Abraham Penzik

Abraham Penzik
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

20 maja 1891
Sanok

Data i miejsce śmierci

1945
Nowy Jork

Zawód, zajęcie

adwokat

Tytuł naukowy

doktor

Edukacja

C. K. Gimnazjum w Sanoku

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Partia

Bund, PPS

Rodzice

Mojżesz, Salomea

Małżeństwo

Tonka z d. Katz

Dzieci

Albina, Irena Narell

Krewni i powinowaci

Juliusz Katz-Suchy (szwagier)

Abraham Penzik (ur. 20 maja 1891 w Sanoku, zm. 1945 w Nowym Jorku) – polski Żyd, doktor praw, działacz socjalistyczny, dziennikarz, publicysta.

Życiorys

Abraham Penzik[1] urodził się w 20 maja 1891 w Sanoku[2][3][4] jako syn Mojżesza Penzik i Salomei z domu Leffel[5][6][7][8]. Kształcił się w C. K. Gimnazjum w Sanoku, gdzie w 1912 ukończył VIII klasę bez uzyskania świadectwa dojrzałości (w jego klasie był Kazimierz Kubala)[9][10]. Według źródła gimnazjalnego w tym okresie zamieszkiwał z macochą Frimet Penzik, żoną kupca i trudniącą się kupiectwem, pod adresem ulicy Tadeusza Kościuszki lub ulicy Adama Mickiewicza 233 w Sanoku[2][3]. W trakcie edukacji w tym mieście wstąpił do Żydowskiej Partii Socjalno-Demokratycznej (ŻPSD)[5]. Podczas I wojny światowej w listopadzie 1916 został mianowany w c. i k. armii kadetem pospolitego ruszenia w szeregach 45 pułku piechoty[11].

Od 1917 studiował na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego[5]. Ukończył studia uzyskując stopień doktora praw[4]. Będąc kandydatem adwokackim uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z około 1920/1921 został uznany przynależnym do gminy Sanok[4]. Jako były koncypient adwokacki z Sanoka i prezes tamtejszego Bundu został wymieniony w piśmie Dowództwa Garnizonu Wojskowego Okręgu Generalnego w Krakowie, Wydział II Sztab z 15 kwietnia 1921, w którym ewidencjonowano osoby inwigilowane i podejrzane - wyłącznie Żydzi - głównie zbiegli za granicę przed poborem wojskowym[12]. W okresie II Rzeczypospolitej pracował w Sanoku jako adwokat[13][14][15][16][5][17]. W połowie lat 30. był przypisany do adresu przy ulicy Jagiellońskiej 32-33, tj. budynku kamienicy „Weinerówka”[18], a do 1939 był przypisany do adresu przy ulicy Adama Mickiewicza 7[19].

W okresie II RP (tuż po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w Sanoku aktywnie działała ŻPSD) był czołowym działaczem socjalistycznym spośród ludności żydowskiej Sanoka, kierował w mieście organizacją Bundu, później był aktywistą Polskiej Partii Socjalistycznej i członkiem władz centralnych tej partii[20][5]. W wyborach parlamentarnych w 1922 jako kandydat adwokacki w Sanoku kandydował w okręgu 48 z listy Ogólnego Żydowskiego Związku Robotniczego[21]. W połowie 1928 jako przedstawiciel Bundu został kandydatem stowarzyszenia Perec (skupiającego przedstawicieli Poalej Syjonu) do kahału w Sanoku[22]. W październiku 1928 został wybrany do Rady Powiatowej Kasy Chorych w Sanoku[23]. Planował założenie organizacji oświatowo-kulturanej im. Szaloma Asza, jednak nie otrzymał na to zezwolenia władz na przełomie 1931/1932[24]. Przed wyborami do rady miejskiej w Sanoku w 1932 tworzył Komitet Ludowy[25]. 14 marca 1934 wyrokiem Sądu Okręgowego w Sanoku został skazany na karę trzech lat pozbawienia wolności w zawieszeniu na dwa lata za występek z art. 152 kodeksu karnego popełniony poprzez kolportaż ulotek Bundu[26]. W 1936 był więziony przez kilka tygodni po tym jak uczestniczył w wystąpieniach skierowanych przeciw ograniczaniu swobód obywatelskich[5]. Współpracował z pismem „Świat Niewidomych”[27]. Był osadzony w Miejscu Odosobnienia w Berezie Kartuskiej[28]. Został opisany przez żydowskiego pisarza Kalmana Segala w reportażowej powieści pt. Nad dziwną rzeką Sambation, napisanej w 1955 i wydanej w 1957, w której – określony jako adwokat P. – został opisany jako obrońca doskonały oraz z przekonań komunista[29].

