3,6-metrowy teleskop ESO

3,6-metrowy teleskop ESO[1][2]
Państwo	Chile
Organizacja	Europejskie Obserwatorium Południowe
Lokalizacja	Pustynia Atakama, Chile
Wysokość n.p.m.	2375 m
Zakres widma	optyczne, bliska podczerwień
Ukończenie budowy	„pierwsze światło” 7 listopada 1976
Gruntowna przebudowa	1999
Średnica zwierciadła	3,566 m
Rozdzielczość kątowa	0,2″ ''
Powierzchnia zwierciadła	8,8564 m²
Montaż	widełkowy paralaktyczny
Kopuła	sferyczna
Położenie na mapie Chile 3,6-metrowy teleskop ESO[1][2]
29°15′39,49″S 70°43′54,08″W/-29,260970 -70,731690
Strona internetowa

3,6-metrowy teleskop ESO – teleskop należący do Europejskiego Obserwatorium Południowego znajdujący się w Obserwatorium La Silla położonym około 600 km na północ od Santiago de Chile. Jeden z największych teleskopów optycznych zbudowanych w latach 70. XX wieku. Został uruchomiony w 1976, ale ciągła modernizacja jego komponentów sprawia, że jest jednym z najbardziej efektywnych instrumentów. Teleskop wykorzystuje optykę adaptatywną^[3].

Zdolność obserwacyjna

Teleskop może obserwować obiekty o kącie godzinnym od −5,5 do 5,5, poniżej 70° odległości zenitalnej oraz od −120° do 29,5° deklinacji (co oznacza, że teleskop może obserwować obiekty „po drugiej stronie bieguna południowego”, w zakresie do −60°).

Obserwacji nie prowadzi się, gdy występują następujące warunki pogodowe:

• prędkość wiatru powyżej 20 m/s,
• wilgotność powietrza powyżej 90%,
• temperatura nie wyższa niż 2° powyżej punktu rosy,
• obecność rosy na kopule,
• zachmurzenie nieba zagrażające deszczem^[4].

Poszukiwanie planet pozasłonecznych

Teleskop jest najważniejszym na Ziemi instrumentem wykorzystującym spektrograf HARPS (High Accuracy Radial velocity Planet Searcher), od modernizacji i rozpoczęcia badań metodą pomiarów prędkości radialnej odkrył ponad 150 egzoplanet. W odróżnieniu od Teleskopu Kosmicznego Keplera HARPS bada układy słoneczne bliskie Ziemi, co umożliwia przeprowadzenie dodatkowych obserwacji. Instrument odkrył HD 85512 b – jest ona uważana za najlepszą dotąd odkrytą superziemię, na której mogło rozwinąć się życie^[5][6]. W 2012 odkryto planetę w układzie najbliższej nam gwiazdy – Alfy Centauri^[7].

Inne odkrycia

Zespół astronomów prof. Grzegorza Pietrzyńskiego odkrył pierwszy układ podwójny OGLE-LMC-CEP-0227, w którym jedna z gwiazd jest cefeidą^[8]. Teleskop wykorzystywany był także podczas projektu Araucaria, dzięki któremu zmierzono odległość do Wielkiego Obłoku Magellana, a to umożliwi wyznaczenie stałej Hubble’a z dokładnością do 3%^[9][10].

Aparatura badawcza wycofana z użycia

• CES – spektrograf pracujący w paśmie 346–1028 nm,
• EFOSC2 – kamera oraz spektrograf przeznaczony do badań słabo widocznych obiektów,
• TIMMI-2 – wielofunkcyjne narzędzie przeznaczone do badań w podczerwieni (zakres pracy od 3 do 25 mikrometrów)^[11].

Galeria

• 

  Spektrograf HARPS

• 

  Lustro teleskopu 3,6-metrowego ESO

• 

  Kopuła teleskopu 3,6-metrowego ESO i Droga Mleczna

• 

  Pokój kontrolny teleskopu 3,6-metrowego

• 

  Instrument EFOSC2

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Europejskiego Obserwatorium Południowego (pol. • ang.)
• „The dynamical mass of a classical Cepheid variablestar in an eclipsing binary system” – publikacja naukowa (ang.)
• G. Pietrzyński et al. An eclipsing-binary distance to the Large Magellanic Cloud accurate to two per cent. „Nature”. 495, s. 76–79, 2013-03-07. DOI: 10.1038/nature11878 (ang.).