1. FC Katowice

1. FC Katowice
1. FC Kattowitz
Ilustracja
Logotyp klubu stosowany do 1945
Pełna nazwa

Erster Fußball-Club Kattowitz

Przydomek

eFCyj, eFCe

Barwy

biało-czarne

Data założenia

5 lutego 1905

Debiut w najwyższej lidze

3 kwietnia 1927

Data rozwiązania

1945

Data reaktywacji

2007

Liga

Klasa B, grupa Katowice (drużyna męska)
I liga (drużyna kobieca)
OLJ (drużyna juniorów)

Państwo

 Polska

Adres

ul. Dąbrówki 13/401, 40-081 Katowice

Stadion

MOSiR „Rapid”
ul. Grażyńskiego 51

Prezes

Krzysztof Ziemba

Trener

Zdzisław Engel

Stroje
domowe
Stroje
wyjazdowe
Strona internetowa

1. FC Katowice, 1. FC Kattowitz (z niem.: Erster Fußball-Club Kattowitz); początkowo znany jako FC Preußen 05 Kattowitz, później znany jako 1. FC, FC Katowice, FC Kattowitz – klub piłkarski, jeden z najstarszych istniejących klubów na terenach dzisiejszej Polski. Powstał w 1905 w Katowicach w II Rzeszy Niemieckiej.

Historia

Początki

W tym budynku 5 lutego 1905 r. doszło do założenia klubu piłkarskiego FC Preußen Kattowitz z inicjatywy braci Fonfarów -Emila i Rudolfa.
Logo Preussen Kattowitz, lata 1905–1922

W dniu 5 lutego 1905[1] roku dwaj bracia Emil i Rudolf Fonfara, założyli klub pod nazwą FC Preußen 05 Kattowitz. W 1906 roku klub FC Preussen znalazł się w gronie założycieli Katowickiego Związku Piłkarskiego (Kattowitzer Ballspiel-Verband)[2][3], który w tym samym roku został członkiem Południowo-Wschodniego Niemieckiego Związku Piłki Nożnej (Südostdeutscher Fußball-Verband) i tym samym Niemieckiego Związku Piłki Nożnej. W latach 1907–1922 klub FC Preußen 05 był pięciokrotnym mistrzem Górnego Śląska (górnośląskiej ligi): 1907, 1908, 1909 i 1913, a także w sezonie 1922. W 1922 roku, po plebiscycie i powstaniach śląskich, zakończyły się występy w niemieckich rozgrywkach, później po naciskach polskich władz administracyjnych nastąpiła zmiana nazwy, najpierw na I Klub Piłkarski, ale później, po wygranej sprawie sądowej, na Erster Fussball-Club Kattowitz występował przez następne 17 lat jako klub uczestniczący w rozgrywkach polskich (do 1939 roku kiedy województwo śląskie wraz z Katowicami jako stolicą przyłączono do III Rzeszy). 1. FC Kattowitz był drużyną mieszczańską, wspieraną przez drobny kapitał mieszczański, który identyfikował się jako Mniejszość niemiecka w Polsce. W zespole grali wyłącznie Ślązacy, niektórzy z nich słabo mówili po polsku.

Lata 20. XX wieku

Logo 1. FC Kattowitz, rok 1922

W latach 20. XX wieku 1. FC Kattowitz był klubem należącym do mniejszości niemieckiej w Polsce i jednocześnie jednym z najsilniejszych drużyn na Śląsku i w Polsce oraz jedną z silniejszych drużyn w Niemczech. W rozgrywkach niemieckich najpierw walczono o mistrzostwo swojego okręgu (w tym wypadku Górnego Śląska), później o mistrzostwo Południowo-Wschodnich Niemiec (niem.: Südost-Deutschland). Mistrz Południowo-Wschodnich Niemiec grał już systemem pucharowym play-off (16 drużyn) o mistrzostwo całego kraju. W sezonie 1922 FC Kattowitz zajął 3 miejsce w rozgrywkach południowo-wschodnich Niemiec. W 1922 roku po naciskach polskich władz administracyjnych nastąpiła zmiana nazwy, najpierw na I Klub Piłkarski, ale później, po wygranej sprawie sądowej, na Erster Fussball-Club Kattowitz. W 1927 1. FCK znalazł się w gronie założycieli Ligi Polskiej. Pierwszy mecz ligowy piłkarze rozegrali w Katowicach, choć w roli gości, wygrywając 7:0 z Ruchem Hajduki Wielkie. W pierwszym swoim występie w I lidze polskiej w 1927 roku drużyna ta wywalczyła wicemistrzostwo Polski. W decydującym i kontrowersyjnym meczu katowiczanie przegrali z Wisłą Kraków 0:2. Wicemistrzostwo Polski było zasługą m.in. bramkarza Emila Görlitza (pierwszego reprezentanta Polski z Górnego Śląska), obrońcy Otto Heidenreicha (uważanego za jednego z najlepszych obrońców w Europie lat dwudziestych), napastnika Karola Kossoka (również reprezentanta Polski), Jerzego Goerlitza (który zdobył w tym sezonie 21 goli) oraz Tadeusza Geisslera (który zdobył w tym sezonie 19 goli). Otto Heidenreich odmówił gry w reprezentacji Polski, bo nawet w najmniejszej części nie czuł się Polakiem. W następnym sezonie 1928 klub uplasował się w ekstraklasie na 5 miejscu (po rundzie wiosennej był wicemistrzem, aczkolwiek byłby pierwszy, gdyby nie walkower w meczu z Warszawianką[4]).

