Adam Kozłowiecki

Adam Kozłowiecki
Kardynał prezbiter
Ilustracja
In Nomine Domini
W imię Pana
Kraj działania

Zambia

Data i miejsce urodzenia

1 kwietnia 1911
Huta Komorowska

Data i miejsce śmierci

28 września 2007
Lusaka

Miejsce pochówku

Lusaka

Arcybiskup metropolita lusakijski
Okres sprawowania

1959–1969

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

jezuici

Śluby zakonne

15 sierpnia 1945

Prezbiterat

24 czerwca 1937

Nominacja biskupia

4 czerwca 1955

Sakra biskupia

11 września 1955

Kreacja kardynalska

21 lutego 1998
Jan Paweł II

Kościół tytularny

św. Andrzeja na Kwirynale

Odznaczenia
Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Zasługi RP Order of the Grand Companion of Freedom (Zambia) - ribbon bar.gif Kawaler Orderu Narodowego Legii Honorowej (Francja)
Sukcesja apostolska
Konsekrator

James Knox

Współkonsekratorzy

Aston Ignatius Chichester
Joost Van den Biesen

Adam Kozłowiecki SJ (ur. 1 kwietnia 1911 w Hucie Komorowskiej, zm. 28 września 2007 w Lusace)[1][2] – polski duchowny rzymskokatolicki, jezuita, misjonarz, arcybiskup metropolita lusakijski w latach 1959–1969, kardynał prezbiter od 1998.

Życiorys

Syn Adama i Marii z Janochów z rodziny Kozłowieckich herbu Ostoja[3]. W latach 1921–1925 uczęszczał do znanego Zakładu Naukowo-Wychowawczego św. Józefa w Chyrowie, prowadzonego przez jezuitów. Następnie kształcił się w Państwowym Gimnazjum Św. Marii Magdaleny w Poznaniu (1926–1929), gdzie zdał egzamin dojrzałości (w jego klasie był Adam Niebieszczański)[4]. 30 lipca 1929 wstąpił do zakonu jezuitów (SJ), odbył nowicjat w Starej Wsi, następnie studiował na zakonnym Wydziale Filozoficznym w Krakowie (1931–1932) i na Wydziale Teologicznym Bobolanum w Lublinie (1933–1937). Święcenia kapłańskie otrzymał z rąk biskupa Karola Niemiry 24 czerwca 1937 w Lublinie, a uroczyste śluby zakonne złożył 15 sierpnia 1945 w Rzymie.

W latach 1933–1934 pracował jako wychowawca młodzieży w konwikcie Zakładu Naukowo-Wychowawczego Św. Józefa w Chyrowie[5]. 10 listopada 1939 został aresztowany przez gestapo. Początkowo był więziony w Krakowie, a następnie w Nowym Wiśniczu koło Bochni. W czerwcu 1940 trafił do niemieckiego obozu koncentracyjnego Auschwitz (nr obozowy 1006[6]), a w grudniu 1940 został przewieziony do obozu Dachau (nr obozowy 22187), gdzie doczekał wyzwolenia KL Dachau przez wojska amerykańskie 29 kwietnia 1945. Po krótkim pobycie w Rzymie wyjechał na własną prośbę na misję jezuicką do Północnej Rodezji (późniejsza Zambia). Organizował dom zakonny oraz szkolnictwo katolickie w regionie Kasisi. Od 1950 pełnił funkcję administratora apostolskiego wikariatu apostolskiego Lusaka.

4 czerwca 1955 papież Pius XII prekonizował go biskupem tytularnym Diospolis Inferior i wikariuszem apostolskim Lusaki. Święcenia biskupie przyjął 11 września 1955 z rąk arcybiskupa Jamesa Knoxa. W kwietniu 1959 został promowany na pierwszego arcybiskupa metropolitę Lusaki. W 1966 wybrano go na pierwszego przewodniczącego Konferencji Episkopatu Zambii. Brał udział w obradach Soboru Watykańskiego II, a także w sesjach Światowego Synodu Biskupów w Watykanie.

29 maja 1969 na własną prośbę został zwolniony z obowiązków arcybiskupa Lusaki; umożliwił w ten sposób nominację zambijskiego księdza Emmanuela Milingo, otrzymując jednocześnie stolicę tytularną Potentia in Piceno. Powrócił do pracy misyjnej, był proboszczem i wikariuszem w parafiach Zambii (Chingombe, Mumbwa, Chikuni, Chilalantambo, Lusaka, Mulungushi, Mpunde). Pełnił także funkcję przewodniczącego Papieskich Dzieł Misyjnych w Zambii (1970–1991).

