Admirał Zozula

Admirał Zozula
(Адмирал Зозуля)
	; Jeden z krążowników proj. 1134 na Morzu Śródziemnym
Klasa	krążownik rakietowy
Projekt	1134 (Bierkut)
Oznaczenie NATO	Kresta I
	Historia
Stocznia	im. A. Żdanowa, Leningrad
Położenie stępki	26 lipca 1964
Wodowanie	17 października 1965
	MW ZSRR
Nazwa	Admirał Zozula
Wejście do służby	5 października 1967
	MW Rosji
Wejście do służby	1991
Wycofanie ze służby	wrzesień 1994
Los okrętu	złomowany
	Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	standardowa: 5335 t; pełna: 7125 t
Długość	156,2 m
Szerokość	16,8 m
Zanurzenie	6,3 m
	Napęd
	2 turbiny parowe o mocy łącznej 90 000 KM, 4 kotły, 2 śruby
Prędkość	33 w
Zasięg	5000 Mm przy 18 w
	Uzbrojenie
	• 4 wyrzutnie pocisków przeciwokrętowych P-35 (2×II, 4 pociski); • 4 działa uniwersalne 57 mm (2×II); • 4 działka plot 30 mm AK-630M (4×I); • 2×II wyrzutnie pocisków plot Wołna-M (64 pociski); • 2 miotacze rbg RBU-6000 (2×XII); • 2 miotacze rbg RBU-1000 (2×VI)
Wyrzutnie torpedowe	10 wt 533 mm (2×V), 10 torped
	Wyposażenie
	radary: Kliwer, Angara-A, artyleryjskie, nawigacyjne; stacje hydrolokacyjne Titan, Wyczegda
	Wyposażenie lotnicze
	1 śmigłowiec Ka-25PŁ/C
Załoga	312 (30 oficerów)

Admirał Zozula (ros. Адмирал Зозуля) – radziecki, następnie rosyjski krążownik rakietowy, pierwszy okręt projektu 1134 (ozn. NATO Kresta I). Wodowany w 1965 roku, znajdował się w czynnej służbie od 1967 do 1994 roku. Wchodził w skład Floty Północnej, następnie Floty Bałtyckiej.

Budowa i skrócony opis

„Admirał Zozula” był pierwszym okrętem projektu 1134 (Bierkut), określanego też od niego jako typ Admirał Zozula^[1], a w kodzie NATO oznaczanego Kresta I^[2]. Okręt otrzymał nazwę na cześć admirała Fiodora Zozuli (1907-1964)^[b]. Został wciągnięty na listę floty 11 czerwca 1964 roku^[1]. Budowany był w stoczni im. A. Żdanowa w Leningradzie (numer budowy 791)^[1]. Stępkę położono 26 lipca 1964 roku, a okręt wodowano 17 października 1965 roku^[2]^[1]^[3]. W lutym 1967 roku okręt wyszedł na próby morskie, a w kwietniu rozpoczął próby państwowe, jako pierwszy okręt serii, osiągając prędkość projektową 33 węzły^[4]. Do służby wszedł 5 (lub 8) października 1967 roku^[a].

