Święty i Wielki Sobór Kościoła Prawosławnego

Критский собор. Ханья. 26.06.2016.jpg

Święty i Wielki Sobór Kościoła Prawosławnego (gr. Ἡ Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας; potocznie Sobór Wszechprawosławny) – sobór prawosławny, którego obrady trwały od 19 do 26 czerwca 2016 pod przewodnictwem patriarchy Konstantynopola. Zgromadzenie odbyło się w Kolymbari na Krecie.

Historia

Geneza soboru panprawosławnego sięga roku 1902, kiedy to patriarcha Konstantynopola, Joachim III zasugerował potrzebę zorganizowania takiego zgromadzenia.

Pierwsze przygotowania do zwołania soboru podjęto w 1923 na Kongresie Wszechprawosławnym w Stambule. Zapadła wówczas decyzja o uczczeniu nim tysiącsześćsetlecia Soboru Nicejskiego I. Wielki Sobór Kościoła Wschodniego zaplanowany na rok 1925 w Jerozolimie nie odbył się jednak z powodu różnych stanowisk Kościołów narodowych.

Do prac nad zwołaniem soboru Kościołów prawosławnych powrócono po II wojnie światowej z inicjatywy patriarchy ekumenicznego Konstantynopola, Atenagorasa I. Zapoczątkowała je Narada Wszechprawosławna na Rodos (1961).

Odbyły się cztery Wszechprawosławne Narady Przedsoborowe (1971, 1982, 1986, 2016[1]), których celem było opracowanie wszystkich szczegółów dotyczących obrad.

W styczniu 2016 przedstawiciele 14[a] autokefalicznych Cerkwi postanowili, że Wielki Sobór Kościoła Wschodniego będzie obradował w dniach 19–27 czerwca 2016 w Prawosławnej Akademii Krety w Kolymbari[2][3][4].

1 czerwca 2016, na posiedzeniu Świętego Synodu Patriarchatu Bułgarskiego podjęto decyzję o wycofaniu się z uczestnictwa tej Cerkwi w obradach soboru, zastrzegając jednak możliwość wzięcia udziału w przypadku zwołania soboru w późniejszym terminie[5]. Również Patriarchaty: Antiocheński, Gruziński i Moskiewski postanowiły nie brać udziału w soborze[6].

