6 Pułk Artylerii Lekkiej (II RP)

6 Pułk Artylerii Lekkiej
6 Pułk Artylerii Polowej
Ilustracja
Odznaka 6 pal
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

24 maja 1919

Rozformowanie

20 września 1939

Tradycje
Święto

18 września, 22 maja, 19 maja

Nadanie sztandaru

29 maja 1938

Dowódcy
Pierwszy

ppłk Teodor Nałęcz-Tański

Ostatni

ppłk Borys Kondracki

Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka
kampania wrześniowa
bitwa pod Tomaszowem (17–20 IX 1939)
Organizacja
Dyslokacja

garnizon Kraków

Rodzaj sił zbrojnych

wojsko

Rodzaj wojsk

Artyleria

Podległość

6 Dywizja Piechoty

Kazimierz Kuś, Zarys historji wojennej 6-go pułku artylerji polowej[1]
29 lipca – 3 sierpnia 1920
Gen. dyw. Stanisław Wróblewski dekoruje Krzyżami Zasługi kpr. Jana Mierząda i trzech kanonierów, którzy "wzorowo, z narażeniem życia spełnili obowiązek żołnierski podczas wybuchu magazynu amunicyjnego"
6 DP w 1938
Pułk walczył w składzie 6 DP
Żołnierze szkoły podoficerskiej 6 pal z Krakowa.
Zima 1932~-1933
Piętnastolecie 6 pal w Krakowie - pluton trębaczy; maj 1934 r.
Piętnastolecie 6 pal w Krakowie - defilada baterii armat 75 mm wz. 1897
Piętnastolecie 6 pal w Krakowie - baterie haubic 100 mm wz 1914/19

6 Pułk Artylerii Lekkiej (6 pal) – oddział artylerii lekkiej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Pułk walczył w 1920 w wojnie polsko-bolszewickiej i w 1939 w kampanii wrześniowej.
Stacjonował w garnizonie KrakówŁobzów, w koszarach im. generała Wincentego Aksamitowskiego przy ul. Bartosza Głowackiego oraz w obrębie fortu VII.
Był organiczną jednostką artylerii 6 Dywizji Piechoty.
Pod względem wyszkolenia podlegał dowódcy 6 Grupy Artylerii.

Formowanie i walki

Powstał jako 6 pułk artylerii polowej w maju 1919 z wcześniej zorganizowanych oddziałów. Geneza oddziału wiąże się z organizowanym w październiku i listopadzie 1918 w Nowym Targu 1 pułkiem artylerii górskiej oraz w Krakowie w styczniu 1919 3 pułkiem artylerii wałowej (przemianowanego na 2 pułk artylerii górskiej). Z chwilą przybycia wojsk gen. Hallera część żołnierzy z jednego i drugiego pułku weszła do utworzonego 6 pap.

Pułk brał udział w działaniach na Ukrainie w 1919 i w wojnie polsko-bolszewickiej. We wrześniu 1920 pułk dysponował armatami francuskimi i austriackimi 100 mm haubicami[2].

Obsada personalna pułku w 1920[3]
StanowiskoStopień, imię i nazwisko
Dowódca pułkuppłk Karol Grodzicki (do 9 IX?)
ppłk Ryszard Frendl
Adiutantpor. Stanisław Żuczkiewicz
Oficer łącznościpor. Tadeusz Holender
Dowódca I dywizjonukpt./mjr Jan Spilka (od X w sztabie 6 A)
mjr dr January Treter
wz por. Alfred Chmelik
Adiutantppor. Henryk Nachman
Oficer kasowyppor. Kazimierz Firla
Lekarzppor. podlek. Stanisław Ćmikiewicz
Lekarz wet.por. lek. wet. Henryk Zinn
Lekarz wet.pchor. wet. Krajecki
rtm. lek. wet. Józef Kwiatkowski
Dowódca I bateriipor. Alfred Chmelik
Oficer bateriippor. Hieronim Bańkowski
Oficer bateriippor. Kazimierz Kuś
Oficer zaprzęgowyppor. Franciszek Rafacz
Dowódca plutonuplut. Adam Mastalski
Dowódca 2 bateriipor. Tadeusz Michałowski
Oficer bateriipor. Jan Cebula
Oficer bateriippor. Bronisław Maszlanka
Oficer bateriippor. Józef Szobowicz
Dowódca 3 bateriipor. Juliusz Gromczakiewicz
Oficer bateriippor. Mieczysław Hubert
Oficer bateriippor. Józef Kubowicz
Oficer bateriippor. Władysław Orzelski
Dowódca II dywizjonuppłk Bronisław Kuczewski
Lekarz wet.por. lek. wet. Józef Szymański
Dowódca 4 bateriippor. Józef Maj Majewski
Oficer bateriippor. Lucjan Chwalibóg
Dowódca III dywizjonupor. Ludwik Buczek (do 9 IX)
ppłk Karol Grodzicki
wz por./kpt. Aleksander Tupaj
wz por. Ludwik Buczek
Adiutantppor. Józef Raciąski
Oficer łącznościppor. Zygmunt Bałaban
Oficer prowiantowyppor. prow. Józef Szymański
Lekarzpor. lek. dr Samuel Kracowski
Lekarz wetpor. lek. wet. Paweł Mazurkiewicz
Oficer gazowypchor. Rudolf Brauning
Dowódca 7 bateriipor. Ludwik Buczek
wz por. Jerzy Zgocki
Oficer bateriippor. Stanisław Górowski
Oficer bateriippor. Józef Morawski
Dowódca 8 bateriipor. Daniel Rittman
Oficer bateriippor. Stefan Grodzicki
Oficer bateriippor. Władysław Katz
Oficer pułku (dowódca baterii)por. Władysław Fryszczyn
Oficer pułkukpt. dr Ignacy Cieszyński

Kawalerowie Virtuti Militari

Gwiazdką przy nazwisku oznaczono żołnierzy odznaczonych dekretami L. 2639 i 2642 Naczelnego Wodza z 22 lutego 1921[4][5].

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918–1920[6]
kpt. Ludwik Buczek *por. Alfred Chmelik *plut. Julian Chrobak
ppłk Ryszard Frendl *ppłk Karol Grodzicki *por. Juliusz Gromczakiewicz *
kpr. Aleksander Issakiewiczkpr. Władysław Jaśko *por. Kazimierz Kuś
ogn. Jan Kowalski *por. Jerzy Lgocki *ppor. Józef Maj-Majewski *
plut. Adam Mastalskikpr. Stanisław Murdza *kan. Władysław Niedźwiedzki *
ppor. Stanisław Nowotnykpt. Mieczysław Patek *por. Rudolf Rosenberg *
st. ogn. Aleksander Ruśniak *mjr inż. Jan Spilka*

Pułk w okresie pokoju

Po zakończeniu działań bojowych w 1921 pułk przemieszczono do Krakowa, który stał się garnizonem pułku. Pułk wchodzi wtedy w skład 6 Dywizji Piechoty.

19 maja 1927 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski ustalił i zatwierdził dzień 18 września, jako datę święta pułkowego[7]. 14 grudnia 1928 roku minister spraw wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zmienił datę święta pułkowego 6 pap z dnia 18 września na dzień 22 maja[8]. 31 grudnia 1938 roku minister spraw wojskowych, gen. dyw. Tadeusz Kasprzycki zmienił datę święta pułkowego z dnia 22 maja na dzień 19 maja[9].

5 czerwca 1927 w katastrofie w Witkowicach zginął kan. Józef Wawro, a kpr. Jan Nierząd doznał ciężkich obrażeń ciała.

31 grudnia 1931 roku Minister Spraw Wojskowych przemianował 6 pułk artylerii polowej na 6 pułk artylerii lekkiej[10].

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939[11][a]
dowódca pułkupłk Franciszek Ludwik Szechiński
I zastępca dowódcyppłk dr Stanisław Józef Pochopień
adiutantkpt. Stanisław Karol Wojtanowski
lekarz medycynypor. lek. Alfons Stefan Beil
starszy lekarz weterynariimjr Stefan Wojnarowski
oficer zwiadowczykpt. Józef III Sozański
II zastępca dowódcy (kwatermistrz)mjr Maksymilian Chojecki
oficer mobilizacyjnymjr adm. (art.) dr Józef Stanisław Mirocki
zastępca oficera mobilizacyjnegokpt. (adm.) Kazimierz Stempkowski
oficer administracyjno-materiałowypor. Franciszek Gacoń
oficer gospodarczykpt. int. Jan Stańda
oficer żywnościowypor. Jan Tomaszewski
dowódca plutonu łącznościkpt. Stanisław Rokicki
oficer plutonupor. Ludwik Henryk Gołębiewski
dowódca szkoły podoficerskiejkpt. Stanisław Michał Kobylarz[b]
zastępca dowódcykpt. Edward Słowik
dowódca plutonuppor. Wincenty Józef Kwieciński
dowódca plutonuppor. Jan Kamieński
dowódca I dywizjonumjr dypl. Stanisław Fieldorf
dowódca 1 bateriikpt. Zenon Małłysko
dowódca plutonuppor. Stanisław Emilian Lochman
dowódca 2 bateriipor. Stanisław Bonder
dowódca plutonuppor. Henryk Sikorski
dowódca 3 bateriikpt. Stanisław Michał Kobylarz
dowódca II dywizjonumjr Jan Gintel
dowódca 4 bateriikpt. kontr. art. Jerzy Turaszwili
dowódca plutonuppor. Tadeusz Ciundziewicki
dowódca 5 bateriipor. Franciszek Duszczyński
dowódca plutonuppor. Stefan Pawłowicz
dowódca 6 bateriipor. Jan Henryk Roman
dowódca plutonuppor. Jan Kamieński
dowódca III dywizjonumjr Franciszek Mrowec
dowódca 7 bateriikpt. Józef Aulich
dowódca plutonuppor. Tadeusz Stanecki
dowódca 8 bateriikpt. Mieczysław Stanisław Ligięza
dowódca plutonuppor. Marian Ryszard Jakubowski
na kursiekpt. Jan Stefan Kurzeja
na kursiepor. Alfred Marceli Lewandowski
na kursiepor. Jan Pabich

Walki w kampanii wrześniowej

W kampanii wrześniowej pułk wziął udział w składzie 6 Dywizji Piechoty z Armii „Kraków”.

Został zmobilizowany pod koniec sierpnia 1939 roku w mobilizacji alarmowej, poczynając od I dywizjonu, mobilizowanego od 24 sierpnia 1939 r.

W dniach 1–2 września 1939 pierwsze dwa dywizjony pułku walczyły w bitwie granicznej w rejonie Pszczyny odpierając ataki niemieckich czołgów i niszcząc pewną ich liczbę (tzw. bitwa pszczyńska). Poniosły przy tym duże straty w ludziach i sprzęcie. W tym, 1 września I dywizjon walczył pod Brzeźcami, osłaniając rozwinięcie 6 Dywizji Piechoty i niszcząc ok. 10 czołgów, utrzymując pozycje do wieczora bez strat w działach[13]. 2 września I i II dywizjon walczyły pod Pszczyną i Ćwiklicami, tracąc jednak w ataku czołgów cały sprzęt I dywizjonu (12 armat) i połowę z II dywizjonu (4 baterię i połowę 5 baterii)[14].

III dywizjon haubic został 1 września przydzielony (wraz z dwoma batalionami 12 pułku piechoty) do 1 Brygady Górskiej KOP. Jego 8 bateria (kpt. Kurzei) działała przez większość czasu w oderwaniu od dywizjonu i weszła do akcji 2 września pod Osielcem, ostrzeliwując niemieckie kolumny. Została następnie przejściowo podporządkowana 16 dywizjonowi artylerii motorowej i wraz z nim uczestniczyła w walkach 4 i 5 września pod Pcimiem, wspierając żołnierzy 10 Brygady Kawalerii (zmotoryzowanej) i 12 pułku piechoty[15]. 7. i 9 bateria weszły do akcji 4 września, pod Jawornikiem. W toku odwrotu polskich oddziałów, od 5 września, 8. bateria działała na rzecz napotykanych oddziałów[16].

W dniach 4–5 września I i II dywizjon został częściowo odtworzony, w składzie po dwie baterie (1., 3., 5., 6.), po pobraniu 10 dział (w tym być może haubic 100 mm) z koszar 6. pal w Krakowie, które były pierwotnie przeznaczone dla mobilizowanego 55 pal[17]. 5 września wspierały one ogniem piechotę w rejonie Skawiny. W nocy 7/8 września cały pułk przeprawił się bez strat brodem przez Dunajec w rejonie Biskupic Radłowskich, po czym jeden działon 8 baterii (plut. Żaczka) odparł wraz z piechotą atak czołgów na południe od mostu. Pułk rozpoczął następnie odwrót poszczególnymi dywizjonami, wraz z oddziałami 6. DP, na trasie Dąbrowa TarnowskaTarnobrzegNiskoJanów LubelskiDerylakiAleksandrów[18]. Podczas odwrotu kilkakrotnie artyleria 6 pal zajmowała pozycje i ostrzeliwała oddziały niemieckie próbujące ścigać lub oskrzydlić polskie oddziały. M.in. I dywizjon uczestniczył w akcji przeciw niemieckiej kolumnie pancernej pod Dąbrową Tarnowską[19]. W toku odwrotu, z dwóch porzuconych haubic i artylerzystów bez przydziału dowódca artylerii dywizyjnej 6 DP utworzył dodatkową dwudziałową baterię, lecz brak jest informacji o jej losach[20].

Z rozkazu dowódcy Armii „Kraków” 5 bateria została 10 września podporządkowana 3 pułkowi ułanów, do którego dołączyła 12 września[21]. Z Frampola pułk ten skierował się na północ, w kierunku na Lublin. 17 września wieczorem 5. bateria została zaskoczona w marszu za Turobinem przez oddziały niemieckie i straciła dwa działa, zginął także jej dowódca por. Duszczyński. Pozostałości baterii kapitulowały kilka dni później z polskim zgrupowaniem w rejonie Huty Turobińskiej. 14 września w skład II dywizjonu 6 pal została włączona osamotniona 3 bateria 40 pal kpt. Jordana, a następnie jeszcze 2. bateria 40. pal (kpt. E. Kaszubskiego). 14 września wszystkie dywizjony pułku, maszerujące osobno, stanęły na postój w lesie na zachód od Aleksandrowa[22].

W dniach 15–16 września cały pułk wspierał pod Aleksandrowem oddziały 6 DP, atakujące bezskutecznie w kierunku Podsośniny, na linii rzeki Tanwi[23]. Poniósł przy tym straty od ognia artylerii niemieckiej, m.in. utracono armatę z II dywizjonu i polegli dowódca 7. baterii ppor. Kamieński i ogniomistrz J. Bill. Pułk wycofał się następnie razem z dywizją w nocy 16/17 września na Józefów. Podejmując próbę przebicia się z okrążenia, 18 września pułk wspierał piechotę w walkach o Paary i Narol, przyczyniając się do lokalnego sukcesu i odbicia Narola[24].

Pułk dalej wycofywał się razem ze swoją dywizją w kierunku na Rawę Ruską, lecz wobec niemożności przebicia się z okrążenia, poniesionych strat, braków amunicji i zaopatrzenia, oddziały polskie skapitulowały pod Cieszanowem 21 września 1939 roku. Warto dodać, że III dywizjon pułku podczas kampanii nie stracił żadnej ze swoich haubic[25].

W czasie działań wojennych poległo 5 oficerów, 1 podchorąży, 8 podoficerów, 91 kanonierów; rany odniosło 7 oficerów, 1 podchorąży, 1 chorąży, 5 podoficerów i 27 kanonierów[26].

Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939[27]
Dowództwo
dowódca pułkuppłk Borys Kondracki
adiutantkpt. Stanisław Wojtanowski
oficer łącznościkpt. Edward Słowik
dowódca plutonu topo.-ogn.por. Franciszek Gacoń
I dywizjon
dowódca dywizjonumjr Franciszek Mrowec
dowódca 1 bateriikpt. Stanisław Kobylarz (od 4 IX 1939 dowódca I dyonu)
dowódca 2 bateriipor. Stanisław Bonder
dowódca 3 bateriipor. Jan Pabich
II dywizjon
dowódca dywizjonumjr Jan Gintel[c]
dowódca 4 bateriikpt. Mieczysław Ligięza (od 4 X 1939 dowódca 1 baterii)
dowódca 5 bateriipor. Franciszek Duszczyński
dowódca 6 bateriipor. Jan Roman
III dywizjon
dowódca dywizjonumjr Maksymilian Chojecki
dowódca 7 bateriippor. Jan Kamieński
dowódca 8 bateriikpt. Jan Kurzeja
dowódca 9 bateriippor. Wincenty Kwieciński

Kawalerowie Virtuti Militari

Żołnierze pułku odznaczeni Orderem Virtuti Militari za kampanię wrześniową 1939 roku[32]

Krzyżem Złotym – mjr Franciszek Mrowec
Krzyżem Srebrnym
płk Franciszek Szechińskippłk Borys Kondrackimjr Maksymilian Chojecki
kpt Jan Kurzejakpt. Stanisław Kobylarzpor. Franciszek Duszczyński
por. Jan Pabichppor. Jan Kamieńskippor. Wincenty Kwieciński
ppor. rez. Władysław Biernatppor. rez. Lesiakst. ogn. Józef Olszówka
ogn. Julian Billogn. Eugeniusz Jurekogn. Feliks Mazur
plut. pchor. Władysław Rutkowskiplut. Jan Siemekkpr. Marcin Babiarz
kpr. Kazimierz Dryjakpr. Mieczysław Herodkanonier Zbigniew Gołąb

Symbole pułkowe

Wręczenie sztandarów pułkom artylerii - bp polowy WP Józef Gawlina wpisuje się do księgi pamiątkowej 6 pal
Wręczenie sztandarów pułkom artylerii - prezydent Krakowa Mieczysław Kaplicki wbija pamiątkowy gwóźdź w drzewce sztandaru 6 pal

Sztandar

Zarządzeniem z 10 grudnia 1937 Prezydent RP zatwierdził wzór sztandaru dla 6 pułku artylerii lekkiej[33]. Sztandar, ufundowany przez społeczeństwo ziemi krakowskiej, przekazał pułkowi gen. Juliusz Rómmel na Błoniach Krakowskich 29 maja 1938, podczas ceremonii wręczenia sztandarów oddziałom artylerii z Okręgu Korpusu Nr V i X[34].
Sztandar został wykonany zgodnie z wzorem określonym w rozporządzeniu Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach.
Na prawej stronie płata znajdował się amarantowy krzyż, w środku którego wyhaftowano orła w wieńcu laurowym. Na białych polach, pomiędzy ramionami krzyża, znajdowały się cyfry 8 w wieńcach laurowych[35].
Na lewej stronie płata sztandarowego, pośrodku krzyża kawaleryjskiego znajdował się wieniec taki sam jak po stronie prawej, a w wieńcu trzywierszowy napis „HONOR I OJCZYZNA”. W rogach sztandaru, w mniejszych wieńcach umieszczone były na tarczach[33]:

Na ramionach krzyża kawalerskiego znajdowały się wyhaftowane nazwy i daty ważniejszych bitew pułku:

  • na górnym – „Kraków 24.V.1919”,
  • na dolnym – „Krasne 5.IX.1920”,
  • na lewym – „Marcinówka 19.V.1920”,
  • na prawym – „Puchowicze 10.VII.1920”.

Sztandar pułku został pozostawiony we wrześniu 1939 roku w koszarach pułku w Krakowie, po czym podczas kampanii wrześniowej został zabrany przez oficerów Ośrodka Zapasowego Artylerii Lekkiej i wraz z nimi ewakuowany na Węgry. Stamtąd trafił przez Włochy i Francję do Wielkiej Brytanii. Po wojnie pozostał w Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie[36].

Odznaka pamiątkowa

18 marca 1929 minister spraw wojskowych zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 6 pułku artylerii polowej[37]. Odznaka o wymiarach 46x46 mm ma kształt krzyża o ściętych ramionach pokrytych ciemnozieloną i czarną emalią. Na ramionach krzyża wpisano numer i inicjały „6 PAP”. W środku krzyża nałożony na niebiesko emaliowanym tle herb Krakowa, otoczony wieńcem laurowym. Między ramionami krzyża skrzyżowane lufy armatnie. Odznaka dwuczęściowa - wykonana w srebrze lub w tombaku srebrzonym i emaliowana, na rewersie numerowana. Wykonawcą odznak był Józef Trębacz z Krakowa[38].

Kadra pułku

Piętnastolecie 6 pal w Krakowie; maj 1934. D-ca pułku płk Aleksander Hertel z trąbką pułkową z płomieniem.
Dowódcy pułku
  • mjr Stanisław Nazarewicz – dowódca 3 pułk artylerii wałowej (od 23 I 1919[39][40])
  • ppłk Teodor Nałęcz-Tański[41] (od VI 1919)
  • mjr Karol Grodzicki
  • płk Ryszard Frendl (1923 - 10 IV 1925[42] → szef artylerii OK V)
  • płk Godfryd Kellner (10 IV 1925[43] - III 1929)
  • ppłk Jan Geniusz (III 1929 - XIII 1932)
  • płk Aleksander Hertel (XII 1932 - XI 1936)
  • płk Franciszek Ludwik Szechiński (1936 - 28 VIII 1939)
  • ppłk Borys Kondracki (28 VIII - 20 IX 1939)
Zastępcy dowódcy pułku
  • ppłk art. Karol Grodzicki (od 12 VII 1921[44]
  • ppłk dr Ludwik Tobolewicz (1923)
  • ppłk art. Edward d’Erceville (3 XI 1923[45] – 17 V 1925 → zastępca szefa Wydziału Artylerii Departamentu III MSWojsk.[46])
  • ppłk art. Stanisław Julian Ożegalski (od VI 1925[47])
  • ppłk Michał Sikorski (do VI 1927)
  • mjr / ppłk Michał Gałązka (VI 1927 - I 1930)
  • mjr / ppłk Franciszek Ludwik Szechiński (I 1930 - 1936)
  • ppłk art. Michał Langenfeld (od 1936)
  • ppłk dr Stanisław Józef Pochopień (do VIII 1939)

Żołnierze 6 pułku artylerii lekkiej - ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego[48] oraz Muzeum Katyńskie[49][d][e].

Nazwisko i imięstopieńzawódmiejsce pracy przed mobilizacjązamordowany
Ściślewski Kazimierz[52]porucznik rezerwylekarz weterynariiUrząd Wojewódzki w WarszawieKatyń
Danyluk Jan Michałpodporucznik rezerwystudentWSH KrakówKatyń
Kosiński Tomasz[53]porucznik rezerwyinżynier leśnikzarz. dóbr hr. Badenich w BuskuKatyń
Laberschek Stanisławpodporucznik rezerwyprawniksędzia Sądu Grodzkiego w MilówceKatyń
Piekus Teofil[54]porucznik rezerwynauczycielszkoła w OrzegowieKatyń
Adamski Zbigniewpodporucznik rezerwyinżynierNarodowy Bank PolskiCharków
Bojarski-Sas Wiktorporucznik rezerwyjubilerCharków
Budziński Janpodporucznik rezerwylekarz weterynariipraktyka w DarkowieCharków
Etienne Tadeuszpodporucznik rezerwyekonomista, mgrCharków
Głąb Rudolf Janporucznik rezerwyinżynierCharków
Kłosiński Edward[55]major rezerwylekarz weterynariipraktyka w CiechnowieCharków
Kowalczyk Józefpodporucznik rezerwychemik, mgrCharków
Lenartowski-Linhardt Edward[56]kapitan rezerwyprawnikCharków
Mrowec Franciszekmajorżołnierz zawodowyCharków
Ożarski Antoni Bronisławporucznik rezerwyCharków
Straszewski Grzegorzporucznik rezerwyprawnik, mgrCharków
Szkup Jan Witoldpodporucznik rezerwylekarz weterynariipraktyka w Dąbrowie GórniczejCharków
Wojtowicz Adampodporucznik rezerwyCharków
Baran AndrzejkanonierKalinin
Skrętkowicz)Wiktorpodporucznik rezerwyprawnikSąd Okręgowy w TarnopoluULK

Uwagi

  1. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[12].
  2. kpt. Stanisław Michał Kobylarz pełnił jednocześnie funkcję dowódcy 3. baterii.
  3. Mjr art. Jan Gintel ur. 17 marca 1899 w Krakowie. Był odznaczony Krzyżem Walecznych (czterokrotnie) i Złotym Krzyżem Zasługi[28]. Krzyż Walecznych po raz pierwszy otrzymał w zamian za dyplom byłego Frontu Białorusko-Litewskiego „za Waleczność”[29][30]. Na stopień majora został mianowany ze starszeństwem z 19 marca 1937 i 15. lokatą w korpusie oficerów artylerii[31]. W czasie kampanii wrześniowej dostał się do niemieckiej niewoli. Zmarł 9 maja 1968. Został pochowany na Cmentarzu Rakowickim.
  4. Jeśli nie zaznaczono inaczej, miejsce służby żołnierzy zawodowych przed mobilizacją podano za: Ryszard Rybka, Kamil Stepan; Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939[50].
  5. Jeśli nie zaznaczono inaczej, informacje o żołnierzach znajdujących się na Białoruskiej Liście Katyńskiej pochodzą z książki: Maciej Wyrwa; Nieodnalezione ofiary Katynia? : lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940[51].

Przypisy

  1. Kuś 1929 ↓, s. 4.
  2. Odziemkowski 2010 ↓, s. 386.
  3. Tuliński 2020 ↓, s. 865.
  4. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 9 z 5 marca 1921 roku, s. 374.
  5. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 12 marca 1921 roku, s. 404.
  6. Kuś 1929 ↓, s. 28.
  7. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 16 z 19 maja 1927 roku, poz. 174.
  8. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 35 z 14 grudnia 1928 roku, poz. 378.
  9. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 15 z 31 grudnia 1938 roku, poz. 174.
  10. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 36 z 31 grudnia 1931 roku, poz. 473.
  11. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 725–726.
  12. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. VI.
  13. Pabich 1982 ↓, s. 128-129.
  14. Pabich 1982 ↓, s. 186-187.
  15. Pabich 1982 ↓, s. 228-251.
  16. Pabich 1982 ↓, s. 254-266.
  17. Pabich 1982 ↓, s. 198-199, 219.
  18. Pabich 1982 ↓, s. 266-278.
  19. Pabich 1982 ↓, s. 300.
  20. Pabich 1982 ↓, s. 311-312.
  21. Pabich 1982 ↓, s. 319, 326-332.
  22. Pabich 1982 ↓, s. 322-324.
  23. Pabich 1982 ↓, s. 336-365.
  24. Pabich 1982 ↓, s. 372-388.
  25. Pabich 1982 ↓, s. 389-399.
  26. Pabich 1982 ↓, s. 418-420.
  27. Pabich 1982 ↓, s. 44-74, 211-212.
  28. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 165, 725.
  29. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 10 czerwca 1922, s. 411, jako pchor. Jan Gontel z 3 pac.
  30. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 12 z 6 sierpnia 1929, s. 251, sprostowano nazwisko z „Gontel” na „Gintel”.
  31. Rybka i Stepan 2021 ↓, s. 426.
  32. Pabich 1982 ↓, s. 428-430.
  33. a b c Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 18 z 31 grudnia 1937, poz. 236.
  34. Satora 1990 ↓, s. 279.
  35. Dz.U. z 1927 r. nr 115, poz. 980.
  36. J. Pabich, Niezapomniane..., ss.408-409.
  37. Dz. Rozk. MSWojsk. Nr 9 z 18 marca 1929, poz. 80.
  38. Sawicki i Wielechowski 2007 ↓, s. 236-337.
  39. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 13 z 23 grudnia 1918 roku, poz. 465.
  40. Dz. Rozk. Wojsk. Nr 12 z 19 grudnia 1918 roku, poz. 418.
  41. Wyszczelski 2006 ↓, s. 138.
  42. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 46 z 24 kwietnia 1925 roku, s. 219.
  43. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 46 z 24 kwietnia 1925 roku, s. 220.
  44. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 29 z 23 lipca 1921 roku, s. 1212.
  45. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 73 z 21 listopada 1923 roku, s. 677.
  46. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 54 z 17 maja 1925 roku, s. 261.
  47. Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 63 z 11 czerwca 1925 roku, s. 317.
  48. Katyń – miejsca pamięci. [dostęp 2022-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-12-19)].
  49. Muzeum Katyńskie – Księgi Cmentarne.
  50. Rocznik oficerski 1939 ↓.
  51. Wyrwa 2015 ↓.
  52. Księgi Cmentarne – wpis 3752.
  53. Księgi Cmentarne – wpis 1701.
  54. Księgi Cmentarne – wpis 2824.
  55. Księgi Cmentarne – wpis 5766.
  56. Księgi Cmentarne – wpis 6149.

Bibliografia

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
  • Karol Lucjan Galster: Księga Pamiątkowa Artylerii Polskiej 1914 - 1939. Londyn: 1975.
  • Kazimierz Kuś: Zarys historji wojennej 6-go pułku artylerii polowej. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
  • Roman Łoś: Artyleria polska 1914-1939. Warszawa: Wydawnictwo „Bellona”, 1991. ISBN 83-11-07772-X.
  • Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
  • Jan Pabich: Niezapomniane karty. Z dziejów 6 Pułku Artylerii Lekkiej. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1982. ISBN 83-08-00402-4.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w Wojsku Polskim 1935-1939. Wyd. 2 poszerzone. Warszawa: Wydawnictwo Tetragon Sp. z o.o., 2021. ISBN 978-83-66687-09-7.
  • Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
  • Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
  • Władysław Steblik, Armia „Kraków”, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1975.
  • Arkadiusz Tuliński: 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. T. 1 i 2. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.
  • Lech Wyszczelski: Wojsko Polskie w latach 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.

Media użyte na tej stronie

Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Piętnastolecie 6 Pułku Artylerii Lekkiej - trębacze NAC 1-W-1492-28.jpg
Piętnastolecie 6 Pułku Artylerii Lekkiej w Krakowie. Pluton trębaczy 6 Pułku Artylerii Lekkiej na ulicy Józefa Piłsudskiego. Fanfarzyści noszą na ramionach srebrne naszycia a na naramiennikach "łapki" z naszyciami oraz białe pasy. Na siodłach czapraki z monogramem pułku. Spod fanfar zwisają płomienie. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1492-28
Wręczenie sztandarów pułkom artylerii - prezydent Krakowa wbija gwóźdź NAC 1-W-2992-9.jpg
Wręczenie i poświęcenie sztandarów pułkom artylerii na krakowskich Błoniach. Prezydent Krakowa Mieczysław Kaplicki wbija pamiątkowy gwóźdź w drzewce sztandaru 6 Pułku Artylerii Lekkiej. Obok widoczna księga pamiątkowa. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-2992-9
Katastrofa w Witkowicach 6.jpg
Dowódca Okręgu Korpusu Nr V w Krakowie generał dywizji Stanisław Wróblewski dekoruje Krzyżami Zasługi kpr. Jana Nierząda i trzech kanonierów 6 Pułku Artylerii Polowej w Krakowie, którzy "wzorowo, z narażeniem życia spełnili obowiązek żołnierski podczas wybuchu magazynu amunicyjnego" (Polska Zbrojna nr 272 z 5 października 1927, s. 1).
Wręczenie sztandarów pułkom artylerii bp Józef Gawlina wpisuje sie do księgi 6 pal NAC 1-W-2992-11.jpg
Wręczenie i poświęcenie sztandarów pułkom artylerii na krakowskich Błoniach; 29 maj 1938. Biskup polowy WP Józef Gawlina wpisuje się do księgi pamiątkowej 6 Pułku Artylerii Lekkiej. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-2992-11
Piętnastolecie 6 Pułku Artylerii Lekkiej - armaty 75 mm NAC 1-W-1492-32.jpg
Piętnastolecie 6 Pułku Artylerii Lekkiej w Krakowie. Defilada baterii 75 mm armat polowych wz. 1897 Schneider w trakcji konnej 6 Pułku Artylerii Lekkiej; 1934 r. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1492-32
Elewi 6 pal 32.jpg
Zołnierze szkoły podoficerskiej 6 pułku artylerii lekkiej z Krakowa. Turnus zima 1932- 1933 Własność J.M
Armia krakow 1939.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Położenie wielkich jednostek Armii "Kraków" i wielkich jednostek niemieckich 01-09-1939 (o świcie)
Odznaka 6 pap - replika.jpg
Autor: Elżbieta Kossecka, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka 6 Pułku Artylerii Polowej - replika.
6 DP w 1938.jpg
6 DP w 1938
Piętnastolecie 6 Pułku Artylerii Lekkiej - haubice 100 mm NAC 1-W-1492-14.jpg
Piętnastolecie 6 Pułku Artylerii Lekkiej w Krakowie. Baterie haubic 100 mm wz. 1914/19 z przodkiem w trakcji konnej z 6 Pułku Artylerii Lekkiej na Rynku Głównym. Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Sygnatura: 1-W-1492-14
Aleksander Hertel (6 PAP, 1936).JPG
Płk Aleksander Hertel (dowódca 6 Pułku Artylerii Lekkiej)
Bitwa pod brodami 1920.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Bitwa pod Brodami 29.07-03.08-1920
Marsze i boje 6 pap.png
Załącznik do skrótu historii pułkowej 6 pap