Okręty projektu 1134 były klasyfikowane oficjalnie początkowo jako duże okręty przeciwpodwodne (ros. bolszoj protiwołodocznyj korabl, BPK)^[5]. Ich zasadniczym przeznaczeniem miało być zwalczanie okrętów podwodnych, lecz w czasie ich budowy nie były jeszcze gotowe rakietotorpedy, wobec czego otrzymały one jako główne uzbrojenie cztery wyrzutnie pocisków przeciwokrętowych P-35, co nadało im znamiona uniwersalności^[5]. Dlatego też w 1977 roku przeklasyfikowano je na krążowniki rakietowe^[5]. Zwalczanie okrętów podwodnych możliwe było za pomocą dziesięciu wyrzutni torped kalibru 533 mm, z których można było wystrzeliwać torpedy przeciw okrętom podwodnym. Uzbrojenie przeciwpodwodne uzupełniały dwa dwunastoprowadnicowe miotacze rakietowych bomb głębinowych RBU-6000 (144 bomby kalibru 213 mm) i dwa sześcioprowadnicowe RBU-1000 (48 bomb kalibru 305 mm)^[6]. Możliwości w zakresie zwalczania okrętów podwodnych rozszerzał jeden pokładowy śmigłowiec Ka-25PŁ, który mógł być zastąpiony maszyną do wskazywania celów Ka-25C^[6]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły dwa podwójnie sprzężone działa uniwersalne kalibru 57 mm AK-725, umieszczone nietypowo w dwóch wieżach na burtach^[6]. Jako uzbrojenie obrony bezpośredniej przewidziano dwie pary sześciolufowych naprowadzanych radarowo działek 30 mm AK-630M, lecz ponieważ nie były jeszcze gotowe, „Admirał Zozula” wszedł do służby bez nich i otrzymał je dopiero podczas modernizacji w latach 80^[7]. Uzbrojenie przeciwlotnicze stanowiły dwie dwuprowadnicowe wyrzutnie przeciwlotniczych pocisków rakietowych bliskiego zasięgu Wołna-M na dziobie i na rufie, z zapasem 64 pocisków^[6].

Służba

„Admirał Zozula” po wejściu do służby wszedł w skład Floty Północnej ZSRR^[1]. 7 listopada 1967 roku uczestniczył w paradzie morskiej na Newie w Leningradzie z okazji 50. rocznicy rewolucji^[8]. Między 23 listopada a 3 grudnia 1967 roku przeszedł do Siewieromorska, gdzie 18 stycznia kolejnego roku został włączony do 120 Brygady Okrętów Rakietowych^[8]. Podczas przejścia na północ, kontynuowano próby państwowe okrętu. Podczas prób wystrzelił m.in. na Morzu Białym trzy pociski P-35 i siedem W-600 systemu Wołna^[4]. Próby zakończono ostatecznie w październiku 1968 roku^[4].

W końcu 1969 roku „Admirał Zozula” został wysłany na Morze Śródziemne, działając od 1 grudnia 1969 do 30 czerwca 1970 roku u wybrzeży Egiptu w ramach tzw. służby bojowej jako wsparcie dla tego kraju w konflikcie z Izraelem^[c]. Za wyniki w ćwiczeniach, w marcu 1971 roku krążownik uzyskał tytuł przodującego okrętu^[9]. Od listopada 1971 do roku czerwca 1974 roku „Admirał Zozula” przeszedł średni remont w macierzystej stoczni w Leningradzie^[9]. Między 1 czerwca a 1 grudnia 1975 roku okręt wchodził w skład 5 Eskadry Operacyjnej, pełniącej służbę bojową na środkowym Atlantyku i Morzu Śródziemnym (wraz z BPK „Admirał Isakow” i „Ogniewoj”)^[10]^[11]. Utracił wówczas 11 września w wypadku śmigłowiec Ka-25 (zginął nawigator)^[9]. W 1976 roku ponownie uzyskał dobre wyniki w szkoleniu, między innymi uzyskując tytuł najlepszego okrętu w marynarce pod względem przygotowania ogniowego i taktycznego oraz najlepszego okrętu rakietowego Floty Północnej^[9]. Dowódca okrętu kmdr por. A. Kowalczuk został wybrany delegatem na 25 zjazd KPZR^[9].

Od 10 kwietnia do 2 listopada 1977 roku okręt znowu pełnił służbę bojową na Atlantyku i Morzu Śródziemnym, składając w dniach 11–18 października wizytę w Dubrowniku^[9]. Również w tym roku załoga krążownika przodowała w wyszkoleniu, uzyskując tytuł najlepszego okrętu nawodnego Floty Północnej^[9]. We wrześniu 1978 roku „Admirał Zozula” śledził okręty NATO podczas manewrów Northern Wedding-78^[9].