Obrady Soboru

  • Katedra św. Menasa w Heraklionie
    17 czerwca 2016 – Mała Synaksa – spotkanie zwierzchników 10 Kościołów przed obradami roboczymi;
  • 19 czerwca 2016 – Uroczystość Zesłania Ducha Świętego – liturgia otwarcia Soboru w katedrze św. Minasa w Heraklionie;
  • 20 czerwca 2016 – Liturgia w języku arabskim w cerkwi monasteru Ikony Matki Bożej „Gonia”. Obrady pierwszej sesji Soboru; przemówienie inauguracyjne patriarchy konstantynopolitańskiego Bartłomieja oraz wystąpienia zwierzchników pozostałych 9 Cerkwi biorących udział w Soborze. Na drugiej sesji zapoczątkowano prace nad dokumentem dotyczącym misji Cerkwi prawosławnej we współczesnym świecie[7].
  • 21 czerwca 2016 – Liturgia w cerkwi monasteru Ikony Matki Bożej „Gonia”. Na sesjach kontynuowano prace nad zagadnieniami misji Cerkwi we współczesnym świecie oraz rozpoczęto dyskusję nad dokumentem „Prawosławna diaspora”[8].
  • 22 czerwca 2016 – Liturgia pod przewodnictwem patriarchy serbskiego Ireneusza w cerkwi monasteru ikony Matki Bożej „Gonia”. Na sesjach kontynuowano dyskusję nad zagadnieniami prawosławnej diaspory oraz rozpoczęto prace nad dokumentami „Autonomia i sposób jej ogłaszania” oraz „Ważność postu i jego wypełnianie dzisiaj”[9].
  • W monasterze ikony Matki Bożej „Gonia” odbywały się Święte Liturgie w trakcie soboru
    23 czerwca 2016 – Liturgia pod przewodnictwem patriarchy rumuńskiego Daniela w cerkwi monasteru Ikony Matki Bożej „Gonia”. Na sesjach przedpołudniowych pracowano nad dokumentem „Sakrament małżeństwa i jego przeszkody”, natomiast na sesji popołudniowej omawiano zagadnienia relacji Cerkwi prawosławnej z pozostałym światem chrześcijańskim. Podpisanie trzech dokumentów: „Misja Cerkwi prawosławnej we współczesnym świecie”, „Prawosławna diaspora” oraz „Autonomia i sposób jej ogłaszania”[10].
  • 24 czerwca 2016 – Liturgia w językach cerkiewnosłowiańskim i polskim pod przewodnictwem biskupa siemiatyckiego Jerzego (Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny) w cerkwi monasteru Ikony Matki Bożej „Gonia”. Prace Synaksy Zwierzchników Cerkwi Prawosławnych nad ustaleniem końcowego orędzia Soboru. Kontynuacja prac nad dokumentem „Relacje Cerkwi prawosławnej z pozostałym światem chrześcijańskim”, z uwzględnieniem problematyki unickiej. Podpisanie dokumentu „Ważność postu i jego wypełnianie dzisiaj”[11].
  • 25 czerwca 2016 – Kontynuacja i zakończenie dyskusji nad dokumentem omawiającym relacje Cerkwi prawosławnej z pozostałymi chrześcijanami. Przyjęcie tekstu Orędzia Wielkiego i Świętego Soboru Wszechprawosławnego Kościoła Wschodniego[12].
  • 26 czerwca 2016 – Dzień Wszystkich Świętych; Liturgia w katedrze Świętych Piotra i Pawła w Chanii pod przewodnictwem patriarchy konstantynopolitańskiego Bartłomieja w asyście zwierzchników pozostałych dziewięciu Cerkwi uczestniczących w Soborze. Podpisanie dokumentu „Relacje Cerkwi prawosławnej z pozostałym światem chrześcijańskim” (przed 26 czerwca podpisano również dokument „Sakrament małżeństwa i jego przeszkody”). Ogłoszenie Orędzia Soboru w monasterze Ikony Matki Bożej „Życiodajne Źródło” w pobliżu Chanii[13].

Tematy Soboru

Zadaniem Soboru Wszechprawosławnego było podjęcie decyzji i ustalenie stanowiska w kwestiach, które nurtują Kościoły prawosławne jako wspólnotę ogólnoświatową.

Do głównych tematów obrad miały należeć pierwotnie następujące kwestie:

  • problem diaspory i Kościołów pozostających poza terytorium kanonicznym swoich macierzystych Kościołów.
  • konflikty między Kościołami autokefalicznymi, niekanonicznymi i autonomicznymi aspirującymi do autokefalii; sposób ogłaszania autokefalii[14]
  • kwestia dyptychów i wzajemnego uznania kanoniczności pomiędzy poszczególnymi Kościołami prawosławnymi
  • stanowisko Kościołów prawosławnych w kwestii stosowania różnych kalendarzy liturgicznych
  • refleksja nad poszczególnymi przeszkodami małżeńskimi oraz kanonicznością sprawowania małżeństwa
  • dyscyplina związana z postem w warunkach życia współczesnego świata
  • relacje prawosławia z innymi wyznaniami chrześcijańskimi
  • stosunek prawosławia do ruchu ekumenicznego
  • wkład prawosławia do zachowania chrześcijańskiego ideału pokoju, braterstwa i wolności we współczesnym świecie.

Zgodnie z ustaleniami podjętymi na ostatniej naradzie przedstawicieli lokalnych Cerkwi w styczniu 2016, Sobór podjął tematy:

  • autonomia i sposób jej ogłaszania;
  • relacje Cerkwi prawosławnej z pozostałym światem chrześcijańskim;
  • znaczenie postu i jego wypełnianie dzisiaj;
  • prawosławna diaspora;
  • misja Cerkwi prawosławnej we współczesnym świecie; wkład Cerkwi prawosławnej w realizację ideałów pokoju, sprawiedliwości, wolności, braterstwa i miłości między narodami;
  • przeszkody w zawarciu związku małżeńskiego[4].

Kościoły nie wypracowały natomiast wiążących dokumentów w kwestiach:

  • autokefalii i sposobu jej ogłaszania;
  • dyptychów;
  • kalendarza liturgicznego[4].

