Aleksander Codello

Aleksander Codello
Ilustracja
Aleksander Codello (lata 30.)
Data i miejsce urodzenia

10 listopada 1906
Siedlanka

Data śmierci

19 stycznia 1975

Zawód, zajęcie

historyk, nauczyciel

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

doktor

Edukacja

Państwowe Gimnazjum Męskie im. Królowej Zofii w Sanoku

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Faksymile
Odznaczenia
Medal Komisji Edukacji Narodowej

Aleksander Czesław Codello (ur. 10 listopada 1906 w Siedlance, zm. 19 stycznia 1975) – polski doktor historii, nauczyciel.

Życiorys

Aleksander Czesław Codello urodził się 10 listopada 1906 w Siedlance koło Kolbuszowej[1][2] 10 listopada 1906[a] jako syn Józefa (1880-1945[3], ur. w Stryju, c. k. oficjał podatkowy[4], kancelista skarbu[5], urzędnik inspektoratu skarbowego[6]) i Bronisławy Marii z domu Kaczka (1888-1965, ur. w Mchawie)[7][8][9][10]. Ród Codellów wywodził się z Włoch[11], zaś w XIX wieku ojciec Józefa przybył na teren zaboru austriackiego w grupie specjalistów budujących mosty kamienne w Małopolsce Wschodniej[12]. Rodzina zamieszkiwała w Sanoku w domu przy ulicy Płowieckiej[13] nad Potokiem Płowieckim. Aleksander Codello miał rodzeństwo[14], m.in. braci Eugeniusza (ur. 1898)[15], Adama (1910-2006)[16], Wincentego (ur. 1912)[17][18], siostry Marię (ur. 1908, nauczycielka, żona nauczyciela Józefa Wilczewskiego[19][20]), Janinę (ur. 1917)[21], Leopoldynę (1922-1995)[22]. Po wybuchu I wojny światowej od 7 listopada 1914 Józef Codello wraz z sześcioma bliskimi przebywał w Petrovicach (obecnie powiat Przybram)[23].

Aleksander Codello w 1925 zdał egzamin dojrzałości w Państwowym Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku (w jego klasie byli m.in. Władysław Miller oraz bracia Leopold i Włodzimierz Musiałowie)[1][24]. Studiował historię i filologię polską[11] na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego[25]. Uzyskał tytuł naukowy doktora na podstawie pracy dotyczącej polityki Paców napisanej pod kierunkiem prof. Władysława Konopczyńskiego i obronionej w 1931[26].

W Sanoku pracował jako nauczyciel historii w Miejskim Prywatnym Seminarium Nauczycielskim Żeńskim w Sanoku (na przełomie lat 20. i 30.)[27] i w Gimnazjum Żeńskim im. Emilii Plater w Sanoku od 1930 do 1934[28][29][30]. Był członkiem wspierającym Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku[31] i współpracował z tym stowarzyszeniem[32]. Od 1934 przebywał w ramach stypendium na Łotwie, prowadząc badania naukowe dotyczące historii obszaru litewskiego z czasów VIII wieku. Następnie do końca lat 30. był nauczycielach w szkołach średnich Rzeszowa. 7 stycznia 1938 został zatrudniony jako nauczyciel kontraktowy w II Państwowym Gimnazjum w Rzeszowie, gdzie w roku szkolnym 1937/1938 wykładał język polski oraz gry i zabawy, a ponadto był instruktorem zespołu Straży Przedniej, opiekunem Czytelni uczniów samorządu uczniowskiego (tym samym przejął obowiązki urlopowanego nauczyciela Ludwika Bojczuka)[33]. Po wybuchu II wojny światowej działał w ramach tajnego nauczania na terenie Sanoka, Tarnobrzega, Miechowa[34].

Po wojnie nadal pracował jako nauczyciel gimnazjalny w Rzeszowie. Publikował prace historyczne, m.in. na temat historii miasta Rzeszowa, Julian Goslara[35], rozwoju szkolnictwa i życia kulturalno-oświatowego[36], artykuły (w wydawnictwach, „Kwartalnik Rzeszowski”[37], „Rocznik Sanocki[38]), recenzje. W 1966 został członkiem Komisji Nauk Historycznych oddziału rzeszowskiego Polskiej Akademii Nauk. Był w składzie redakcji „Rocznika województwa rzeszowskiego”[39]. W 1948 był jednym z założycieli Oddział w Rzeszowie Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego[40], a ponadto współorganizował w tym mieście oddział Polskiego Towarzystwa Historycznego (został jego członkiem honorowym[41]), Towarzystwo Regionalne Ziemi Rzeszowskiej[2], Polskiego Towarzystwa Kultury i Sztuki[39]. Od 1957 do 1962 był członkiem zarządu Rzeszowskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk[42].

Zamieszkiwał pod adresem Czekaj 217 w Rzeszowie[43]. Zmarł 19 stycznia[11][44][45] 1975[28]. Jego żoną była Maria, z którą miał synów, w tym Andrzeja[46][47].

Publikacje

Odznaczenia i nagrody

Uwagi

  1. Pierwotnie, rok urodzenia 1906 podał kolega szkolny Aleksandra Codello, Tadeusz Chmielewski, natomiast inną datę 10 listopada 1909 wskazały „Głos Rzeszowa” 6/1997 oraz Andrzej Meissner, A. Przyboś i J. Półćwiartek. Rok 1906 zdaje się być bardziej prawdopodobny ze względu na udokumentowany czas zdania matury w 1925. W tym kontekście podani w biogramie trzej koledzy klasowi Aleksandra Codello, podobnie jak on składający w 1925 egzamin dojrzałości, urodzili się w 1905 bądź w 1907. Dla porównania, alternatywny rok urodzenia 1909 oznaczałby, że A. Codello zdał maturę w wieku niespełna 16 lat. W publikacji „Rocznik Sanocki” 2014 Edward Zając podał datę 10 listopada 1906.

Przypisy

  1. a b XXXVIII. Sprawozdanie Dyrekcji Państwowego Gimnazjum im. Królowej Zofji w Sanoku za rok szkolny 1924/1925. Sanok: 1925, s. 9.
  2. a b Aleksander Codello na stronie Podkarpackie Regiopedia („Głos Rzeszowa” 6/1997). podkarpackie.regiopedia.pl. [dostęp 29 lutego 2015].zły zapis daty dostępu
  3. Józef Codello. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2020-05-17].
  4. Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914-1915 oraz Album pamiątkowe. Cz. 3. Prowincya i Bukowina. Wiedeń: 1915, s. 138.
  5. Państwowe Gimnazjum im. Królowej Zofii w Sanoku. Katalog główny, rok 1921/22 (zespół 7, sygn. 82). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 56.
  6. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 59 (poz. 48, 51).
  7. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 58 (poz. 29).
  8. Księga małżeństw rz. kat. Sanok (1905–1912). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku / (zespół 491, sygn. 21). AP Rzeszów – O/Sanok. s. 67 (poz. 33).
  9. Księga Zmarłych 1959–1975 Sanok. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 69 (poz. 81).
  10. Bronisława Codello. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2020-05-17].
  11. a b c Andrzej Meissner. Rzeszowskie środowisko historyków wychowania. Początki i stan obecny. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”, s. 95, nr 77 z 2010. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego. ISSN 1689-9903. 
  12. Tadeusz Chmielewski: (Sub specie aeternitatis) Pamięci kolegów – przyjaciół i towarzyszy partyjnych. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 93–94.
  13. „Dwuklasowa prywatna Szkoła Handlowa w Sanoku. Katalogi klasowe od 1926/27 do 1929/30. Klasa I”. AP Rzeszów / O. Sanok, zespół 151 sygn. 2, poz. 4.
  14. Tadeusz Chmielewski: (Sub specie aeternitatis) Pamięci kolegów – przyjaciół i towarzyszy partyjnych. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 93.
  15. CK Gimnazjum Państwowe Wyższe w Sanoku. Katalog główny, rok 1913/14 (zespół 7, sygn. 61). AP Rzeszów – O/Sanok, s. 438.
  16. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 62 (poz. 84), 66 (poz. 138).
  17. „Dwuklasowa prywatna Szkoła Handlowa w Sanoku. Katalogi klasowe od 1926/27 do 1929/30. Klasa I”. AP Rzeszów / O. Sanok, zespół 151 sygn. 2, poz. 59.
  18. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 61 (poz. 71).
  19. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 61 (poz. 73).
  20. Księga małżeństw (1924–1936). Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. s. 529.
  21. Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 63 (poz. 101).
  22. Leopoldyna Codello. cmentarzsanok.zetohosting.pl. [dostęp 2020-05-17].
  23. Księga pamiątkowa i adresowa wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914-1915 oraz Album pamiątkowe. Cz. 3. Prowincya i Bukowina. Wiedeń: 1915, s. 138.
  24. Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 29 lutego 2015].zły zapis daty dostępu