W marcu 1984 roku krążownik wziął udział w ćwiczeniach Atlantika-84, po czym 24 kwietnia 1984 roku został skierowany na kapitalny remont połączony z modernizacją w Kronsztadzie, podczas którego między innymi zainstalowano działka AK-630M i system łączności satelitarnej Szluz^[9]^[d]. 9 października 1986 roku okręt został administracyjnie przeniesiony do Floty Bałtyckiej^[1]. Dopiero w maju 1992 roku został przyjęty po remoncie i włączony w skład 12 Dywizji Krążowników Rakietowych Floty Bałtyckiej^[9]. Wkrótce jednak po zakończeniu remontu z winy obsługi doszło na nim do uszkodzenia kotłów i okręt nie wychodził już w morze^[9].

5 lipca 1994 roku „Admirał Zozula” został skreślony z listy okrętów, a 24 września tego roku opuszczono na nim banderę^[10]. Ostatnim dowódcą był kmdr por. N. Michajłow^[9]. 30 grudnia 1994 roku rozformowano załogę^[9]. Okręt został następnie złomowany w Kaliningradzie w stoczni Jantar^[12]. Według innych źródeł, został sprzedany na złom 22 czerwca 1995 roku brytyjskiej firmie^[10].

Okręt nosił numery burtowe: 581 (1967 rok), 297, 550, 569, 532, 093, 087, 052 (1990 rok)^[9].

Uwagi

↑ ^a ^b Wejście do służby 8 października 1967 według Bierieżnoj 1995 ↓, s. 13 i Apalkow 2010 ↓, s. 61, natomiast Pawłow 1994 ↓, s. 73, Awierin 2007 ↓, s. 23 i Radziemski 2010 ↓, s. 19 podają 5 października 1967.
↑ W polskiej literaturze nazwa okrętu podawana bywa jako „Admirał Zozulja” (np. Radziemski 2010 ↓, s. 17), niezgodnie z zasadami transkrypcji.
↑ Tak podają Bierieżnoj 1995 ↓, s. 13, Apalkow 2010 ↓, s. 61 i Radziemski 2010 ↓, s. 17, natomiast według Awierin 2007 ↓, s. 25, od 1 grudnia 1969 roku znajdował się na Morzu Śródziemnym, lecz w kwietniu 1970 roku brał udział w manewrach Okiean i pełnił służbę bojową na północnowschodnim Atlantyku, a ponownie odbył rejs na Morzu Śródziemnym od 3 do 17 lipca 1970 roku.
↑ Według mniej szczegółowych źródeł, był remontowany od 1988 roku (Apalkow 2010 ↓, s. 61)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Bierieżnoj 1995 ↓, s. 13.
↑ ^a ^b Pawłow 1994 ↓, s. 73.
↑ Apalkow 2010 ↓, s. 61.
↑ ^a ^b ^c Radziemski 2010 ↓, s. 15-16.
↑ ^a ^b ^c Apalkow 2010 ↓, s. 60.
↑ ^a ^b ^c ^d Apalkow 2010 ↓, s. 57-58.
↑ Apalkow 2010 ↓, s. 60-61.
↑ ^a ^b Awierin 2007 ↓, s. 24.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Awierin 2007 ↓, s. 25.
↑ ^a ^b ^c Radziemski 2010 ↓, s. 17-18.
↑ Władimir Zabłocki. Uniwiersalnyj projekt. SKR, BPK, BRK, EM i friegaty projektow 61, 61M, 61MP, 61ME. Czast′ II. „Morskaja Kollekcyja”. nr 1/2009 (122). s. 6. Moskwa (ros.).
↑ Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli Rossii 1997–1998 g. Wyd. V. Jakuck: 1997, s. 140. (ros.)

