663 Dywizjon Samolotów Artylerii
663 Dywizjon Samolotów Artylerii (ang. 663rd Polish Air Observation Post Squadron; pol. 663 Polski Szwadron Powietrznych Punktów Obserwacyjnych) – pododdział lotnictwa wojsk lądowych Polskich Sił Zbrojnych.
Historia
Za datę powstania 663 Dywizjonu Samolotów Artylerii uznano 8 września 1944 roku[1], gdy piloci i personel obsługi naziemnej znaleźli się razem na lotnisku Ebola 30 kilometrów na południowy wschód od Salerno[2].
Decyzja o sformowaniu jednostki podjęta została na przełomie maja i czerwca 1944 roku. Z każdego pułku artylerii 2 Korpusu Polskiego wytypowano po dwóch oficerów, którzy skierowani zostali do Kairu na badania lekarskie, a następnie do Pretorii w Republice Południowej Afryki. Na początku lipca grupa oficerów artylerii rozpoczęła szkolenie w zakresie pilotażu i obserwacji artyleryjskiej z powietrza, w 62 Szkole Lotniczej w miejscowości Bloemfontein. 18 października szkolenie ukończyło 18 oficerów.
23 grudnia 1944 roku pododdział podporządkowany został dowódcy 15 Grupy Armii i przebazowany do strefy przyfrontowej w okolice Forli.
8 stycznia 1945 roku piloci dywizjonu wykonali pierwsze loty operacyjne na korzyść brytyjskiego V Korpusu 8 Armii. Od lutego Eskadra "A" współpracowała także z partyzantką włoską.
13 lutego 1945 roku pododdział podporządkowany został dowódcy artylerii 2 KP, gen. bryg. Romanowi Odzierzyńskiemu. W kwietniu tego roku poszczególne eskadry współpracowały z artylerią II KP w bitwie o Bolonię (Eskadra "A" przydzielona została do 3 DSK, Eskadra "B" – 5 KDP, a Eskadra "C" – 2 GA).
19 października 1946 roku jednostka została rozformowana.
Personel latający dywizjonu
8 września 1944 roku personel latający dywizjonu liczył 22 oficerów artylerii[3].
- dowódca – mjr dypl. art. pil. Edward Pawlikowski
- zastępca dowódcy – kpt. art. pil. Ruszczyc
- dowódca Eskadry "A" – kpt. art. pil. Kijowski
- dowódca Eskadry "B" – kpt. art. pil. Filipowicz
- dowódca Eskadry "C" – kpt. art. pil. Laskowski
- pilot – por. art. pil. F. Perucki (ciężko ranny 14 IV 1945)
- pilot – por. art. pil. Melis
- pilot – por. art. pil. Adam Nowotny
- pilot – por. art. pil. Sławomir Grodzicki (zginął 14 IV 1945)
- pilot – por. art. pil. Stanisław Murzynowski
- pilot – por. art. pil. Stanisław Wasilewski (kontuzjowany 28 II 1945)
- pilot – por. art. pil. Kuźmiński
- pilot – por. art. pil. Okomicki
- pilot – por. art. pil. Jaczek
- pilot – por. art. pil. Leluch
- pilot – por. art. pil. Oleśnicki
- pilot – por. art. pil. Kołaczkowski
- pilot – por. art. pil. Dyle
- pilot – por. art. pil. Piotrowski
- pilot – por. art. pil. Opioła
- pilot – por. art. pil. Perypeczko
- pilot – por. art. pil. Bogucki
Obsada dywizjonu w dniu 31 stycznia 1945 roku Dowództwo
- dowódca dywizjonu – mjr dypl. art. pil. Edward Pawlikowski
- zastępca dowódcy – kpt. art. pil. Bohdan Ruszczyc
- adiutant – por. pil. S. Reicher
- oficer techniczny – ppor. pil. R.J. Truch
- oficer – ppor. rez. art. pil. Bolesław Kuźmiński
- sekcja fotograficzna – por. pil. obserwator W. Czupryk
Eskadra "A"
- dowódca eskadry – por. art. pil. Adam Kijowski
- dowódca sekcji A 1 – por. art. pil. Felicjan Perucki
- dowódca sekcji A 2 – ppor. art. pil. Stanisław Jączek
- dowódca sekcji A 3 – por. art. pil. Stanisław Wasilewski
- dowódca sekcji A 4 – ppor. art. pil. Marian Stelnicki
Eskadra "B"
- dowódca eskadry – por. art. pil. Ronald Filipowicz
- dowódca sekcji B 1 – por. art. pil. Jan Hryniewicz
- dowódca sekcji B 2 – por. art. pil. Stanisław Murzynowski
- dowódca sekcji B 3 – por. art. pil. Sławomir Grodzicki
- dowódca sekcji B 4 – ppor. art. pil. Adam Nowotny
Eskadra "C"
- dowódca eskadry – por. art. pil. Seweryn Laskowski
- dowódca sekcji C 1 – por. art. pil. Mieczysław Okornicki
- dowódca sekcji C 2 – ppor. art. pil. Jan Paśnicki
- dowódca sekcji C 3 – ppor. art. pil. Stanisław Piotrowski
- dowódca sekcji C 4 – ppor. art. pil. Emil Skulski
W okresie szkolenia dowódcą jednostki z ramienia RAF był mjr W. E. Wright.
