Świerk biały
| ||
Forma typowa, pokrój | ||
Systematyka[1][2][3] | ||
Domena | eukarionty | |
Królestwo | rośliny | |
Podkrólestwo | rośliny zielone | |
Nadgromada | rośliny telomowe | |
Gromada | rośliny naczyniowe | |
Podgromada | rośliny nasienne | |
Nadklasa | nagonasienne | |
Klasa | iglaste | |
Rząd | sosnowce | |
Rodzina | sosnowate | |
Rodzaj | świerk | |
Gatunek | świerk biały | |
Nazwa systematyczna | ||
Picea glauca (Moench) Voss Mitt. Deutsch. Dendrol. Ges. 16: 93 1907.[4] | ||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | ||
Zasięg występowania | ||
Świerk biały, świerk kanadyjski (Picea glauca (Moench) Voss) – gatunek wiecznie zielonego drzewa z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Pochodzi z północnych obszarów Ameryki Północnej, od centralnej Alaski, na wschód do Nowej Fundlandii, na południe do północnych stanów Montana, Michigan i Mine. Występuje także odizolowana populacja w Górach Czarnych w Dakocie Południowej[6]
Morfologia
- Pokrój
- Typowa, dziko rosnąca forma gatunku to drzewo o wysokości do 20-35 m, podobne pokrojem do świerka kłującego. Korona wąska, wąskopiramidalna[7]
- Pień
- Kora cienka i łuskowata, odpada okrągłymi płatami o średnicy 5-10 cm.
- Liście
- Igły długie, tępe, o romboidalnym przekroju poprzecznym, z wierzchu niebiesko-zielone, od spodu niebiesko-białe. Po roztarciu silnie aromatyczne[7].
- Szyszki
- Długości 3-6 cm, zamknięte szerokie na 1,5 cm, otwarte osiągają do 2,5 cm średnicy. Łuski cienkie i giętkie, długości 15 mm. Nasiona są czarne, długości 2-3 mm, z brązowym, wiotkim skrzydełkiem o długości 5-8 mm.
Biologia i ekologia
Typowa forma gatunku w swoim naturalnym środowisku żyje do 350 lat. Kwiaty zapylane są przez wiatr. Szyszki dojrzewają w 4-6 miesięcy od zapylenia, nasiona rozsiewane są przez wiatr.
Zastosowanie
- Drewno jest miękkie i lekkie. Używa się go do wyrobu papieru oraz w budownictwie jako budulec[7].
- Jest uprawiany w wielu krajach świata jako roślina ozdobna w parkach i zieleni miejskiej[7]. Jego dużo mniejsze i bardziej ozdobne kultywary są uprawiane w ogródkach przydomowych i parkach. Odmiany ozdobne o niewielkiej wysokości nadają się do ogródków przydomowych, do ogrodów skalnych i na wrzosowiska. Mogą też być uprawiane w donicach[8].
Odmiany ozdobne
- 'Conica' – często uprawiana odmiana charakteryzująca się idealnie stożkowatą i gęstą koroną. Rośnie bardzo powoli; po 10 latach osiąga co najwyżej 1,5 m wysokości[8].
- 'Alberta globe' – ma koronę kopulastą lub kulistą i osiąga wysokość do 1m
- 'Echinoformis' – korona płaskokulista, igły delikatne, niebieskozielone. Osiąga wysokość do 1 m.
- 'Laurin' – odmiana karłowata o koronie wąskostożkowej. Rośnie bardzo powoli (rocznie przyrasta tylko 2-3 cm).
- 'Sanders blue' - rzadziej spotykana o srebrnych igłach, rośnie wolniej niż 'Conica' i ma szerszy pokrój.
- 'Maigold' - wolno rosnąca o wąsko stożkowatym pokroju i efektownych przyrostach wiosennych, jednak blaknących z czasem.
Uprawa
Wszystkie odmiany świerka białego najlepiej rosną na glebach świeżych i wilgotnych, preferują stanowiska dobrze nasłonecznione. Uprawia się je z sadzonek wyhodowanych przez ogrodników (przez szczepienie), przy uprawianiu z nasion niektóre odmiany nie zachowują bowiem cech rośliny matecznej. Są wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza, atakowane bywają przez mszyce i przędziorki, a w wilgotnych miejscach i przy długotrwałej wilgotnej pogodzie również przez choroby grzybowe[9].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens , Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19, 2011, s. 55–70 [dostęp 2021-03-26] .
- ↑ The Plant List. [dostęp 2013-01-30].
- ↑ Picea glauca, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2013-01-30].
- ↑ a b c d Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.
- ↑ a b Maciej Mynett, Magdalena Tomżyńska: Krzewy i drzewa ozdobne. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 1999. ISBN 83-7073-188-0.
- ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
Media użyte na tej stronie
White Spruce Picea glauca needles, Denali National Park and Preserve, AK, USA
Range map of white spruce (Picea glauca)
Autor: nicmcphee on Flickr, Licencja: CC BY-SA 2.0
Picea glauca foliage and cones, Denali National Park, Alaska.
Autor: Agnieszka Kwiecień (Nova), Licencja: CC BY 2.5
Świerk biały (Picea glauca), okaz uprawiany. Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, Polska.