W lipcu 1939 przybył do Stanów Zjednoczonych[7][30][5][31]. W maju 1940 wraz z Oskarem Langem działał na rzecz powstania Comittee of Friends of Polish Democracy[32]. Od sierpnia 1940 był w redakcji utworzonego wówczas pisma „Wolność”[33], wygłaszał także odczyty (także z inicjatywy Federacja Polskich Organizacji Postępowych) oraz prelekcje radiowe o charakterze socjalistycznym[34]. Publikował także w czasopismach „Robotnik Polski”[35], „The New Masses”[36]. W 1941 był jednym z założycieli komitetu PPS w USA pod nazwą Związek Polskich Socjalistów i został przewodniczącym tej organizacji[7][5]. Od lutego 1941 był sekretarzem Stowarzyszenia Prawników Polskich w Stanach Zjednoczonych[37]. Pełnił funkcję przewodniczącego Polish Labour Group[38]. Działał w ramach Stowarzyszenia „Polonia”[7]. W poglądach – zarówno podczas jak i po zakończeniu II wojny światowej – był zwolennikiem utrzymywania współpracy ze Związkiem Radzieckim[5][7]. W trakcie konferencji założycielskiej ONZ działał jako przedstawiciel PAP[5]. W 1944 był jednym z autorów zbiorowej publikacji pt. W przededniu, wydanej w Nowym Jorku w opozycji do rządu RP na uchodźstwie oraz m.in. do działań płk. Ignacego Matuszewskiego[39][40][41]. W 1945 na łamach wydawanego w Montrealu pisma „Prawo Ludu” Penzikowi zarzucono, iż jest w grupie osób uprawiających propagandę komunistyczną, oraz że podczas wojny otrzymał tysiące dolarów od rządu polskiego, po czym odszedł, gdy nie otrzymał takiej posady, jaką sobie życzył[42]. Był współpracownikiem organów prasowych, wydawanych w języku polskim, jidysz i angielskim[5][7].

Zmarł w 1945 w Nowym Jorku[5][7]. Jego żoną była Antonina z domu Katz (także jako Tonka, ur. 1891[43], siostra Juliusza Katza)[44]. Ich córkami były Albina (1922-1923) oraz Irena Narell (1923-2004, nauczycielka historii, asystentka przy ONZ, pisarka, właścicielka Art Originals Gallery)[44][45].

