Adam Miler

Adam Miler
Ilustracja
Fotografia nagrobna Adama Milera
Data i miejsce urodzenia

11 września 1922
Nowe Miasto

Data śmierci

29 października 2019

Przewodniczący Prezydium MRN w Sanoku
Okres

od 31 stycznia 1952
do grudnia 1954

Poprzednik

Józef Dąbrowski

Następca

Kazimierz Surman

Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
Odznaka „Zasłużony dla Sanoka”

Adam Miler (ur. 11 września 1922 w Nowym Mieście, zm. 29 października 2019) – polski polityk.

Życiorys

Adam Miler na zdjęciu wykonanym w 1943 w Budapeszcie

Adam Miler[a] urodził się 11 września 1922 w Nowym Mieście jako syn Bronisława i Anieli[1][2][3][4]. Był wnukiem szewców: jednego – Marcelego oraz drugiego – Filipa, przybyłego do powyższego miasta z obszaru austriackiego, żonatego z Zofią Ekiert[2]. Profesję tę przejął także jego ojciec, będący radnym i burmistrzem rodzinnego miasta[2].

Ukończył naukę w szkole powszechnej po czym podjął kształcenie w Szkole Kupieckiej w Przemyślu[2]. Przed 1939 przeszedł przeszkolenie wojskowe w organizacji „Strzelec”[1][2]. W obliczu zagrożenia wybuchem konfliktu zbrojnego w sierpniu 1939 został zmobilizowany do Wojska Polskiego[1][2]. Otrzymał polecenie służby przy torach kolejowych w okolicy Przemyśla[1][2]. Po wybuchu II wojny światowej podczas walk obronnych służył do 10 września, gdy Niemcy wkroczyli na tamtejsze tereny[1][2]. Następnie został zaangażowany do konwojowania archiwum i zmierzał w stronę Halicza[1][2]. Po agresji ZSRR na Polskę z 17 września 1939 wraz z konwojem był w rejonie bombardowania oraz brał udział w potyczce z Ukraińcami[1][2]. Po przekroczeniu granicy na Przełęczy Wyszkowskiej wraz z innymi żołnierzami został rozbrojony i internowany na obszarze Węgier[1][2][3]. Następnie przebywał krótkotrwale w koszarach w Chust, po czym został przewieziony do obozu dla internowanych wojskowych w Nagykanizsa[1][2]. W obozie skupiającym około 5000 polskich wojskowych służył jako ordynans kpt. Stanisława Skoczyka i Kazimierza Żulińskiego (wnuk Romana)[1][2]. W czasie internowania przekazał przybyłemu kurierowi Julianowi Rudakowi listę Polaków w wieku szkolnych[1].

W obozie dla wojskowych przebywał do marca 1940, po czym w grupie młodocianych został przeniesiony do obozu dla cywilów, stamtąd został skierowany przez dowódcę obozu w czerwcu 1940 do Somogyszentimre, a we wrześniu 1940 do polskiej szkoły w Zamárdi nad Balatonem[1][2]. Tam zdał maturę w 1942[1][2][3]. Pod koniec tego roku podjął studia na Wydziale Mechanicznym (wzgl. Maszynowym) Politechniki w Budapeszcie[1][2]. Studiował tam przez dwa lata[2][3]. W tym okresie został zaprzysiężony do Armii Krajowej w strukturze Podokręgu Południe Budapeszt w ramach bazy „Romek” i przyjął pseudonim „W”[1][2]. Był członkiem tajnej Szkoły Podchorążych AK, wykonywał zadania w zakresie obserwacji i infiltracji Niemców oraz członków organizacji strzałokrzyżowców[1][2]. Po wkroczenia Niemców do Budapesztu i wobec zagrożenia aresztowaniem w marcu 1944 porzucił studia i wyjechał pociągiem do Balatonboglár[1][2]. Obawiając się nadal zatrzymania, następnie ukrywał się w pobliskiej wsi do grudnia 1944 czyli do czasu nadejścia wojsk sowieckich[1][2]. Po zgłoszeniu się do Komitetu Repatriacyjnego został skierowany do obozu przejściowego, po czym mógł powrócić do Polski[1].

Przebywał w Krakowie, a w 1945 zamieszkał w Zagórzu, gdzie już przebywała jego matka[1][2][3]. Początkowo był uznawany przez władze Polski Ludowej za reakcjonistę[1]. Potem został członkiem PPS i wykonywał płatne obowiązki protokolanta partyjnego[2]. Później podjął stałą pracę na stanowisku księgowego w Urzędzie Gminy Szczawne z siedzibą w Zagórzu[1][2]. Był zatrudniony w zarządzie gminnym w Zagórzu i w Wydziale Powiatowym w Sanoku, gdzie był rachmistrzem[2][3]. 19 lipca 1951 został mianowany na funkcję sekretarza Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Sanoku[5]. Następnie, po zdymisjonowaniu Józefa Dąbrowskiego, 31 stycznia 1952 został wybrany jego następcą na stanowisku przewodniczącego Prezydium MRN w Sanoku[2]. Funkcję pełnił do czasu swojej rezygnacji w grudniu 1954[6][2][5][3]. Równolegle, od 1952 pełnił funkcję przewodniczącego nowo utworzonego przy MRN Kolegium Karno-Orzekającego[7], a od 13 kwietnia 1954 zastępcy przewodniczącego[8]. Według Władysława Stachowicza posadę przewodniczącego Prezydium MRN w Sanoku piastował prawdopodobnie do lipca lub sierpnia 1954[9], a wkrótce potem (wrzesień 1954) był już dyrektorem Miejskiego Przedsiębiorstwa Remontowo-Budowlanego[9]. Po wyborach z grudnia 1954 został drugim zastępcą przewodniczącego KKO[10]. W wyborach w 1958 uzyskał mandat radnego MRN w Sanoku, wszedł w skład Prezydium MRN oraz został sekretarzem Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej[11]. Według stanu z 1958 był członkiem Zarządu Społecznego Powiatowego Domu Kultury w Sanoku[12]. W latach 70. był rencistą z Wojewódzkiego Zarządu Inwestycji Rolniczych (WZIR)[13].

Nagrobek rodzinny Adama Millera

Na początku lat 90. usiłował udokumentować swoją działalność w AK podczas wojny, a w uwiarygodnieniu tego wsparł go wspomniany wyżej Julian Rudak[1]. Został członkiem Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej[1].

Zmarł 29 października 2019, a 4 listopada 2019 urna z jego prochami została pochowana na Nowym Cmentarzu w Zagórzu.

Odznaczenia

Uwagi

  1. W niektórych publikacjach pojawiały się inne formy zapisu nazwiska: „Miller” (Sanok. Dzieje miasta) oraz jako alternatywa „Müller” (Władysław Stachowicz w: „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej” nr 8 / 2008). Sam zainteresowany podpisywał się jako „Miler” Paweł Miler. Opinie. Potrzebny remont. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 16 (487), s. 6, 1-10 czerwca 1989. . Taka forma została też wydrukowana na klepsydrze zawiadamiającej o śmierci Adama Milera oraz umieszczona w inskrypcji na jego grobowcu.

Przypisy

  1. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x Dorota Mękarska. Kombatant w podziemiu. „Nowiny”. Nr 92, s. 8, 13 maja 1996. 
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Edward Zając. Poczet gospodarzy miasta. W okresie dyktatu generalissimusa. „Tygodnik Sanocki”. Nr 41 (622), s. 6, 10 października 2003. 
  3. a b c d e f g Oberc 2008 ↓, s. 345.
  4. Wojewódzki Urząd Spraw Wewnętrznych w Krośnie (1975) 1983-1990. Adam Miller. inwentarz.ipn.gov.pl. [dostęp 2021-04-30].
  5. a b Stachowicz 2008 ↓, s. 138.
  6. Andrzej Brygidyn: W latach powojennych. W dobie stalinowskiego terroru. W: Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995, s. 783. ISBN 83-86077-57-3.
  7. Stachowicz 2008 ↓, s. 139.
  8. Stachowicz 2008 ↓, s. 144.
  9. a b Stachowicz 2008 ↓, s. 145.
  10. Stachowicz 2008 ↓, s. 146.
  11. Stachowicz 2008 ↓, s. 163, 164, 171, 173, 175, 177.
  12. Franciszek Oberc: Instytucje kultury. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1999, s. 1. ISBN 83-909787-3-3.
  13. a b Wspólne plenum KM PZPR i MK FJN w Sanoku. „Gazeta Sanocka – Autosan”. Nr 33 (126), s. 2, 20-30 listopada 1978. 
  14. W 67 rocznicę Wielkiego Października. Krosno. „Nowiny”. Nr 264, s. 2, 6 listopada 1984. 
  15. Stachowicz 2008 ↓, s. 288.

Bibliografia

  • Władysław Stachowicz. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950–1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 131-320, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 
  • Franciszek Oberc. Burmistrzowie Sanoka (przewodniczący Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, naczelnicy). „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 339-350, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN 1731-870X. 

Media użyte na tej stronie

Odznaka Zasłużony dla Sanoka (1978).jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Odznaka „Zasłużony dla Sanoka” przyznana Aleksandrowi Rybickiemu (1978). Źródło: Archiwum Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku. "Odznaczenia Aleksandra Rybickiego z okresu międzywojennego i PRL i legitymacje" (zespół 11, sygn. 83).
Adam Miler (1943).jpg
Adam Miler (1943)
Tomb of Miler family at new cemetery in Zagórz-Wielopole (2021)a 03.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grobowiec rodziny Milerów na nowym cmentarzu w Zagórzu-Wielopolu.
Tomb of Miler family at new cemetery in Zagórz-Wielopole (2021)a 02.jpg
Autor: Lowdown, Licencja: CC BY-SA 3.0
Grobowiec rodziny Milerów na nowym cmentarzu w Zagórzu-Wielopolu.