Acyduria orotowa

Acyduria orotowa, orotoacyduria – genetycznie uwarunkowana choroba o dziedziczeniu autosomalnym recesywnym. Związana jest z występowaniem bloku w przemianie pirymidyn, gromadzeniem kwasu orotowego i wzrostem jego stężenia w moczu.

Wyróżnia się dwa typy acydurii orotowej:

• typ I – uszkodzenie fosforybozylotransferazy orotowej oraz dekarboksylazy orotydylanowej (orotydyno-5-fosforanowej)
• typ II – uszkodzenie dekarboksylazy orotydylanowej (orotydyno-5-fosforanowej)
• polekowa – spowodowana ubocznym działaniem neuroleptyków oraz leków psychotropowych
• towarzysząca zespołowi Reye’a jako zjawisko wtórne, wynikające z niezdolności uszkodzonych mitochondriów do spożytkowania karbamoilofosforanu, który staje się wówczas substratem do nadmiernego cytoplazmatycznego wytwarzania kwasu orotowego

Mechanizm patogenezy

Następuje blok jednego lub dwóch enzymów:

1. Na poziomie fosforybozylotransferazy orotanowej: katalizuje przejście OA (kwas orotowy) → OMP (orotydynomonofosforan)
2. Na poziomie dekarboksylazy orotydyno-5-fosforanowej: katalizuje przejście OMP → UMP (urydynomonofosforan)

Zaburzenia kliniczne spowodowane są przede wszystkim niedostateczną syntezą pirymidyn, zaburzoną równowagą stosunku puryny-pirymidyny, a w konsekwencji deficyt kwasów nukleinowych. Przejawia się to głównie w zaburzeniach dojrzewania układu erytroblastycznego, dysfunkcjach immunologicznych. Poza tym zachodzi kumulacja niewykorzystywanych produktów pośrednich, nierzadko których właściwości toksycznie powodują uszkodzenie OUN.

Objawy kliniczne i diagnostyka

Pierwsze objawy kliniczne acydurii orotowej pojawiają się u dzieci w wieku 3–7 miesięcy. Są to przede wszystkim:

• kamica orotowa w typie I
• orotoacyduria – wzrost stężenia kwasu orotowego w moczu oraz nadmierne wydalanie kwasu karboksyasparaginowego i dihydroorotowego,
• anemia megaloblastyczna (bladość, senność i apatia),
• leukocytoza z monocytozą,
• szpik kostny bogatokomórkowy, megaloblastyczny,
• biegunki,
• defekty immunologiczne (podatność na zakażenia układu oddechowego),
• zaburzenia wzrastania włosów i paznokci,
• zaburzenia drożności dróg moczowych,
• zahamowanie wzrostu i zaburzenia ze strony OUN – upośledzenie umysłowe.

Leczenie

Leczenie acydurii orotowej polega na podawaniu urydyny, z której mogą powstawać pozostałe pirymidyny, a jednocześnie zostaje zahamowana synteza toksycznych związków pośrednich szlaku biosyntezy pirymidyn. Następuje remisja choroby, obraz hematologiczny oraz stan kliniczny chorego ulegają poprawie. Jednocześnie suplementuje się preparaty krwiotwórcze.

Bibliografia

• Acyduria orotowa w serwisie medisa.pl
• Robert Kincaid Murray, Daryl K. Granner, Victor W. Rodwell: Biochemia Harpera ilustrowana. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2008. ISBN 978-83-200-3963-4.