Obsada personalna jednostki nie uległa zmianom do czasu bitwy o Bolonię, w kwietniu 1945 roku[4].
Odznaka dywizjonu
Godłem dywizjonu był orzeł w locie trzymający w szponach pocisk armatni na tle lotniczej szachownicy z napisem 663 DSA pod pociskiem.
Uzbrojenie
- British Taylorcraft Auster Mk–III – od 8 września 1944
- British Taylorcraft Auster Mk–V – od 1 stycznia 1945
- British Taylorcraft Auster Mk–IV – od 10 marca 1945
Lotniska bazowania
- od 8 września 1944 – Ebola
- od 14 grudnia 1944 – Pontecorvino
- od 3 stycznia 1945 – Meldola
- od 1 kwietnia 1945 – Imola
maj – październik 1946 – Porto San Giorgio, Lago di Garba, Monza, Treviso
Wysiłek bojowy
W okresie od 8 września 1944 do 8 maja 1945
Operacje bojowe dywizjonu 663 | |
Rok | 1945 |
---|---|
samoloto-zadań | 530 |
godzin lotu | 1 020 |
Straty własne
Rok | 1945 | Razem | |
---|---|---|---|
Miesiąc | Luty | Kwiecień | |
Polegli | – | por. art. pil. Sławomir Grodzicki | 1 |
Ranni | por. art. pil. Stanisław Wasilewski (wypadek) | por. art. pil. F. Perucki | 2 |
W niewoli | – | – | 0 |
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Izydor Koliński: Regularne jednostki Wojska Polskiego (lotnictwo). s. 192–193.
- ↑ Wacław Król, Zarys działań polskiego lotnictwa w Wielkiej Brytanii 1940–1945 s. 319.
- ↑ Wacław Król, Zarys działań polskiego lotnictwa w Wielkiej Brytanii 1940–1945 s. 320.
- ↑ Artyleria Polska. Bitwa o Bolonię 1945 ... s. XXV.
Bibliografia
- Izydor Koliński: Regularne jednostki Wojska Polskiego (lotnictwo). Formowanie, działania bojowe, organizacja i uzbrojenie, metryki jednostek lotniczych. Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. T. 9. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
- Wacław Król: Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1982. ISBN 83-11-06745-7.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 97820432992.
- Wacław Król, Zarys działań polskiego lotnictwa w Wielkiej Brytanii 1940–1945, Biblioteczka Skrzydlatej Polski, tom 11, Wydawnictwa Komunikacji i łączności, Warszawa 1981, ISBN 83-206-0152-5, s. 178–180.
- Maciej Szczurowski: Artyleria Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie w II wojnie światowej. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001, s. 423–424, 430, 433, 438, 440. ISBN 83-7174-918-X.
- Artyleria Polska. Bitwa o Bolonię 1945. Materiały do Księgi Pamiątkowej Artylerii Polskiej na Zachodzie. Londyn 1990.
- Kilka fotografii 663 Dywizjonu Samolotów Artylerii
Media użyte na tej stronie
Autor: Stiopa, Licencja: CC BY-SA 3.0
Samolot w barwach 663 Dywizjonu Samolotów Artylerii II Korpusu Polskiego we Włoszech w 1945 r.
Autor: Balcer, Licencja: CC BY 2.5
British Ordnance BL 5.5 inch (140 mm) M3 medium gun from year 1939, displayed in Hämeenlinna Artillery Museum. This gun: BL 5,5 MK 2&4 NL 79 RGFD (Royal Gun Factory).