Ślepiec stepowy

Ślepiec stepowy
	Spalax microphthalmus
	Güldenstädt, 1770
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	myszowe
Rodzina	ślepcowate
Podrodzina	ślepce
Rodzaj	ślepiec
Gatunek	ślepiec stepowy
Synonimy
	Spalax maior Erxleben, 1777; Mus typhlus Pallas, 1779; Spalax pallasii Nordmann, 1839;
	Spalax maior Erxleben, 1777; Mus typhlus Pallas, 1779; Spalax pallasii Nordmann, 1839;
Podgatunki
	S. m. microphthalmus Güldenstädt, 1770; S. m. typhlus (Pallas, 1779);
	S. m. microphthalmus Güldenstädt, 1770; S. m. typhlus (Pallas, 1779);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski

Ślepiec stepowy^[7] (Spalax microphthalmus), ślepiec^[8]^[9] – gatunek ssaka z podrodziny ślepców (Spalacinae) w obrębie rodziny ślepcowatych (Spalacidae).

Zasięg występowania

Ślepiec stepowy występuje we wschodniej Europie zamieszkując w zależności od podgatunku^[10]:

S. microphthalmus microphthalmus – wschodnia Ukraina i południowo-zachodnia Rosja.
S. microphthalmus typhlus – Kaukaz Północny w Rosji bezpośrednio na wschód od Morza Azowskiego.

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1770 roku niemiecki przyrodnik Johann Anton Güldenstädt nadając mu nazwę Spalax microphthalmus^[2]. Holotyp pochodził z nowochoperskich stepów, w obwodzie woroneskim, w Rosji^[11].

Wszyscy członkowie rodzaju Spalax byli traktowani przez wcześniejsze ujęcia systematyczne jako synonimy lub podgatunki S. microphthalmus^[10]. Podgatunki są tymczasowo uznawane w oczekiwaniu na dodatkowe badania^[10]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają dwa podgatunków^[10].

Etymologia

Spalax: gr. σπαλαξ spalax, σπαλακος spalakos „kret”^[12].
microphthalmus: gr. μικρος mikros „mały”^[13]; οφθαλμος ophthalmos „oko”^[14].
typhlus: gr. τυφλος tuphlos „ślepy”^[15].

Nazwa zwyczajowa

W polskiej literaturze zoologicznej dla oznaczenia gatunku używana była nazwa zwyczajowa „ślepiec”^[8]^[9], lecz w wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi przypisano oznaczenie ślepiec stepowy, rezerwując nazwę ślepiec dla rodzaju Spalax^[7].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 190–315 mm, brak widocznego zewnętrznego ogona; masa ciała 120–818 g^[16]. Ma walcowate ciało pokryte krótką, miękką, szaro–żółtą sierścią. Szczątkowe oczy są całkowicie ukryte pod skórą. Mocna i szeroka głowa jest głównym narzędziem do rycia korytarzy^[8].

Tryb życia

Prowadzi podziemny, nocny tryb życia. Zamieszkuje tereny stepowe, unika lasów. Stale przebywa pod ziemią w norach. Żywi się podziemnymi częściami roślin. Czasem żyje na polach, niszcząc rośliny uprawne^[8].

Przypisy

↑ Spalax microphthalmus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ ^a ^b J.A. Güldenstädt. Spalax, novum glirium genus. „Novi commentarii Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae”. 14 (1), s. 411, 1770. (łac.).
↑ J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cum synonymia et historia animalium. Cz. 1: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 377. (łac.).
↑ P.S. Pallas: Novae species quadrupedum e Glirium ordine, cum illustrationibus variis complurium ex hoc ordine animalium. Erlangae: sumtu Wolfgangi Waltheri, 1778, s. 76, 154. (łac.).
↑ A. von Nordmann. Sur deux espèces de Spalax, propres a la Russie méridionale. „Bulletin Scientifique publié par l’Académie Impériale des Sciences de Saint-Pétersbourg”. 5 (13), s. 200, 1839. (fr. • niem.).
↑ K.K. Tsytsulina K.K., N.N. Formozov N.N., B. Sheftel & I.B.S.& I. Zagorodnyuk B. Sheftel & I.B.S.& I., Spalax microphthalmus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-06] (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 231. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 357–358, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
↑ ^a ^b Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 328. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Spalax microphthalmus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-06].
↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 637, 1904. (ang.).
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 136.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 154.
↑ Jaeger 1944 ↓, s. 245.
↑ R. Norris: Family Spalacidae (Muroid Mole-rats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 139. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

Bibliografia

E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 1. Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 1-256. (ang.).

[itis-1] Spalax microphthalmus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[Güldenstädt-2] J.A. Güldenstädt. Spalax, novum glirium genus. „Novi commentarii Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae”. 14 (1), s. 411, 1770. (łac.).

[Erxleben-3] J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cum synonymia et historia animalium. Cz. 1: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 377. (łac.).

[Pallas-4] P.S. Pallas: Novae species quadrupedum e Glirium ordine, cum illustrationibus variis complurium ex hoc ordine animalium. Erlangae: sumtu Wolfgangi Waltheri, 1778, s. 76, 154. (łac.).

[Nordmann-5] A. von Nordmann. Sur deux espèces de Spalax, propres a la Russie méridionale. „Bulletin Scientifique publié par l’Académie Impériale des Sciences de Saint-Pétersbourg”. 5 (13), s. 200, 1839. (fr. • niem.).

[iucn-6] K.K. Tsytsulina K.K., N.N. Formozov N.N., B. Sheftel & I.B.S.& I. Zagorodnyuk B. Sheftel & I.B.S.& I., Spalax microphthalmus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016 [online], wersja 2021-2 [dostęp 2021-11-06] (ang.).

[Cichocki&inni-7] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 231. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Kowalski&inni-8] K. Kowalski (red.), A. Krzanowski, H. Kubiak, B. Rzebik-Kowalska & L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 357–358, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.

[kracz-9] Z. Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.

[Burgin&inni-10] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 328. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[Wilson&Reeder-11] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Spalax microphthalmus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-11-06].

[Palmer-12] T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 637, 1904. (ang.).

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=166_136]-13] Jaeger 1944 ↓, s. 136.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=184_154]-14] Jaeger 1944 ↓, s. 154.

[CITEREFJaeger1944[https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015072139499;view=1up;seq=275_245]-15] Jaeger 1944 ↓, s. 245.

[Norris-16] R. Norris: Family Spalacidae (Muroid Mole-rats). W: D.E. Wilson, R.A. Mittermeier & T.E. Lacher (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 7: Rodents II. Barcelona: Lynx Edicions, 2017, s. 139. ISBN 978-84-16728-04-6. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne