Aaron Ben Eliasz

Aaron Ben Eliasz (ur. 1328/1330[1], zm. 1369) – żydowski uczony z Nikomedii (w imperium osmańskim - dzisiejszy Izmit w Turcji[1]), karaim. Napisał trylogię, która składa się z Ec ha-Chajim (Drzewo Życia), Gan Eden i Keter Tora (Korona Tory).

Pierwsze dzieło zajmuje się istotą religii, jest świadomym naśladownictwem Przewodnika błądzących (More newuchim) Mojżesza Majmonidesa, jednakże jest to doskonała jego przeciwwaga. Aaron Ben Eliasz wziął w obronę podstawowe teorie Kalamu, które zostały poddane krytyce w dziele Majmonidesa, twierdząc, że są zgodne z nauczaniem biblijnym, a więc mają pochodzenie żydowskie, podczas gdy system Arystotelesa jest wobec Judaizmu obcy, zarówno co do początku, jak i podstawowych teorii. Kiedy Majmonides zawęża działanie Opatrzności Bożej, ogarniającej wszystkie byty, do samego tylko rodzaju ludzkiego, czyni ustępstwo na rzecz arystotelizmu, zaprzeczając doktrynie biblijnej. Jednak, mimo tej obrony prawdy o powszechności działania Opatrzności, karaimski filozof nie wzbraniał się jednocześnie przed uznaniem za prawdziwą w dużym stopniu teorię zdeterminowania bytów ziemskich przez gwiazdy (tzw. determinacja astralna)[2].

Druga księga zgłębia zasady prawa karaimskiego. Natomiast ostatnia jest komentarzem do Pięcioksięgu, opartym na dosłownej interpretacji tekstu[1]. Zmarł prawdopodobnie podczas zarazy w Konstantynopolu.

Przypisy

  1. a b c KURPISZ, Britannica - edycja polska, t.1, 1997.
  2. G. Vajda, Inroduction a la pensée juive du moyen age, Paris 1947, s. 145-146, seria: Études de philosopie médiévale 35.