Uczestnicy soboru

Patriarcha konstantynopolitański Bartłomiej

Delegacja Patriarchatu Konstantynopolitańskiego

  • patriarcha konstantynopolitański Bartłomiej,
  • arcybiskup karelski i całej Finlandii Leon,
  • metropolita talliński i całej Estonii Stefan,
  • metropolita Pergamonu Jan,
  • arcybiskup Ameryki Dymitr,
  • metropolita Niemiec Augustyn,
  • arcybiskup Krety Ireneusz,
  • metropolita Denver Izajasz,
  • metropolita Atlanty Aleksy,
  • metropolita Wysp Książęcych Jakub,
  • metropolita Projkonii Józef,
  • metropolita Filadelfii Meliton,
  • metropolita Francji (Galii) Emanuel,
  • metropolita Dardaneli Nikita,
  • metropolita Detroit Mikołaj,
  • metropolita San Francisco Gerazym,
  • metropolita kisamski i seliński Amfilochiusz,
  • metropolita koreański Ambroży,
  • metropolita selimbryjski Maksym,
  • metropolita Adrianopola Amfilochiusz,
  • metropolita Dioklei Kalikst,
  • metropolita Hierapolis Antoni,
  • metropolita Gallipoli i Madyty Stefan[15],
  • arcybiskup Telmessos Hiob,
  • arcybiskup Chariupolis Jan,
  • biskup nysski Grzegorz[16].

Delegacja Patriarchatu Aleksandryjskiego

oraz doradcy: Panajotis Tsumerkas, archimandryta Paisjusz (Larendzakis), archimandryta Piotr (Parginos), protojerej Afinodor Papaewripiadis, protojerej Joseph Kwame Labi Aiete, diakon Emmanuel Kawanya[17].

Delegacja Patriarchatu Jerozolimskiego

Delegacja Patriarchatu Serbskiego

Delegacja Patriarchatu Rumuńskiego

Delegacja Kościoła Cypru

oraz doradcy: archimandryci Jan (Joannu), Augustyn (Karras), Benedykt (Joannu), Grzegorz (Joannidis), Grzegorz (Musurulis) a także teolog Michalis Spiru[21].

Delegacja Kościoła Grecji

  • arcybiskup Aten i całej Grecji Hieronim II,
  • metropolita Mandinii i Kynurii Aleksander,
  • metropolita Nikiei Aleksy,
  • metropolita Aleksandropolis Antym,
  • metropolita Ilionu, Acharnes i Petrupoli Atenagoras,
  • metropolita Neapolis i Stawropolis Barnaba,
  • metropolita Mesenii i Metonii Chryzostom,
  • metropolita Nikopolis i Prewezy Chryzostom,
  • metropolita Peristeri Chryzostom,
  • metropolita Didymoticho, Orestiady i Sufli Damaskin,
  • metropolita Hydry, Spetses i Eginy Efrem,
  • metropolita Samos i Ikarii Euzebiusz,
  • metropolita Nea Jonii i Filadelfii Gabriel,
  • metropolita Elei German,
  • metropolita Nafpaktos i Agios Vlasios Hieroteusz,
  • metropolita Arty Ignacy,
  • metropolita Dimitrias i Almiros Ignacy,
  • metropolita Larisy i Tyrnawos Ignacy,
  • metropolita Langadas Jan,
  • metropolita Siderokastronu Makary,
  • metropolita Kasandrei Nikodem,
  • metropolita Filippi, Neapolis i Tasos Prokopiusz,
  • metropolita Kastorii Serafin,
  • metropolita Ierissos, Góry Athos i Ardameri Teoklit,
  • metropolita Seres i Nigrity Teologos

oraz doradcy: biskup Metonii Klemens, archimandryci Ignacy (Sotiriades) i Cherubin (Moustakas), protoprezbiterzy Adamantios Augoustidis i Vasilikós Kalliakmanis, a także teolog Geôrgios Filias[22].

Delegacja Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego

W delegacji znaleźli się również sekretarz Metropolity – archidiakon Paweł (Tokajuk), pełniący funkcję tłumacza Jerzy Betlejko oraz pełniący funkcję stewarda Mikołaj Podolec. Korespondentem PAKP z Soboru był Jarosław Charkiewicz[23].

