Ahmad al-Dżalabi

Ahmad Abd al-Hadi al-Dżalabi
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia1945
Bagdad
Data i miejsce śmierci3 listopada 2015
Bagdad
przywódca
Okresod 1992
do 2015
Przynależność politycznaIracki Kongres Narodowy

Ahmad Abd al-Hadi al-Dżalabi, ar. أحمد عبد الهادي الجلبي (ur. 1945 w Bagdadzie[1][2], zm. 3 listopada 2015 tamże) – iracki polityk, przywódca Irackiego Kongresu Narodowego, w latach 2005–2006 wicepremier Iraku.

Życiorys

Wczesna działalność

Pochodzi z wpływowej rodziny szyickiej z Bagdadu. W dzieciństwie wyjechał z rodziną do Stanów Zjednoczonych, a następnie do Wielkiej Brytanii[1]. Jego rodzina prowadziła najstarszy bank w Iraku i postanowiła opuścić kraj po rewolucji, podczas której wojskowi obalili monarchię haszymicką[3]. Ukończył studia matematyczne na Uniwersytecie w Chicago[1], następnie uzyskał w dziedzinie matematyki doktorat[4]. W 1977 udał się do Ammanu, gdzie założył bank Petra. Po jego bankructwie zbiegł za granicę. W Jordanii został skazany in absentia na 22 lata więzienia za oszustwo przez sąd wojskowy. Al-Dżalabi utrzymywał, że jego skazanie było wynikiem spisku zorganizowanego przez służby specjalne rządu irackiego[1].

Przez wiele lat był aktywny w środowisku zagranicznej opozycji irackiej, sprzeciwiającej się rządom partii Baas i Saddama Husajna. W 1992 utworzył Iracki Kongres Narodowy[1] finansowany przez CIA[3]. Po tej dacie przybył po raz pierwszy jako dorosły człowiek do Iraku; przebywał na terenie irackiego Kurdystanu, który od nieudanego powstania Kurdów w 1991 i ustanowieniu strefy zakazu lotów pozostawał faktycznie poza kontrolą władz w Bagdadzie[1]. Opuścił Kurdystan, gdy obszar ten został ponownie zaatakowany przez wojska irackie[3].

Wojna w Iraku

W 1998 administracja prezydenta USA Billa Clintona doprowadziła do uchwalenia Iraq Liberation Act, na mocy którego irackie organizacje opozycyjne, na czele z Irackim Kongresem Narodowym, otrzymały 100 mln dolarów na swoją działalność[1].

Ahmad al-Dżalabi był zwolennikiem inwazji amerykańskiej na Irak. Przekazywał Amerykanom informacje o posiadaniu przez Irak broni masowego rażenia, które następnie okazały się fałszywe[4][3][2][5].

Mimo swoich bliskich związków z administracją prezydenta George’a W. Busha, po obaleniu reżimu Saddama Husajna poróżnił się z przywódcami amerykańskimi i nie powierzono mu najwyższych stanowisk w nowym rządzie irackim. Al-Dżalabi pełnił przez pewien czas stanowisko przewodniczącego Tymczasowej Irackiej Rady Zarządzającej (rotacyjne)[4], był w niej również ministrem finansów[3]. W maju 2003 stanął ponadto na czele komisji koordynującej eliminowanie z życia politycznego działaczy zdelegalizowanej partii Baas – debasyfikację. W 2004 Amerykanie podejrzewali go o przekazywanie irańskiemu Korpusowi Strażników Rewolucji Islamskiej kluczowych informacji dotyczących funkcjonowania państwa irackiego[1] lub wprost o szpiegostwo na rzecz Iranu[2]. Wstrzymano wówczas finansowanie kierowanej przez niego organizacji[2].

Cieszył się zaufaniem duchowego przywódcy szyitów irackich Alego as-Sistaniego. Wspierał Muktadę as-Sadra i ruch sadrystowski[3].

W wyborach parlamentarnych w Iraku w grudniu 2005 jego partia miała początkowo wejść do szyickiej koalicji Zjednoczony Sojusz Iracki, ostatecznie jednak wycofała się z negocjacji w tej sprawie i zdecydowała się na start samodzielny[6]. W wyborach poniosła klęskę, uzyskując jedynie 0,5% głosów[7]. Al-Dżalabi nie zdobył tym samym mandatu deputowanego Izby Reprezentantów[1]. W tym samym roku wszedł jako wicepremier do rządu Ibrahima al-Dżafariego, jednego z liderów szyickiej koalicji Zjednoczony Sojusz Iracki[2]. W kwietniu 2005 został ponadto p.o. ministra ds. ropy naftowej w rządzie al-Dżafariego[8]. W wyborach parlamentarnych w Iraku w 2014 jego partia wystartowała jako części koalicji Al-Muwatin (Obywatele), w której wiodącą rolę odgrywała szyicka Najwyższa Rada Islamska w Iraku[9].

Kilkakrotnie organizowane były zamachy na jego życie; żaden nie zakończył się powodzeniem[3].

Do śmierci kierował komitetem finansowym przy irackiej Izbie Reprezentantów[3]. Zmarł w Bagdadzie na atak serca[3].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i Profile: Ahmed Chalabi, www.aljazeera.com [dostęp 2015-12-25].
  2. ↑ a b c d e Profile: Ahmed Chalabi, „BBC”, 28 kwietnia 2005 [dostęp 2015-12-25].
  3. ↑ a b c d e f g h i Ahmed Chalabi suffers a heart-attack, „The Economist”, ISSN 0013-0613 [dostęp 2015-12-25].
  4. ↑ a b c Veteran Iraqi politician Ahmed Chalabi dies at 71, www.aljazeera.com [dostęp 2015-12-25].
  5. ↑ Matt Bradley in Baghdad, Margaret Coker in London, Ahmed Chalabi, Iraqi Politician Who Lobbied for U.S. Invasion of Iraq, Dies at 71, „Wall Street Journal”, ISSN 0099-9660 [dostęp 2015-12-25].
  6. ↑ A. Dawisha: Iraq. A Political History. Princeton: Princeton University Press, 2013, s. 252. ISBN 978-0-691-15793-1. OCLC 858726588. (ang.)
  7. ↑ T. Dodge: Iraq: from war to a new authoritarianism. London & New York: The International Institute for Strategic Studies, 2012, s. 216. ISBN 978-0-415-83485-8. OCLC 824827947. (ang.)
  8. ↑ Chalabi Named Iraqi Deputy Prime Minister, Acting Oil Minister, newstandardnews.net [dostęp 2015-12-25].
  9. ↑ Hakim announces Citizen Coalition for upcoming local elections, Iraq news, the latest Iraq news [dostęp 2015-12-27] (ang.).

Media użyte na tej stronie