Świerk kłujący
 | |
| Systematyka[1][2][3] | |
| Domena | eukarionty |
|---|---|
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny zielone |
| Nadgromada | rośliny telomowe |
| Gromada | rośliny naczyniowe |
| Podgromada | rośliny nasienne |
| Nadklasa | nagonasienne |
| Klasa | iglaste |
| Rząd | sosnowce |
| Rodzaj | świerk |
| Gatunek | świerk kłujący |
| Nazwa systematyczna | |
| Picea pungens Engelm Gard. Chron. n.s., 11: 334 1879.[4] | |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
 | |
Świerk kłujący, świerk srebrny (Picea pungens Engelm.) – gatunek drzewa z rodziny sosnowatych (Pinaceae). Świerk kłujący pochodzi z Gór Skalistych w zachodniej części Ameryki Północnej[6].
Morfologia
- Pokrój
- Korona stożkowata, zazwyczaj bardzo gęsta. Starsze drzewa smukłe.
- Pień
- Formy typowe rosnące w swoim naturalnym środowisku osiągają wysokość ponad 30 m, odmiany uprawne (kultywary) są znacznie niższe[7]. Średnica pnia do 1,5 m. Kora cienka i popękana, szarobrązowa, u starszych drzew brunatnoszara.
- Liście
- Igły wyrastają na wyraźnych, sęczkowatych wzniesieniach. Są czterokanciaste, i posiadają wyraźną siną smugę w miejscu występowania szparek oddechowych. Są zaostrzone, sztywne, bardzo kłujące i ustawione prostopadle do gałązek, dookolnie, na wszystkie strony. Na młodych pędach są zazwyczaj srebrnosine[8]
- Kwiaty
- Gatunek jednopienny. Kwiaty żeńskie szyszeczkowate i zielonkawe, osadzone pionowo na końcach pędów. Kwiaty męskie długości do 3 cm, podłużne, o żółtawym zabarwieniu[9].
- Szyszki
- Zwisające, jasnobrązowe, długości 8-10 cm.Ich łuski są drobne, miękkie i mają szczyty wyraźnie ścięte i nierówno ząbkowane[8].
- Gatunki podobne
- Świerk kłujący mylony jest czasem ze świerkiem sitkajskim (Picea sitchensis) lub świerkiem Engelmanna (Picea engelmannii). Pierwszy pochodzi z tego samego areału, odróżnia się szczególnie cienkimi i twardymi igłami. Świerk Engelmanna również pochodzi z Gór Skalistych, ale ma bardziej miękkie igły i wężej zakończone łuski szyszek[9].
Biologia i ekologia
Drzewo wiecznie zielone. W swoim naturalnym środowisku występuje na wysokości pomiędzy 1800 a 3300 m n.p.m. Tworzy lasy mieszane z sosną wydmową, topolą osiką i daglezją. Porasta także brzegi rzek i wilgotne, cieniste zbocza.
Kultywary
W wyniku celowej selekcji powstało wiele odmian o zróżnicowanych cechach pokroju i zabarwienia igieł.
- 'Argentea'
- 'Białobok'
- 'Blue Pearl'
- 'Corbet'
- 'Donna's Rainbow'
- 'Early Cones'
- 'Fat Albert'
- 'Fat Mac'
- 'Glauca'
- 'Glauca Cecilia'
- 'Glauca Globosa'
- 'Glauca Pendula'
- 'Green Globe'
- 'Hermann Naue'
- 'Hillside'
- 'Hoopsii'
- 'Hoto'
- 'Hunnewelliana'
- 'Iseli Fastigiata'
- 'Iseli Foxtail'
- 'Koster'
- 'Koster Pendula'
- 'Lucky Strike'
- 'Maigold'
- 'Marciniec'
- 'Mesa Verde'
- 'Moerhaim'
- 'Montgomery'
- 'Mrs. Cesarini'
- 'Prostrata'
- 'Saint-Mary Broom'
- 'Sonia'
- 'Stanleys Pygmy'
- 'Virgata'
- 'Walnut Green'
Zastosowanie
Roślina ozdobna – drzewo cenione w ogrodnictwie, szczególnie ze względu na małe wymagania i odporność na niskie temperatury i warunki miejskie. Forma typowa uprawiana jest w parkach, ogrodach i w zieleni miejskiej. Częściej jednak uprawiane są odmiany ozdobne (kultywary) charakteryzujące się dużo mniejszą wysokością, bardziej ozdobnymi igłami i wolniejszym wzrostem[9]. Sprowadzony został po raz pierwszy do Europy pod koniec XIX w. Najlepiej sadzić go pojedynczo lub w grupach, ale daje się także na szpalery i żywopłoty[10].
Uprawa
Ma małe wymagania. Formę typową uprawia się z nasion, kultywary zazwyczaj z sadzonek wyhodowanych przez ogrodników, przy uprawianiu z nasion niektóre odmiany nie zachowują bowiem cech rośliny matecznej. Dawniej kultywary te otrzymywano przez szczepienie, co gwarantowało wierne odtwarzanie cech, ale było trudne, obecnie najczęściej uprawia się je z nasion, a następnie selekcjonuje wykiełkowane rośliny. Wskutek tego sadzonki różnią się między sobą i w różnym stopniu zachowują cechy odmiany matecznej[10]. Odmiany o srebrzystych igłach wymagają stanowiska słonecznego[11].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Pinales : Pinaceae, [w:] Angiosperm Phylogeny Website [online], Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
- ↑ M.J.M. Christenhusz i inni, A new classification and linear sequence of extant gymnosperms, „Phytotaxa”, 19, 2011, s. 55–70 [dostęp 2021-03-26].
- ↑ The Plant List. [dostęp 2013-01-30].
- ↑ Picea pungens, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-07-02].
- ↑ Geoffrey Burnie i inni, Botanica : ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
- ↑ a b W. Kulesza: Klucz do oznaczania drzew i krzewów. Warszawa: PWRiL, 1955.
- ↑ a b c Joachim Mayer, Heinz-Werner Schwegler: Wielki atlas drzew i krzewów. Oficyna Wyd. „Delta W-Z”. ISBN 978-83-7175-627-6.
- ↑ a b Zygmunt Terpiński: Szkółkarstwo ozdobne. Warszawa: PWRiL, 1984. ISBN 83-09-00777-9.
- ↑ Maciej Mynett, Magdalena Tomżyńska: Krzewy i drzewa ozdobne. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 1999. ISBN 83-7073-188-0.
Media użyte na tej stronie
שמורת טבע סמוך להרי הרוקי
Autor: Opioła Jerzy (Poland), Licencja: CC BY 2.5
Picea pungens 'Glauca globosa' (świerk kłujący)
Autor: Crusier, Licencja: CC BY 3.0
Świerki srebrne w Parku im. Stefana Żeromskiego w Warszawie. Świerk na pierwszym planie ma ok. 70 lat