Aerosteon

Aerosteon
Sereno, Martínez, Wilson, Varricchio, Alcober & Larsson, 2009
Okres istnienia: santon, 84 mln lat temu
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Infragromada

archozauromorfy

Nadrząd

dinozaury

Rząd

dinozaury gadziomiedniczne

Podrząd

teropody

Infrarząd

tetanury

(bez rangi)karnozaury
Nadrodzina

allozauroidy

Rodzina

Neovenatoridae

(bez rangi)Megaraptora
Rodzaj

Aerosteon

Gatunki
  • A. riocoloradensis Sereno et al., 2009

Aerosteonrodzaj teropoda z rodziny Neovenatoridae żyjącego 84 mln lat temu na terenie współczesnej Argentyny. Szczątki jego przedstawicieli odnaleziono po raz pierwszy w 1996 w prowincji Mendoza. Cechą charakterystyczną dinozaurów należących do tego rodzaju był układ oddechowy bardzo podobny do ptasiego. Jego nazwa oznacza „powietrzna kość” – pochodzi od greckich słów aeros („powietrze”) i osteon („kość”). Obejmuje jeden gatunekAerosteon riocoloradensis[1].

A – widełki aerosteona (biała kreska odpowiada 10 cm)
B – widełki bezpłetwca (biała kreska odpowiada 2 cm)
Pneumatyczne struktury w lewej kości biodrowej aerosteona

Morfologia

Aerosteon był dużym dwunożnym drapieżnikiem mogącym prawdopodobnie osiągać rozmiary tyranozaura (12–13 m długości)[2], jednak osobnik opisany przez Paula Sereno i współpracowników mierzył w chwili śmierci około 9–10 m długości. Przedstawiciele rodzaju Aerosteon żyli w późnej kredzie – około 84 mln lat temu (santon). Odkryto dotąd kilka kości czaszki, jeden ząb, kręgi szyjne, grzbietowe i krzyżowe, kości obręczy barkowej, kilka żeber, gastralia, widełki, lewą kość biodrową oraz kości łonowe. Ich budowa wskazuje, że zwierzę zmarło przed osiągnięciem pełnej dojrzałości. Zawierającą struktury pneumatyczne kość biodrową opisano początkowo jako wyjątkową pod tym względem wśród teropodów nienależących do maniraptorów[1], jednak złamana kość biodrowa neowenatora również ma wewnętrzne przestrzenie pneumatyczne[3]. Pneumatyzacja widełek znacząco różni się od obecnej u innych nieptasich teropodów i prawdopodobnie jest cechą wysoce apomorficzną, zważywszy na pozycję filogenetyczną aerosteona[4].

Filogeneza

Sereno i współautorzy spekulowali, że Aerosteon zdaje się nie należeć do żadnej grupy teropodów występujących na półkuli południowej pod koniec kredy (abelizaury, karcharodontozaury, spinozaury) i może być przedstawicielem nieznanej grupy bazalnych tetanurów. Budowa kości zdecydowanie odróżnia aerosteona od innych południowoamerykańskich teropodów: karnotaura, ilokelezji, irritatora, giganotozaura, mapuzaura oraz tyranotytana[1], jednak wykazuje kilka cech wspólnych z neowenatorem i karcharodontozaurami[5]. Początkowo za najbliższego krewnego aerosteona uznano późnojurajskiego allozaura, jednak Sereno i współpracownicy nie przeprowadzili analizy filogenetycznej w celu dokładniejszego ustalenia jego pokrewieństwa, pozostawiając to późniejszym autorom[1]. Pierwsza analiza kladystyczna uwzględniająca rodzaj Aerosteon została wykonana w 2010 roku przez Rogera Bensona i współpracowników – według niej Aerosteon to zaawansowany przedstawiciel nowo nazwanych kladów Neovenatoridae i Megaraptora, a jego taksonem siostrzanym jest Megaraptor[5].

Historia odkryć

Pierwsze skamieniałości aerosteona zostały odkryte w prowincji Mendoza w Argentynie w 1996 roku i uznane za szczątki karcharodontozauryda[6]. Pierwszy opis Aerosteon riocoloradensis jako nowego taksonu ukazał się we wrześniu 2008 roku na łamach internetowego czasopisma „PLoS ONE”, jednak jako taki nie spełniał zasad Międzynarodowego Kodeksu Nomenklatury Zoologicznej, który wymaga, aby opis taksonu ukazał się w formie drukowanej. Warunek ten w przypadku aerosteona został spełniony 21 maja 2009[7].

Paleobiologia i paleoekologia

Aerosteon riocoloradensis

Niektóre kości aerosteona – takie jak widełki, kość biodrowa i gastralia – zawierają struktury podobne do worków powietrznych u współczesnych ptaków. Aerosteon, podobnie jak dzisiejsze ptaki, prawdopodobnie nie miał gruczołów potowych, występujących u ssaków i pomagających im w chłodzeniu krwi, więc worki powietrzne mogły pełnić taką właśnie funkcję[1].

Sereno i współpracownicy odnaleźli szczątki aerosteona w górnokredowych osadach formacji Anacleto w pobliżu Río Colorado wraz ze skamieniałościami krokodylomorfów oraz wielu innych zwierząt. Sereno ocenia, że przed 84 mln lat na tym terenie rosły bujne puszcze[2]. Pospolicie występowały tam zauropody z grupy tytanozaurów[1]. Benson i współpracownicy sugerują, że przedstawiciele grupy Megaraptora – do której należy również Aerosteon – mogli być w ekosystemach odpowiednikami celurozaurów, co pozwalało im współwystępować z dużymi karcharodontozaurami i abelizaurami[5].

