 2005. ISBN 83-922499-0-9.
• Ewa Pustoła-Kozłowska, Hanna Domin, Wojciech Bandyra: Łomianki: nie taka mała ojczyzna. Łomianki: Wydawnictwo Pommard, 2006. ISBN 83-924396-0-0.
• Łomianki – informator miasta i gminy. Bydgoszcz: System Perfekt, 1997. ISBN 83-87473-06-5.

Linki zewnętrzne

• Łomianki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 691 .
• Urząd Miasta i Gminy Łomianki
• Plan miasta Łomianki