Lata 30. XX wieku

Pod koniec lat 20. i na początku lat 30. klub wyraźnie osłabł, a efektem tego był spadek do śląskiej ligi okręgowej w 1929 roku (wówczas zwaną Klasą A, a od 1931 Ligą Śląską). W 1932 udało się piłkarzom 1. FC wywalczyć w niej pierwsze miejsce, co było równoznaczne ze zdobyciem tytułu mistrza (polskiej części) Górnego Śląska. W barażach o grę w ekstraklasie 1. FC rozegrał dwumecz ze zwycięzcą Kieleckiej Ligi Regionalnej – klubem Warta Zawiercie (oba mecze wygrane – 5:2 i 6:2) oraz dwumecz ze zwycięzcą Krakowskiej Ligi Regionalnej – klubem Podgórze Kraków (oba mecze przegrane – 1:2 i 1:3). W 1934 klub został ukarany grzywną za „prowokacyjne, antypolskie stanowisko”[5]. Tego samego roku 1. FC dokonało sprzedaży swojego wychowanka – Ernesta Wilimowskiego do Ruchu Hajduki Wielkie za 1000 zł (odpowiednik 10 pensji listonosza) i rozegranie dwóch meczów Ruchu z 1. FC, z których dochód miał trafić do kasy katowiczan. W latach 1934–1945 w klubie grał Richard Herrmann, późniejszy reprezentant Niemiec. Klub zawieszono w czerwcu 1939 roku, gdyż w tym czasie grupował już środowiska niemieckie o skrajnie nacjonalistycznych sympatiach.

Lata II wojny światowej

Klub został jednak reaktywowany przez niemieckie władze podczas II wojny światowej, które starały się zrobić z niego niemiecką wizytówkę piłkarskiego Śląska i sprowadzili do niego byłych reprezentantów pochodzących z Katowic, jak Ewald Dytko, Erwin Nyc i Ernest Wilimowski. Jednak klub nie osiągnął zbytnich sukcesów w rozgrywkach „Gauliga Schlesien” (śląskiej ligi). W sezonie 1941 klub uplasował się na 4 pozycji, w sezonie 1942 na 7 pozycji, w sezonie 1943 na 8 pozycji, a w sezonie 1944 na 7 pozycji. Wielu piłkarzy odeszło z drużyny, Erwina Nyca i Ewalda Dytka wcielono do Wehrmachtu, Wilimowski wyjechał w głąb Niemiec. W ostatnim niedokończonym sezonie – 1945 1. FC zajmował pierwsze miejsce w tabeli. Klub przestał istnieć w 1945 roku wraz z wkraczaniem oddziałów Armii Czerwonej do III Rzeszy.

Traditionsgemeinschaft 1. FC Kattowitz

Po II wojnie światowej mieszkańcy Katowic, którzy mieli pochodzenie niemieckie uciekli lub zostali wypędzeni do Niemiec. Większość z nich udała się do miejscowości Salzgitter. Właśnie tam w 1965 roku były prezydent klubu Georg Joschke utworzył „Traditionsgemeinschaft 1. FC Kattowitz” (z niem. wspólnota tradycji klubu 1. FC Kattowitz) podczas których regularnie spotykali się byli piłkarze 1. FC Kattowitz, tacy jak: Emil Görlitz, Otto Heidenreich i Ernst Joschke. Miasto Salzgitter sfinansowało także „Izbę Pamięci klubu 1. FC Kattowitz” (Heimatstube des 1. FC Kattowitz)[6].

W 1980 roku miasto Salzgitter uroczyście obchodziło jubileusz 75. rocznicy utworzenia klubu[7]. Właśnie wtedy przekazano do archiwum miastu Salzgitter cenne dokumenty, m.in.[6] Dokument 25-letniej rocznicy klubu, pierwszą Kronikę Klubu oraz Album Klubu, który zawierał setki zdjęć i dokumentów. Album wcześniej uważany był za zaginiony - jak się okazało, został on ukryty po wojnie w Katowicach, Emil Görlitz przemycił go do Niemiec Wschodnich, a następnie do Salzgitter. Wspólnota tradycji (Traditionsgemeinschaft) istniała do 1990 r.

Stadion

Początkowo piłkarze grali na dzisiejszym placu Andrzeja (dzieląc go z Dianą Kattowitz)[8]. W 1920 roku klub dostał zgodę na dzierżawę terenów niedaleko parku Kościuszki, gdzie wybudował nowy stadion. Okazyjnie grała tu także drużyna Ruchu Hajduki Wielkie. Po II wojnie światowej stadion przejął Wojewódzki Milicyjny Klub Sportowy (późniejsza Gwardia Katowice / Policyjny Klub Sportowy Katowice). Boisko to istnieje do dnia dzisiejszego, lecz jest w złym stanie. W 1928 na stadionie 1. FC odbył się pierwszy w historii mecz reprezentacji Polski na Śląsku. Przy 20 000 kibiców Polska wygrała ze Szwecją 2:1. Na stadionie tym kilkakrotnie rozegrano mecze pomiędzy reprezentacją polskiego i niemieckiego Śląska. W 1930 władze miasta odmówiły dzierżawy tego stadionu klubowi i drużyna przeniosła się na stadion na Muchowcu, który został otwarty w 1934 roku. W dniu inauguracji nowego stadionu klub przegrał 1:5 z silną wówczas drużyną Tennis-Borussią Berlin.

Reaktywacja w XXI wieku

W grudniu 2006 roku miało miejsce pierwsze spotkanie założycielskie w celu reaktywacji klubu. 1. FC Katowice został zarejestrowany w sądzie 13 kwietnia 2007 roku i zgłoszony do Okręgowego Związku Piłki Nożnej (OZPN). Śląski Związek Piłki Nożnej (ŚLZPN) przyjął klub w maju 2007 roku. Reaktywowany klub ma tak jak dawniej biało-czarne barwy, jednakże herb klubu został zmodyfikowany, nawiązując jednak do oryginału. Piłkarze i piłkarki klubu grają w strojach firmy ZINA (białe koszulki i czarne spodenki, rezerwowy strój jest cały czarny). Trenerem został Dariusz Wolny, były piłkarz GKS-u Katowice, w którym grał w latach 1991–1994, strzelając dla niego w ekstraklasie 30 bramek[9].

W sezonie 2007/2008 dopuszczono drużynę męską do rozgrywek B-klasy. W klubie utworzono również drużynę kobiecą występującą obecnie w Ekstralidze i drużynę juniorów grającą w Okręgowej Lidze Juniorów. Planowane jest także utworzenie szkółki piłkarskiej dla dzieci. W sezonie 2007/2008 drużyna męska 1. FC Katowice zajęła 1. miejsce w B-klasie i przez co awansowała do rozgrywek A-klasy sezonu 2008/2009. Obecnie, po reaktywacji klubu stadionem domowym jest boisko „Rapid” będące własnością MOSiR Katowice położone przy placu Alojzego Budnioka w centrum Katowic (pomiędzy ulicą Chorzowską, J. N. Stęślickiego i M. Grażyńskiego). Wstęp na mecze 1. FC Katowice jest bezpłatny. W 2009 roku męska piłka oddzieliła się od damskiej.

Prezesem STOWARZYSZENIA KS.1FC KATOWICE został Wojciech Koczubik a wiceprezesem Krzysztof Ziemba. Skupił się on na kultywowaniu klubowych tradycji – zorganizował turnieje ku pamięci wielkich piłkarzy E.F.C Katowice: E. Wilimowskiego i K. Kossoka, które odbywają się corocznie na obiekcie w Szopienicach. Na chwilę obecną w szeregach klubu zrzeszonych jest 115 zawodników (w tym 90. dzieci w wieku od 5 do 13 lat).

Drużyna kobiet dnia 4 grudnia 2010 zdobyła halowe mistrzostwo Polski.

Sukcesy

Poszczególne sezony

SezonRozgrywki ligowe
PoziomPozycja
1923Klasa B?
1924/1925Klasa A4
1926Klasa A2
1927Liga2
1928Liga5
1929Liga12
1930Klasa A5
1931Liga Śląska4
1932Liga Śląska1
1933Liga Śląska2
1934Liga Śląska3
1935Liga Śląska9
1936Klasa A7
1936/1937Klasa A9
1937/1938Klasa A?
Klub nie istniał
2007/2008Klasa B1
2008/2009Klasa A10
2009/2010Klasa A9
2010/2011Klasa A12
2011/2012Klasa A12
2012/2013Klasa B3
2013/2014Klasa A5
2014/2015Klasa A9
2015/2016Klasa A9
2016/2017Klasa A8
2017/2018Klasa A13
2018/2019Klasa B8
2019/2020Klasa B9
2020/2021Klasa B3
2021/2022Klasa B9
2022/2023Klasa B

Reprezentanci Polski w barwach klubu

Kibice

Wśród reaktywatorów i kibiców klubu są m.in. członkowie Ruchu Autonomii Śląska oraz kibice innych górnośląskich klubów piłkarskich. W założeniu klub ma łączyć osoby czujące się Ślązakami, niezależnie od poglądów, wiary czy kibicowania innemu klubowi piłkarskiemu.

Działacze planowali nawiązać współpracę z klubem Athletic Bilbao z Kraju Basków, w którym grają wyłącznie Baskowie. W założeniu w klubie FC Kattowitz mają grać mieszkańcy Śląska.

Na meczach 1. FC Katowice obowiązują następujące barwy: białe, czarne, żółte i niebieskie (czyli oficjalne barwy klubu: białe i czarne, barwy Górnego Śląska: żółte i niebieskie oraz jednocześnie barwy Śląska: białe, żółte i czarne). Standardem na meczach 1. FC są przynoszone przez kibiców flagi Górnego Śląska oraz duże, kilkumetrowe transparenty. Okrzyki i przyśpiewki kibiców są głównie w języku śląskim, czasami z domieszką słów polskich i niemieckich.

Zobacz też

Przypisy

  1. Kattowitzer Zeitung, 6. Februar 1925, S. 5. – Stiftungsfest des 1. FC Kattowitz.
  2. Ernst Krall, Sport-Geschichte, in: Kattowitz. Seine Geschichte und Gegenwart. Hrsg. H. Kostorz. Dülmen 1985, S. 252.
  3. Horst Ueberhorst: Vergangen, nicht vergessen, Sportkultur im deutschen Osten und im Sudetenland. Von den Anfängen bis 1945. Droste, Düsseldorf 1992, S. 187–188.
  4. Przegląd Sportowy, nr 30/1928, Przegląd Sportowy, nr 31/1928.
  5. Piłka jest okrągła. 50 lat piłkarstwa w województwie katowickim, 1971, s. 47.
  6. a b Oberschlesischer Kurier, 20. November 1965, S. 3.
  7. Oberschlesischer Kurier, 25. September 1980, S. 86–87.
  8. Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 214. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.)
  9. „Dariusz Wolny trenerem 1. FC Katowice”. sport.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)].Gazeta Wyborcza Katowice, 19 lipca 2007.
  10. Sezon 1945 nie został zakończony z powodu wkraczania Armii Czerwonej do III Rzeszy, aczkolwiek 1. FC Katowice przodował w tabeli.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Football pictogram.svg
Pictograms of Olympic sports - Football. This is unofficial sample picture. Images of official Olympic pictograms for 1948 Summer Olympics and all Summer Olympics since 1964 can be found in corresponding Official Reports.
Kit left arm.svg
Part of football kit based on Kit body.svg.
Kit body.svg

Complete kit:

Kit left arm.svg
Kit body.svg
Kit right arm.svg
Kit shorts.svg
Kit socks.svg






Kit socks long.svg
Football kit template socks
1. FC Kattowitz.png
Prawdziwe logo klubu 1. FC Kattowitz stosowane przed 1945 r.
FC Preußen 05 Kattowitz.png
Logo klubu FC Preußen 05 Kattowitz stosowane do 1922 r.
Katowice - ul. Zabrska 11 (dawniej Lessingstraße 11).png
Autor: Schläsinger, Licencja: CC BY-SA 4.0
Budynek przy ul. Zabrska 11 (dawniej Lessingstraße 11) w Katowicach.
W tym budynku 5 lutego 1905 r. doszło do założenia klubu piłkarskiego FC Preußen Kattowitz z inicjatywy braci Fonfarów -Emila i Rudolfa.