Publikacje

Przypisy

  1. ↑ W niektórych publikacjach, głównie doniesieniach prasowych, pojawiały się formy nazwiska „Penzig” oraz „Pencik”.
  2. ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1905/1906 (zespół 7, sygn. 39). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 237.
  3. ↑ a b CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok szkolny 1906/1907 (zespół 7, sygn. 42). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 374.
  4. ↑ a b c Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 383 (poz. 94).
  5. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Rafał Żebrowski: Abraham Penzik. jhi.pl / Żydowski Instytut Historyczny. [dostęp 2017-03-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-17)].
  6. ↑ Abraham Penzik. wielcy.pl. [dostęp 2017-03-16].
  7. ↑ a b c d e f g Tomasz Cieślak: Nieszczęsny Cagliostro. Nieznane teksty Juliana Tuwima. Łódź: Muzeum Historii Miasta Łodzi. Oficyna Bibliofilów, 2003, s. 68. ISBN 83-87434-21-3.
  8. ↑ Według innego źródła w 1892. Por. Abraham Penzik (ang.). geni.com. [dostęp 2017-03-16].
  9. ↑ XXXI. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1911/12. Sanok: Fundusz Naukowy, 1912, s. 45, 59.
  10. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2015-03-16].
  11. ↑ Kronika. Mianowania w c. i k. armii. „Gazeta Lwowska”, s. 4, Nr 254 z 9 listopada 1916. 
  12. ↑ Informacje o osobach podejrzanych w sprawach wojskowych. judaiki.judaistyka.uj.edu.pl. [dostęp 2017-03-16].
  13. ↑ Lista Nr. 66 Funduszu Łańcuchowego na rzecz Żydowskiego Domu Akademickiego w Krakowie. „Nowy Dziennik”, s. 10, Nr 49 z 25 lutego 1927. 
  14. ↑ Lista Nr. 74 Funduszu Łańcuchowego na rzecz Żydowskiego Domu Akademickiego w Krakowie. „Nowy Dziennik”, s. 3, Nr 66 z 14 marca 1927. 
  15. ↑ Ogłoszenia urzędowe. Upadłości.. „Gazeta Lwowska”, s. 7, Nr 265 z 17 listopada 1928. 
  16. ↑ Spis adwokatów na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, sporządzony według stanu z dnia 1 lipca 1933 r.. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Sprawiedliwości”, s. 306, Nr 16 z 31 sierpnia 1933. 
  17. ↑ Żydowska aktywność gospodarcza w Sanoku. sztetl.org.pl. [dostęp 2017-03-16].
  18. ↑ Spis Właścicieli Kont Czekowych w Pocztowej Kasie Oszczędności: według stanu z dnia 30 września 1934 r.. Warszawa: Pocztowa Kasa Oszczędności, 1934, s. 691.
  19. ↑ Penzik Abraham lawyer Sanok, Mickiewicza street 7. jewisharchive.org. [dostęp 2017-03-16].
  20. ↑ Wojciech Sołtys, Stosunki społeczno-polityczne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918-1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 561, 563.
  21. ↑ Listy kandydatów zgłoszone z okręgu 48. „Ziemia Przemyska”, s. 3, Nr 42 z 15 października 1922. 
  22. ↑ Sytuacja przedwyborcza w Sanoku. „Nowy Dziennik”, s. 6, Nr 181 z 7 lipca 1928. 
  23. ↑ 19. Ogłoszenie. Wyniki wyborów do Rady Powiatowej Kasy Chorych w Sanoku. „Lwowski Dziennik Wojewódzki”, s. 20, Nr 1 z 2 stycznia 1929. 
  24. ↑ Wydanie pisma „Słowo Podkarpackie” z 19 stycznia 1932. Por. Wojciech Sołtys, Stosunki społeczno-polityczne, Pomiędzy wojnami światowymi 1918-1939, w: Sanok. Dzieje miasta, Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 562.
  25. ↑ Wówczas inni żydowscy działacze sanoccy dr Salomon Ramer i dr Jonasz Spiegel przyłączyli się ostatecznie do Komitetu Gospodarczego, wystawionego przez BBWR. Por. Wojciech Sołtys, Miasto i jego władze, Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 517.
  26. ↑ Skazanie adwokata. „Kurjer Powszechny”, s. 5, Nr 87 z 30 marca 1934. 
  27. ↑ Alfabetyczny spis naszych przyjaciół i sympatyków. „Świat Niewidomych”. 1, s. 28, 1936. Zjednoczenie Pracowników Niewidomych. 
  28. ↑ Kalman Segal: Nad dziwną rzeką Sambation. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1957, s. 59.
  29. ↑ Kalman Segal: Nad dziwną rzeką Sambation. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1957, s. 59-60.
  30. ↑ Abraham Penzik. „Przegląd Historyczny”, s. 92, 1989. 
  31. ↑ Krzysztof Groniowski. Amerykański Związek Wyzwolenia Polski (1940-1941). „Przegląd Historyczny”. 1, s. 92, 1989. 
  32. ↑ Krzysztof Groniowski. Amerykański Związek Wyzwolenia Polski (1940-1941). „Przegląd Historyczny”. 1, s. 94, 1989. 
  33. ↑ Krzysztof Groniowski. Amerykański Związek Wyzwolenia Polski (1940-1941). „Przegląd Historyczny”. 1, s. 95, 1989. 
  34. ↑ Krzysztof Groniowski. Amerykański Związek Wyzwolenia Polski (1940-1941). „Przegląd Historyczny”. 1, s. 96, 98, 100, 1989. 
  35. ↑ Krzysztof Groniowski. Amerykański Związek Wyzwolenia Polski (1940-1941). „Przegląd Historyczny”. 1, s. 103, 104, 107, 109, 1989. 
  36. ↑ Abraham Penzik. Behind the Polish Trials. „The New Masses”, s. 9, 3 lipca 1945. 
  37. ↑ Krzysztof Groniowski. Amerykański Związek Wyzwolenia Polski (1940-1941). „Przegląd Historyczny”. 1, s. 104, 1989. 
  38. ↑ Dorota Urzyńska: Polski ruch socjalistyczny na obczyźnie w latach 1939-1945. Poznań: Instytut Historii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, 2000, s. 219.
  39. ↑ „W przededniu”. „Rzeczpospolita”, s. 4, Nr 70 z 12 października 1944. 
  40. ↑ „W przededniu”. „Gazeta Lubelska”, s. 2, Nr 65 z 13 października 1944. 
  41. ↑ Literatura polska i teatr w latach II wojny światowej. Bibliografia. T. I. s. 15.
  42. ↑ L. Krzycki w Boston. „Prawo Ludu / The People's Right”, s. 6, Nr 3 z marca 1945. 
  43. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 388 (poz. 163).
  44. ↑ a b Abraham Penzik (ang.). geni.com. [dostęp 2017-03-16].
  45. ↑ Irena Narell. prabook.com. [dostęp 2017-03-16].
  46. ↑ Polish book importing Co.. library.ccsu.edu. [dostęp 2017-03-16].
  47. ↑ Antysemici i nekrofile: uwagi o kwestiji żydowskiej w Polsce (ang.). worldcat.org. [dostęp 2017-03-16].
  48. ↑ Przyszły rząd Polski (ang.). worldcat.org. [dostęp 2017-03-16].
  49. ↑ Uwagi w ważnej sprawie (ang.). worldcat.org. [dostęp 2017-03-16].
  50. ↑ The Truth about Poland: Toward Better Understanding of Recent Developments. books.google.pl. [dostęp 2017-03-16].
  51. ↑ The truth about Poland: toward better understanding of recent developments (ang.). worldcat.org. [dostęp 2017-03-16].
  52. ↑ Poland demands representation at the San Francisco Conference (ang.). worldcat.org. [dostęp 2017-03-16].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Abraham Penzik.jpg
Abraham Penzik