Delegacja Autokefalicznego Prawosławnego Kościoła Albanii

  • arcybiskup Tirany i całej Albanii Anastazy,
  • metropolita Beratu Ignacy,
  • metropolita Korczy Jan,
  • metropolita Gjirokastry Dymitr,
  • metropolita Apollonii i Fier Mikołaj,
  • metropolita Elbasanu Antoni,
  • metroplita Amantii Nataniel,
  • biskup Ballsh Asti,

a także: protoprezbiter Joani Trebicka, diakon Spiros Topanxha, mnisi: Anastasios Bendo i Charalampos Gkiokas oraz mniszka Rakela Dervishi[24].

Delegacja Kościoła Prawosławnego Czech i Słowacji

  • metropolita ziem czeskich i Słowacji, arcybiskup preszowski Rościsław,
  • arcybiskup praski Michał,
  • biskup szumperski Izajasz,

a także: archimandryta Serafin (Šemjatovský) oraz diakoni: Maksym (Durila) i Cyryl (Sarkissian)[25].

Inne wyznania wobec Soboru

W dniu rozpoczęcia soboru papież Franciszek modlił się aby Duch Święty „wspierał swoimi darami patriarchów, arcybiskupów i biskupów zebranych na Soborze”[26].

Obserwatorzy

Ekumeniczny Patriarchat Konstantynopola w charakterze obserwatorów zaprosił na Sobór, przewodniczącego Papieskiej Rady do spraw Popierania Jedności Chrześcijan kardynała Kurta Kocha oraz sekretarza Rady – biskupa Briana Farrella[27].

Przesłanie Soboru

26 czerwca 2016 ogłoszono Przesłanie Świętego i Wielkiego Soboru Cerkwi Prawosławnej.

Reakcje

2 lipca 2016 Patriarchat Antiocheński wydał oświadczenie, w którym stwierdził, że nie traktuje soboru, jaki odbył się na Krecie, jako takiego, lecz jako kolejne zgromadzenie biskupów poprzedzające właściwy sobór. Tym samym nie będzie traktował jego postanowień jako wiążących. Uzasadniając swoje stanowisko, Święty Synod Kościoła wskazał, że na soborze nie byli obecni delegaci niektórych Cerkwi autokefalicznych, a podczas obrad nie podjęto najważniejszych zdaniem Patriarchatu Antiochii tematów (problem ogłaszania autokefalii, dyptychów i kalendarza liturgicznego). Zauważył również, że nie wszystkie Cerkwie zaakceptowały dokumenty przedsoborowe[28].

Rosyjski Kościół Prawosławny nazwał sobór ważnym wydarzeniem w historii procesu soborowego, lecz nie uznał go za panprawosławny z powodu nieobecności niektórych Kościołów lokalnych i braku konsensusu wokół dokumentów soboru[29].

Mnisi z Athos opublikowali list, w którym wzywają wspólnotę prawosławną do odrzucenia soboru oraz prymatu patriarchy Konstantynopola. Według nich sobór rzekomo miał w dwunastu punktach odrzucić tradycję oraz ortodoksję chrześcijańską, zaakceptować panherezję ekumenizmu i synkretyzmu (ΠΑΝΘΡΗΣΚΕΙΑ)[30].

Zobacz też

Uwagi

  1. W naradach nie brali udziału przedstawiciele Kościoła Prawosławnego w Ameryce (OCA), którego autokefalia nie jest uznawana przez większość kanonicznych Cerkwi.