Publikował artykuły w krakowskim „Tygodniku Powszechnym” i kolońskim piśmie „Die Katholische Missionen”; ogłaszał listy pasterskie, wydał również wspomnienia Ucisk i utrapienie. Pamiętnik więźnia 1939-1945 (1967) oraz Moja Afryka. Moje Chingombe (1998). Został uhonorowany m.in. Orderem Zasługi RP oraz zambijskim Orderem Wolności.

W lutym 1998 Jan Paweł II wyniósł go do godności kardynalskiej, nadając tytuł prezbitera Kościoła św. Andrzeja na Kwirynale. W chwili nominacji kardynalskiej miał 87 lat, w związku z czym nigdy nie posiadał prawa udziału w konklawe.

Zmarł rano 28 września 2007 w szpitalu w Lusace. 4 października ciało zostało wystawione w archikatedrze w Lusace, gdzie wieczorem Mszy żałobnej przewodniczył przełożony tamtejszej prowincji Towarzystwa Jezusowego. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 5 października w stolicy Zambii na Pope’s Square. Przewodniczył im arcybiskup metropolita Lusaki Telesphore George Mpundu. Homilię wygłosił abp Medardo Joseph Mazombwe, emerytowany arcybiskup Lusaki. Zmarły misjonarz został pochowany przy nowej archikatedrze Dzieciątka Jezus w Lusace.

Odznaczenia i upamiętnienie

Tablica upamiętniająca wizytę i przyjęcie Honorowego Obywatelstwa Gminy Majdan Królewski przez kardynała Adama Kozłowieckiego

25 maja 1985 został odznaczony przez prezydenta Kennetha Kaundę Order of the Grand Companion of Freedom w klasie Wielki Komandor. 19 grudnia 2006 otrzymał francuski Order Narodowy Legii Honorowej. 5 kwietnia 1995 prezydent Lech Wałęsa nadał mu Krzyż Komandorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej[7][8].

Postanowieniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego z 24 maja 2007 „za wybitne zasługi w pracy misyjnej, za działalność na rzecz ludzi potrzebujących pomocy, za patriotyczną postawę rozstawiającą imię Polski w świecie” odznaczony został Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski[9][10]. W imieniu Prezydenta RP order wręczył kardynałowi Piotr Latawiec, dyrektor Biblioteki Głównej oraz członek Senatu Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, podczas oficjalnej wizyty Senatu Uniwersytetu w Republice Zambii, 25 lipca 2007[11].

Został odznaczony odznaką honorową „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego”[12]. Senat UKSW 22 marca 2007 postanowił nadać kardynałowi Kozłowieckiemu doktorat honoris causa. Został wręczony 25 lipca 2007.

Jego imieniem nazwano szkołę w Hucie Komorowskiej w powiecie kolbuszowskim.

Pamiątki związane z osobą kardynała – w tym jego pierścień, paliusz biskupi, piuska i pas biskupi, bulle papieskie przydzielające mu tytularne biskupstwa we Włoszech (Potenza Picena i kościół S. Andrea a Quirinale), medale i odznaczenia, w tym: Order Polonia Restituta i medal Legii Honorowej Republiki Francuskiej – przechowywane są w zbiorach Muzeum Towarzystwa Jezusowego Prowincji Polski Południowej w Starej Wsi k. Brzozowa (woj.podkarpackie).

27 maja 1997 otrzymał honorowe obywatelstwo gminy Majdan Królewski[13]. 26 marca 2008 powołano w Majdanie Królewskim Fundację im. Księdza Kardynała Adama Kozłowieckiego – „Serce bez granic”[14]. Fundacja ma na celu rekonstrukcję pałacu Kozłowieckich w Hucie Komorowskiej z przystosowaniem na centrum pamięci o kardynale Adamie Kozłowieckim oraz utworzenie Diecezjalnego Centrum Misyjnego o charakterze formacyjno-edukacyjnym. W I rocznicę śmierci 2 października 2008 odsłonięto na budynku urzędu Gminy Majdan Królewski tablicę upamiętniającą wizytę i przyjęcie Honorowego Obywatelstwa Gminy przez kardynała[15].