Przypisy

  1. a b c d e f Paul C. Sereno, Ricardo N. Martínez, Jeffrey A. Wilson, David J. Varricchio, Oscar A. Alcober, Hans C.E. Larsson. Evidence for Avian Intrathoracic Air Sacs in a New Predatory Dinosaur from Argentina. „PLoS ONE”. 3 (9), s. e3303, 2009. DOI: 10.1371/journal.pone.0003303 (ang.). 
  2. a b José Orozco: New Birdlike Dinosaur Found in Argentina (ang.). National Geographic. [dostęp 2009-11-09].
  3. Stephen L. Brusatte, Roger B.J. Benson, Stephen Hutt. The osteology of Neovenator salerii (Dinosauria: Theropoda) from the Wealden Group (Barremian) of the Isle of Wight. „Monograph of the Palaeontographical Society”. 162 (631), s. 1–166, 2008 (ang.). 
  4. Sterling J. Nesbitt, Alan H. Turner, Michelle Spaulding, Jack L. Conrad, Mark A. Norell. The theropod furcula. „Journal of Morphology”. 270 (7), s. 856–879, 2009. DOI: 10.1002/jmor.10724 (ang.). 
  5. a b c Roger B.J. Benson, Matthew T. Carrano, Stephen L. Brusatte. A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic. „Naturwissenschaften”. 97 (1), s. 71–78, 2010. DOI: 10.1007/s00114-009-0614-x (ang.). 
  6. Oscar Alcober, Paul C. Sereno, Hans C.E. Larsson, Ricardo N. Martínez, David J. Varricchio. A Late Cretaceous carcharodontosaurid (Theropoda: Allosauroidea) from Argentina. „Journal of Vertebrate Paleontology”. 18 (3), s. 23A, 1998 (ang.). 
  7. PLoS ONE Group: Steps taken to meet the requirements of the ICZN to make new taxonomic names nomenclaturally available (ang.). PLoS ONE. [dostęp 2009-11-09].

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Spinosaurus BW2.png
Autor: , Licencja: CC BY 2.5
Spinosaurus aegyptiacus, a spinosaurid from the Middle Cretaceous of Egypt
Aerosteon BW.jpg
Autor: Nobu Tamura , Licencja: CC BY 3.0
Aerosteon, pencil drawing, digital coloring
Aerosteon riocoloradensis.jpg
Autor: C. Abraczinskas, Licencja: CC BY 2.5
Original caption: "Figure 16. Summary of pneumatic features of the theropod Aerosteon riocoloradensis. (A)-Silhouette reconstruction in left lateral view showing preserved bones of the holotype and referred specimens (MCNA-PV-3137-3139); body length approximately 9-10 m. (B)-Left quadrate in posterior view. (C)-Dorsal 14 in left lateral view with enlarged cross-sections of the neural spine and transverse process. (D)-Furcula in anterior view with sagittal cross-section. (E)-Cross-section of medial gastral element from the anterior end of the cuirass showing pneumatocoel. (F)-Left ilium in lateral view with enlarged cross-section of pubic peduncle. Scale bars equal 5 cm in B, 10 cm (3 cm for cross-sections) in C, 10 cm (same for cross-section) in D, 2 cm in E, and 20 cm (6 cm for cross-section) in F. Abbreviations: aqj, articular surface for the quadratojugal; asq, articular surface for the squamosal; bfo, brevis fossa; ca, canal; dipc, diapophyseal canal; ep, epicleideum; hpo, hyposphene; ilb, iliac blade; isped, ischial peduncle; ns, neural spine; pa, parapophysis; pc, pleurocoel; pnec, pneumatocoel; pned, pneumatic depression; pnep, pneumatopore; poap, postacetabular process; poz, postzygapophysis; pped, pubic peduncle; prap, preacetabular process; prz, prezygapophysis; ptfl, pterygoid flange; qc, quadrate condyles; qf, quadrate foramen; qh, quadrate head; se, septum; tp, transverse process."
Furcula of the theropod Aerosteon riocoloradensis and magpie goose Anseranas semiplamata.jpg
Autor: Sereno PC, Martinez RN, Wilson JA, Varricchio DJ, Alcober OA, et al., Licencja: CC BY 2.5
Original caption: "Figure 12. Furcula of the theropod Aerosteon riocoloradensis and magpie goose Anseranas semiplamata. (A)-Stereopairs of the furcula of Aerosteon riocoloradensis (MCNA-PV-3137) in posterodorsal view. (B)-Stereopairs of the furcula of Anseranas semiplamata (FMNH 338808) in posterodorsal view. Scale bars equal 10 cm in A and 2 cm in B."
Pneumatopores on the left ilium of the theropod Aerosteon riocoloradensis.jpg
Autor: Sereno PC, Martinez RN, Wilson JA, Varricchio DJ, Alcober OA, et al., Licencja: CC BY 2.5
Original caption: "Figure 14. Pneumatopores on the left ilium of the theropod Aerosteon riocoloradensis. Detail views of the left ilium (MCNA-PV-3137). (A)-Pneumatopores on the base of the preacetabular process in lateral view. (B)-Pneumatopores on the central iliac blade in medial view. (C)-Stereopairs of the pubic peduncle in lateral view showing pneumatopore complex. (D)-Pneumatopores on the brevis fossa of the postacetabular process in ventral view; largest pneumatopore (4 cm in transverse diameter) opens posteriorly (to the right) just posterior to five smaller ventrally-facing pneumatopores (marked). A, B, and D are from a cast of MCNA-PV-3137 to reduce color distraction. Scale bars equal 5 cm in A and 10 cm in B, C and D. Arrows point to pneumatopores."