  25. Tadeusz Chmielewski: (Sub specie aeternitatis) Pamięci kolegów – przyjaciół i towarzyszy partyjnych. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 92, 94.
  26. Tadeusz Chmielewski: (Sub specie aeternitatis) Pamięci kolegów – przyjaciół i towarzyszy partyjnych. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 94–95.
  27. Edward Zając, Oświata i szkolnictwo. Życie kulturalne, Szkolnictwo podstawowe i średnie. Nauczycielski ruch związkowy, Aneks 1, w: Sanok. Dzieje miasta. Praca zbiorowa pod redakcją Feliksa Kiryka, Kraków 1995, s. 594.
  28. a b c Tadeusz Chmielewski: (Sub specie aeternitatis) Pamięci kolegów – przyjaciół i towarzyszy partyjnych. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 95.
  29. Matura wojenna i ostatnie spotkanie z moją szkołą. W: Danuta Przystasz: Jedno życie. Tak mało... Tak wiele... s. 16.
  30. Tomasz Przystasz: Szkoła w spódnicy. W: Księga pamiątkowa 1928-2008 II Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Sanoku wydana z okazji jubileuszu 80-lecia szkoły. Sanok: 2008, s. 29–30.
  31. Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku 1923-1934. Jednodniówka. Sanok: Katolicki Związek Młodzieży Rękodzielniczej i Przemysłowej w Sanoku, 1934, s. 34.
  32. „Święto Młodzieży” w Sanoku. „Głos Narodu”, s. 3, nr 319 z 26 listopada 1933. 
  33. Sprawozdanie Dyrekcji II Państwowego Gimnazjum w Rzeszowie za rok 1937/38. Rzeszów: 1938, s. 11, 19, 22.
  34. Tadeusz Chmielewski: (Sub specie aeternitatis) Pamięci kolegów – przyjaciół i towarzyszy partyjnych. W: Księga pamiątkowa (obchodów 100-lecia Gimnazjum oraz I Liceum Ogólnokształcącego w Sanoku). Sanok: 1980, s. 94, 95.
  35. Kazimierz Skowroński, Julian Maciej Goslar (w 110 rocznicę śmierci w Wiedniu), Muzeum Regionalne Lasowiaków Towarzystwa Opieki nad Zabytkami w Kolbuszowej, styczeń 1962, s. 2, 9, 10.
  36. Andrzej Meissner. Rzeszowskie środowisko historyków wychowania. Początki i stan obecny. „Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis”, s. 94, 95, nr 77 z 2010. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego. ISSN 1689-9903. 
  37. Piotr Żbikowski: Początki rzeszowskiej polonistyki uniwersyteckiej, czyli Stanisław Frycie. ifp.univ.rzeszow.pl. [dostęp 2015-02-27].
  38. Franciszek Oberc: Sanok. Instytucje kultury. Sanok: Miejska Biblioteka Publiczna im. Grzegorza z Sanoka w Sanoku, 1999, s. 101. ISBN 83-909787-3-3.
  39. a b c d Franciszek Świder. Kilka słów o laureatach tegorocznych nagród twórczych. „Nowiny”, s. 7, nr 172 z 18 i 19 lipca 1959. 
  40. Janina Barbara Twaróg: Polskie Towarzystwo Krajoznawcze – Oddział w Rzeszowie – 1948-1950. khit.pttk.pl. [dostęp 2015-02-27].
  41. Aleksander Codello. Nekrolog. „Nowiny”, s. 2, nr 19 z 23 stycznia 1975. 
  42. Aleksander Codello. Nekrolog. „Nowiny”, s. 2, nr 18 z 22 stycznia 1975. 
  43. Zofia Bandurka: Wykaz imienny zaproszonych i obecnych na Zjeździe – przygotowała mgr Zofia Bandurkówna. W: Dwa dni w mieście naszej młodości. Sprawozdanie ze zjazdu koleżeńskiego wychowanków Gimnazjum Męskiego w Sanoku w 70-lecie pierwszej matury w roku 1958. Warszawa: 1960, s. 120.
  44. A. Przyboś, Aleksander Codello (10 XI 1909 – 19 I 1975), „Studia Historyczne” 1976, z. 2, s. 320–322.
  45. J. Półćwiartek, Aleksander Czesław Codello utalentowany historyk rzeszowski (10 XI 1909 – 19 I 1975), RWRz 1978, t. IX, s. 261–265.
  46. Kondolencje. „Nowiny”, s. 2, nr 18 z 22 stycznia 1975. 
  47. Podziękowanie. „Nowiny”, s. 2, nr 23 z 28 stycznia 1975. 
  48. A Lithuanian Bibliography, s. 275.
  49. Rocznik Sanocki, 1963. worldcat.org. [dostęp 2015-02-27].
  50. Rocznik Sanocki, 1967. worldcat.org. [dostęp 2015-02-27].
  51. Samorząd miasta Rzeszowa 1867–1914. w.bibliotece.pl. [dostęp 2015-02-27].
  52. Mathias Niendorf, Das Großfürstentum Litauen 1569–1795, s. 255.
  53. A Lithuanian Bibliography, s. 276.

Bibliografia

Media użyte na tej stronie