Przypisy

  1. PAKP: Synaksa Zwierzchników Lokalnych Cerkwi Prawosławnych (pol.). orthodox.pl. [dostęp 2016-01-22].
  2. Wydarzenia (pol.). ekai.pl. [dostęp 2016-02-13].
  3. Serwis Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – Sobór odbędzie się na Krecie [dostęp: 27.01.2016.]
  4. a b c Strona Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego – Zakończenie obrad Synaksy Zwierzchników Cerkwi [dostęp: 28.01.2016.]
  5. Dominika Kovačević – Bułgarska Cerkiew wycofuje się z Panprawosławnego Soboru [dostęp: 01.06.2016.]
  6. Biskup siemiatycki Jerzy: „Polski Kościół Prawosławny weźmie udział w Synodzie” [dostęp: 15.06.2016.]
  7. Oficjalna strona PAKP – Święty Sobór Cerkwi Prawosławnej rozpoczął obrady [dostęp: 20.06.2016.]
  8. Oficjalna strona PAKP – Wielki i Święty Sobór kontynuuje prace [dostęp: 21.06.2016.]
  9. Oficjalna strona PAKP – Trzeci dzień obrad Wielkiego i Świętego Soboru [dostęp: 22.06.2016.]
  10. Oficjalna strona PAKP – Kolejny dzień obrad Świętego i Wielkiego Soboru [dostęp: 24.06.2016.]
  11. Oficjalna strona PAKP – Święty i Wielki Sobór zbliża się do końca [dostęp: 25.06.2016.]
  12. Oficjalna strona PAKP – Święty i Wielki Sobór zakończył obrady [dostęp: 26.06.2016.]
  13. Oficjalna strona PAKP – Zakończył się Święty i Wielki Sobór [dostęp: 27.06.2016.]
  14. A. Kuźma, V Wszechprawosławna Konferencja Przedsoborowa, „Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego”, nr 12 (313), grudzień 2015.
  15. Stephanos Dinidis (ang.). orthodoxia.ch. [dostęp 2018-08-28].
  16. Объявлен состав делегации Константинопольского Патриархата на Всеправославном Соборе
  17. Состав делегации Александрийского Патриархата
  18. Состав делегации Иерусалимского Патриархата, 20 czerwca 2016 [dostęp 2016-06-29] (ros.).
  19. Состав делегации Сербской Церкви, 20 czerwca 2016 [dostęp 2016-06-29] (ros.).
  20. Состав делегации Румынского Патриархата, 20 czerwca 2016 [dostęp 2016-06-29] (ros.).
  21. Состав делегации Кипрской Церкви, 20 czerwca 2016 [dostęp 2016-06-29] (ros.).
  22. Holy and Great Council. Pentecost 2016. Delegations (ang. • gr.). holycouncil.org. [dostęp 2018-07-19].
  23. Metropolita Sawa przybył na Kretę (pol.). wiadomosci.cerkiew.pl. [dostęp 2016-06-20].
  24. Delegacioni i Kishës Orthodhokse Autoqefale të Shqipërisë për Sinodin e Shenjtë dhe të Madh (alb. • ang.). orthodoxalbania.org. [dostęp 2018-07-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-01-08)].
  25. Pražská Eparchie – Delegace Pravoslavné církve v českých zemích a na Slovensku na velkém a svatém všepravoslavném sněmu. [dostęp 2016-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-23)].
  26. Franciszek modli się za Synod Wszechprawosławny – Radio Watykańskie, pl.radiovaticana.va [dostęp 2017-11-28] (pol.).
  27. Czy Sobór Wszechprawosławny dojdzie do skutku? (pol.). ekumenizm.wiara.pl. [dostęp 2016-06-20].
  28. Patriarchat Antiocheński nie uznał soboru na Krecie za „panprawosławny”, www.wiadomosci.cerkiew.pl [dostęp 2016-07-04].
  29. В.Р. Легойда: Священный Синод признал Собор на Крите важным событием, но отметил, что он не может рассматриваться как Всеправославный, Патриархия.ru [dostęp 2016-07-16].
  30. ΠΑΝΘΡΗΣΚΕΙΑ, ΤΟ ΤΕΛΙΚΟ ΠΡΟΣΤΑΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ... [dostęp 2016-07-17].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Критский собор. Ханья. 26.06.2016.jpg
Autor: Υπουργείο Εξωτερικών, Licencja: CC BY-SA 2.0
Δήλωση Υφυπουργού Εξωτερικών, Γιάννη Αμανατίδη για την ολοκλήρωση των εργασιών της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας (Χανιά 26.06.16)
Moni Gonia.jpg
Autor: Bunny1948, Licencja: CC BY-SA 2.0
Moni Gonia Monastery, Crete
Bartolomeo I.jpg
Autor: Massimo Finizio, Licencja: CC BY 3.0
His Holiness Bartholomew I ecumenical patriarch of Costantinople Πατριάρχης Βαρθολομαίος"
Crete Iraklio4 tango7174.jpg
Autor: Tango7174, Licencja: CC BY-SA 4.0
Cathedral of Agios Minas, Heraklion, Crete, Greece.