44 Batalion Celny

44 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.11069/Mob. z dnia 13 sierpnia 1921 roku w miejsce batalionów etapowych i wartowniczych utworzone zostały bataliony celne. 44 batalion celny powstał w granicach odpowiedzialności dowództwa 2 Armii, a zorganizowano go na bazie batalionów etapowych będących w dyspozycji Armii. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych^[2]. Batalion podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych^[3].

Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej^[4].

Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 roku zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”^[3]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną^[5]. 44 batalion celny przemianowany został na 44 batalion Straży Granicznej.

Służba celna

Odcinek batalionowy dzielony został na trzy lub cztery pododcinki, które obsadzały kompanie celne wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się w dzień nawzajem widzieć^[6]. Batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że bataliony celne wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście^[7].

Rozlokowanie placówek wzdłuż przydzielonego odcinka granicznego batalion zakończył 28 listopada 1921 roku. Sztab batalionu rozlokował się w Budsławiu, 1 i 2 kompania celna w Dołhinowie, a 3 kompania w Zacieniu^[8].

W czerwcu 1922 dowództwo batalionu przeniosło się z Budsławia do Dołhinowa z pozostawieniem w Budsławiu adiutantury, kompanii gospodarczej, oddziału karabinów maszynowych, izby chorych i taborów. Faktycznie do Dołhinowa przybył dowódca batalionu, część kancelarii i oficer do zleceń. 1 kompania przeniosła się do Milczy, a 2 kompania celna do Kamionki^[9]. Z dniem 28 października, po wielu perturbacjach, odwołaniach i uszczegóławianiu rozkazów całe dowództwo batalionu i pododdziały sztabowe przybyły do Dołhinowa^[10]

Sąsiednie bataliony

• 30 batalion celny ⇔ 31 batalion celny – XII 1921^[11]

Żołnierze batalionu

Dowódcy batalionu

Struktura organizacyjna

Przypisy

Bibliografia

• Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
• Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
• TeresaT. Prengel-Boczkowska TeresaT., Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009 .
• Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin
• Szkice dyslokacyjne batalionów celnych 1920−1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
• Materiały dotyczące spraw dyslokacyjnych:przeniesienia siedzib komend, baonów Straży Granicznej, obszary odcinków granicznych , 1922–1923 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.