Bibliografia

Jurij Apalkow: Udarnyje korabli. Moskwa: Morkniga, 2010. ISBN 978-5-903080-40-3. (ros.)
Andriej Awierin: Admirały i marszały. Korabli projektow 1134 i 1134A. Moskwa: Wojennaja Kniga, 2007. ISBN 978-5-902863-16-8. (ros.)
Siergiej Bierieżnoj. Sowietskij WMF 1945-1995. Kriejsiera, bolszyje protiwołodocznyje korabli, esmincy. „Morskaja Kollekcyja”. Nr 1/1995, 1995 (ros.).
Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli SSSR i Rossii 1945 – 1995 g. Wyd. III. Jakuck: 1994. (ros.)
Jan Radziemski. Kulawy lot Bierkuta. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 11/2010. XV (107), listopad 2010. ISSN 1426-529X.

[sluzba-1] Wejście do służby 8 października 1967 według Bierieżnoj 1995 ↓, s. 13 i Apalkow 2010 ↓, s. 61, natomiast Pawłow 1994 ↓, s. 73, Awierin 2007 ↓, s. 23 i Radziemski 2010 ↓, s. 19 podają 5 października 1967.

[4] W polskiej literaturze nazwa okrętu podawana bywa jako „Admirał Zozulja” (np. Radziemski 2010 ↓, s. 17), niezgodnie z zasadami transkrypcji.

[11] Tak podają Bierieżnoj 1995 ↓, s. 13, Apalkow 2010 ↓, s. 61 i Radziemski 2010 ↓, s. 17, natomiast według Awierin 2007 ↓, s. 25, od 1 grudnia 1969 roku znajdował się na Morzu Śródziemnym, lecz w kwietniu 1970 roku brał udział w manewrach Okiean i pełnił służbę bojową na północnowschodnim Atlantyku, a ponownie odbył rejs na Morzu Śródziemnym od 3 do 17 lipca 1970 roku.

[15] Według mniej szczegółowych źródeł, był remontowany od 1988 roku (Apalkow 2010 ↓, s. 61)

[CITEREFBierieżnoj199513-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Bierieżnoj 1995 ↓, s. 13.

[CITEREFPawłow199473-3] Pawłow 1994 ↓, s. 73.

[CITEREFApalkow201061-5] Apalkow 2010 ↓, s. 61.

[CITEREFRadziemski201015-16-6] Radziemski 2010 ↓, s. 15-16.

[CITEREFApalkow201060-7] Apalkow 2010 ↓, s. 60.

[CITEREFApalkow201057-58-8] Apalkow 2010 ↓, s. 57-58.

[CITEREFApalkow201060-61-9] Apalkow 2010 ↓, s. 60-61.

[CITEREFAwierin200724-10] Awierin 2007 ↓, s. 24.

[CITEREFAwierin200725-12] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Awierin 2007 ↓, s. 25.

[CITEREFRadziemski201017-18-13] Radziemski 2010 ↓, s. 17-18.

[14] Władimir Zabłocki. Uniwiersalnyj projekt. SKR, BPK, BRK, EM i friegaty projektow 61, 61M, 61MP, 61ME. Czast′ II. „Morskaja Kollekcyja”. nr 1/2009 (122). s. 6. Moskwa (ros.).

[16] Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli Rossii 1997–1998 g. Wyd. V. Jakuck: 1997, s. 140. (ros.)

[a]

[1]

[2]

[b]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[c]

[9]

[10]

[11]

[d]

[12]

projektu 1134 (Kresta I)	„Admirał Zozula” „Wice-admirał Drozd” „Władiwostok” „Siewastopol”
projektu 1134A (Kresta II)	„Kronsztadt” „Admirał Isakow” „Admirał Nachimow” „Admirał Makarow” „Marszał Woroszyłow” („Chabarowsk”) „Admirał Oktiabrski” „Admirał Isaczenkow” „Marszał Timoszenko” „Wasilij Czapajew” „Admirał Jumaszew”
projektu 1134B (Kara)	„Nikołajew” „Oczakow” „Kiercz” „Azow” „Pietropawłowsk” „Taszkient” „Tallin” („Władiwostok”)

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne