Żurawniki (powiat pińczowski)

Żurawniki

wieś
Krzyż przydrożny z 1826 r.
Państwo	Polska
Województwo	świętokrzyskie
Powiat	pińczowski
Gmina	Złota
Sołectwo	Niegosławice
Liczba ludności (2020)	190[1]
Strefa numeracyjna	41
Kod pocztowy	28-425[2]
Tablice rejestracyjne	TPI
SIMC	0280749[3]
Położenie na mapie gminy Złota Żurawniki
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Żurawniki
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego Żurawniki
Położenie na mapie powiatu pińczowskiego Żurawniki
50°22′44″N 20°37′47″E/50,378889 20,629722

Żurawniki – wieś w Polsce, położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie pińczowskim, w gminie Złota^[4][3].

W latach 1975–1998 wieś należała administracyjnie do województwa kieleckiego.

Części wsi

Położenie i środowisko przyrodnicze

Ta sekcja od 2017-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji: 2017-07. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

Wieś położona jest na terenie Nadnidziańskiego Parku Krajobrazowego i jednocześnie w obrębie obszaru chronionego Natura 2000. W świadomości mieszkańców, miejscowość dzieli się na: Starą Wieś, Podedwór, Osiedle, Ulicę i Kobelec. Przynależne do wsi łąki dzielone są na: Duże Łąki, Zowale, Świniekrzywdy, Morgi, Loski, Blachy, Zomłynie, Kozę oraz Błonia. Okoliczne pola swymi nazwami przypominają trudne czasy i liczne spory pomiędzy mieszkańcami. Wyróżnia się tu między innymi: Przecki – od sprzeczania się o tzw. miedzę, Wymysłowy – od wymyślania sobie, wyzwisk, kłótni.

Miejscowość ma charakter typowo rolniczy. Znana jest z bogatych tradycji w uprawie warzyw.

Okoliczne łąki są siedliskiem wielu gatunków ptaków takich jak: czapla siwa (Ardea cinerea), bocian biały (Ciconia ciconia L.), rokitniczka (Acrocephalus schoenobaenus), czajka (Vanellus vanellus L.), potrzos (Emberiza schoeniclus L.).

Wśród ssaków można spotkać: sarny (Capreolus capreolus capreolus), borsuki (Meles meles), lisy (Vulpes vulpes), zające (Lepus europaeus), a także bobry (Castor fiber L.) zwiększające w ostatnim czasie swoją liczebność.

Na terenie wsi znajduje się kilka wiekowych lip drobnolistnych (nie objętych jeszcze ochroną prawną). Na jednej z nich umieszczony jest obraz Matki Bożej – współczesny, na miejscu zniszczonego wpływami atmosferycznymi, starszego obrazu, pamiętającego czasy międzywojenne.

Historia

Wieś notowana od roku 1508. Według registru poborowego powiatu wiślickiego z roku 1508 wieś Żurawniki stanowiła własność Żórawnickiej, płaciła ona 1 grzywnę i 24 grosze poboru.

W roku 1579 wieś Żurawniki, miały 4 osady, 2 łany, 1 zagrodnika z rolą, 1 komornika i jednego biednego (Pawiński, Małopolska, 218, 489)^[5].

W XVIII wieku majątek ziemski Żurawniki należał do rodziny Różyckich. W 1784 roku jego właścicielem był gen. Ludwik Różycki^[6]. Po 1816 roku zarządzał nim gen. Samuel Józef Różycki. Majątek Żurawniki leżący w powiecie pińczowskim, gminie Złota w wieku XIX składał się z wsi i folwarku. W 1864 roku mieszkańcy Żurawnik na mocy ukazu cara Aleksandra II Romanowa o uwłaszczeniu chłopów posiadaną ziemię oraz budynki otrzymali na własność. Według danych z 1885 roku obszar folwarku Żurawniki wynosił 414 morgów, natomiast rolnicy z Żurawnik (40 osad) posiadali 187 mórg ziemi^[5]. Mieszkańcy wsi wyznania rzymskokatolickiego należą do parafii w Jurkowie.

Zabytki

We wsi znajduje się pięć świątków, wśród których wyróżnia się trzy krzyże, kapliczkę Matki Boskiej Bolesnej, oraz obraz MB Częstochowskiej. W części zachodniej znajduje się krzyż z inskrypcją: Franciszek Woycik i Helena żona wystawili R 1826. Krzyż ten znajduje się nieopodal dawnego cmentarzyska średniowiecznego. W środkowej części Żurawnik w 1947 roku mieszkańcy ufundowali kapliczkę Matki Boskiej Bolesnej. We wschodniej części znajduje się natomiast krzyż, położony nieopodal miejsca zbiorowej egzekucji z czasów I wojny światowej. Opisany krzyż postawiono w roku poprzedzającym pięćseną rocznicę istnienia osady.

Dalej na wschód, przy drodze do Jurkowa, znajduje się obraz Matki Boskiej Częstochowskiej zawieszony na wiekowej lipie drobnolistnej. Ostatni krzyż stoi na granicy sołectw: Żurawniki i Jurków. Jest to jednocześnie granica gmin Złotej i Jurkowa oraz powiatów pińczowskiego i buskiego.

Do ciekawych zabytków zaliczyć można „kurhan” będący w okresie międzywojennym wieżą ciśnień. Pozostałością po międzywojennym dworze starosty pińczowskiego i wojewody pomorskiego, Wiktora Lamota, są słabo zarysowane pozostałości klombów i stare drzewa w parku podworskim, a przede wszystkim nazewnictwo, bowiem droga prowadząca do Jurkowa do dzisiaj zwana jest „pałacówką”. Łąki za nieistniejącym już młynem wodnym, nazywane są „zomłynie” etc.

Przypisy