26 września 2011 w rodzinnej Hucie Komorowskiej zostało otwarte Muzeum im. kard. Kozłowieckiego[16].

W 2013 r. pojazd szynowy 36WE Impuls zakupiony przez Samorząd Województwa Podkarpackiego otrzymał imię ks. kardynała Adama Kozłowieckiego SJ[17].

Prace

  • „Ucisk i strapienie. Pamiętnik Więźnia 1939-1945”, I wydanie: Kraków 1967; II wydanie w dwóch tomach: Kraków 1995; III wydanie: Kraków 2008.
  • "Listy z misyjnego frontu", wyboru dokonał i do druku przygotował Ludwik Grzebień SI, ("Wśród ludu Zambii", t. II), Kraków 1977.
  • „Moja Afryka, moje Chingombe. Dzieje misjonarza opisane w listach do przyjaciół”, Kraków 1998.

Przypisy

  1. Stanisław Cieślak SJ: Kardynał Adam Kozłowiecki. Wyd. 1. Kraków: WAM, sierpień 2008, s. 6, 11, seria: Wielcy Ludzie Kościoła. ISBN 978-83-7505-119-3.
  2. pap, ss: Zmarł kardynał Kozłowiecki. wprost.pl, 2007-09-28. [dostęp 2011-06-20]. (pol.).
  3. Jerzy Oses: Kardynał Adam Kozłowiecki. parafiakazmierz.pl, 2008-12-27. [dostęp 2011-06-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
  4. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum Św. Marji Magdaleny w Poznaniu za rok szkolny 1928/29. Poznań: 1929, s. 40, 44.
  5. Sprawozdanie Dyrekcji Zakładu Naukowo-Wychowawczego OO. Jezuitów w Bąkowicach pod Chyrowem za rok szkolny 1936/37. Przemyśl: 1937, s. 12.
  6. Baza danych Muzeum Auschwitz-Birkenau. pl.auschwitz.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-10-18)]. [dostęp: 27-02-2009].
  7. M.P. z 1995 r. nr 29, poz. 338
  8. Stanisław Cieślak SJ: Kardynał Adam Kozłowiecki. [w:] Wielcy Ludzie Kościoła [on-line]. Kraków: Wydaw. WAM, 2008. s. 146-147. [dostęp 2015-10-03].
  9. Prezydent RP nadał odznaczenie. prezydent.pl, 2007-05-24. [dostęp 2012-05-12]. (pol.).
  10. M.P. z 2007 r. nr 57, poz. 641
  11. ŚP. Kardynał Kozłowiecki – odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. prezydent.pl, 2007-09-28. [dostęp 2011-06-20]. (pol.).
  12. Odznaka Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego. bip.podkarpackie.pl. [dostęp 2017-12-15].
  13. Honorowi obywatele gminy Majdan Królewski. majdankrolewski.pl. [dostęp 2016-07-11].
  14. Radio Watykańskie/a.: Sandomierz: Fundacja kard. Kozłowieckiego. info.wiara.pl, 2008-03-27. [dostęp 2011-06-20]. (pol.).
  15. Odsłonięcie tablicy upamiętniającej Ks. Kardynała Adama Kozłowieckiego. majdankrolewski.pl, 2008-10-03. [dostęp 2010-11-09]. (pol.).
  16. Powstało muzeum im. kard. Kozłowieckiego. deon.pl, 2011-09-24. [dostęp 2017-06-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-06-16)]. (pol.).
  17. Szynobus im. kard. Kozłowieckiego. rzeszowka24.pl, 2013-12-15. [dostęp 2020-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-04)]. (pol.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Cardinal Adam Kozlowiecki.png
Autor: Copyright holder: Redakcja portalu JEZUICI.pl, Licencja: CC BY-SA 3.0
Kardynał Adam Kozłowiecki (1911-2007) polski duchowny katolicki, jezuita, misjonarz działający głównie w Zambii, arcybiskup Lusaki, kardynał prezbiter, obywatel Polski i Zambii.
POL Order Zaslugi RP kl3 BAR.svg
Autor: KarlHeintz, Licencja: CC BY-SA 4.0
Baretka Krzyża Komandorskiego Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej
Order of the Grand Companion of Freedom (Zambia) - ribbon bar.gif
Autor: McOleo, Licencja: CC0
Ribbon bar of the Order of the Grand Companion of Freedom (Zambia)