1 złoty wzór 1924

1 złoty wzór 1924
Dane podstawowe
Emitent

Bank Polski

Nominał

1 złoty

Rocznik

1924, 1925

Emisja
Mennica

Hôtel des Monnaies (Paryż),
Royal Mint (Londyn)

Nakład

40 073 339 szt.

Data emisji

1 lipca 1924

Data wycofania

31 grudnia 1932

Projektant

Tadeusz Breyer,
Edmund Bartłomiejczyk (projekt orła)

Opis fizyczny
Masa

5 g

Średnica

23 mm

Materiał

srebro Ag750

Rant

ząbkowany

Stempel

zwykły

Uwagi

moneta obiegowa

1 złoty wzór 1924 – moneta jednozłotowa, bita w srebrze, wprowadzona do obiegu 1 lipca 1924 r. (Dz.U. z 1924 r. nr 34, poz. 351), wycofana z obiegu 31 grudnia 1932 r. (Dz.U. z 1932 r. nr 74, poz. 674)[1].

W niektórych opracowaniach z początku XXI w. jako data wprowadzenia złotówki do obiegu podawany był 19 stycznia 1925 r[2], a w innych tego samego autora – 31 maja 1924 r., czyli dzień wejścia w życie rozporządzenia o ustaleniu wzorów monet (Dz.U. z 1924 r. nr 45, poz. 476)[3].

Monetę bito z datami rocznymi 1924 i 1925[4].

Awers

W centralnym punkcie umieszczono godło – orła w koronie, poniżej rok emisji, dookoła napis „RZECZPOSPOLITA POLSKA” oraz znak mennicy – róg obfitości z lewej, pochodnia z prawej strony daty w przypadku mennicy w Paryżu, kropka po dacie rocznej w przypadku mennicy w Londynie[5].

Rewers

Na tej stronie monety znajdują się półpostać kobiety z warkoczem na tle kłosów oraz cyfra „1" i napis „ZŁOTY”[4].

Nakład

Monetę bito w srebrze próby 750, na krążku o średnicy 23 mm, masie 5 gramów, z rantem ząbkowanym, według projektu Tadeusza Breyera[5] z wykorzystaniem na awersie orła Edmunda Bartłomiejczyka[6], w dwóch mennicach[5]:

  • francuskiej Hôtel des Monnaies w Paryżu (1924, 16 073 339 sztuk)
  • brytyjskiej Royal Mint w Londynie (1925, 24 000 000 sztuk).

Opis

Moneta była bita według ustroju monetarnego wprowadzonego rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 stycznia 1924 r. (znowelizowanym w kwietniu tego roku), w którym stanowiono o biciu, według jednego wzoru, monet 1, 2, 5 złotych w srebrze próby 750 i wadze 5 gramów przypadających na 1 złoty[5]. Ostatecznie według tego rozporządzenia do obiegu wprowadzono tylko monety jedno- i dwuzłotowe.

Zamówienie na bicie monet jednozłotowych wzór 1924 złożono do trzech mennic, w Paryżu, Birmingham i Filadelfii. Zamówienie złożone w Birmingham, ze względu na niską jakość dostarczonych przez brytyjską mennicę próbek, zostało przeniesione do Royal Mint w Londynie, gdzie zostało zrealizowane z datą 1925. Zamówienie złożone w Filadelfii ostatecznie w ogóle nie zostało wykonane[5].

Pierwsze monety złotowe zaczęto wydawać w kasach Banku Polskiego dopiero 19 stycznia 1925 r., a od 25 stycznia rozpoczęto wymianę biletów zdawkowych, które w wyniku reformy walutowej Władysława Grabskiego krążyły w obiegu zamiast przewidzianych monet[5].

Monety z datą roczną 1924 z Paryża wybite zostały płytkim stemplem, przeciwnie niż monety z datą roczną 1925 z Londynu, które charakteryzują się głębokim stemplem bicia.

Rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 5 listopada 1927 r. (Dz.U. z 1927 r. nr 97, poz. 855) zmieniono ustrój pieniężny, decydując między innymi o zastąpieniu monet jednozłotowych w srebrze monetami bitymi w niklu. W związku z tym, w roku 1928 rozpoczęto wycofywanie z obiegu monety 1 złoty wzór 1924. W ciągu dwóch następnych lat budżetowych wycofano z obiegu 63% całkowitego nakładu[5].

Stopień rzadkości szacowany dla obydwu roczników przedstawiony jest w tabeli[7]:

RocznikStopień rzadkościSzacowana liczba egzemplarzyZdjęcie
1 złoty 1924R80 001400 0001 zloty 1924.jpg
1 złoty 1925R80 001400 0001 zloty 1925.jpg

Wersje próbne

W katalogach podana jest informacja o wybiciu z datą 1924 próbnych wersji monety[4]:

  • w Paryżu, 15 sztuk z napisem „ESSAI” tzn. próba
  • w Paryżu, 5 sztuk stemplem lustrzanym,
  • w Birmingham, 5 sztuk z literką H po dacie rocznej.

Zobacz też

Przypisy

  1. Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, wyd. pierwsze, Sosnowiec 2008, s. 150–156, ISBN 83-912223-4-9.
  2. Janusz Parchimowicz, Monety polskie, wyd. II, Szczecin: Nefryt, 2003, s. 157, ISBN 83-87355-37-2.
  3. Janusz Parchimowicz, Monety Rzeczypospolitej polskiej 1919–1939, wyd. pierwsze, Szczecin: Nefryt, 2010, s. 30, ISBN 978-83-87355-65-4.
  4. a b c Janusz Parchimowicz, Monety polskie, 2003.
  5. a b c d e f g Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część druga II Rzeczpospolita Generalne Gubernatorstwo 1918-1945, 2008.
  6. Monetarium Bydgoskie, numibyd.pl [dostęp 2020-04-21].
  7. Jerzy Chałupski, Specjalizowany katalog monet polskich XX i XXI w. część trzecia Rzeczpospolita Polska 1945-1952 Polska Rzeczpospolita Ludowa 1952-1989, wyd. drugie, Sosnowiec 2008, s. 152-156.

Media użyte na tej stronie

1 zloty 1924.jpg
Autor: Janeczkas, Licencja: CC BY-SA 4.0
1 zloty 1924
1 złoty kobieta z kłosami back.jpg
1 złoty kobieta z kłosami back
1 złoty kobieta z kłosami front.jpg
1 złoty kobieta z kłosami front
1 zloty 1925.jpg
Autor: Gonzuchna, Licencja: CC BY-SA 4.0
Awer i rewers monety 1 złoty 1925