Aleksander III (patriarcha Antiochii)

Aleksander

Patriarcha Antiochii i całego Wschodu
Kraj działania	Syria
Data i miejsce urodzenia	9 maja 1869 Damaszek
Data śmierci	17 czerwca 1958
Patriarcha Antiochii
Okres sprawowania	1928–1958
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Patriarchat Antiochii
Śluby zakonne	1886
Diakonat	do 1884
Prezbiterat	20 kwietnia 1900
Chirotonia biskupia	30 listopada 1903
Wybór patriarchy	1928

Aleksander, nazwisko świeckie Tahan (ur. 9 maja 1869 w Damaszku, zm. 17 czerwca 1958 tamże) – syryjski duchowny prawosławny, patriarcha Antiochii w latach 1928–1958.

Życiorys

W czasie nauki w szkole patriarszej w Damaszku na jego zdolności zwrócił uwagę Atanazy, archidiakon patriarchy antiocheńskiego Hieroteusza, który przedstawił młodzieńca patriarsze. Następca Hieroteusza, Gerazym, skierował na naukę w szkole teologicznej Patriarchatu Konstantynopola na Chalki, a w 1886 przyjął od niego wieczyste śluby mnisze. Mnich Aleksander uczył się tam języków greckiego, tureckiego, francuskiego i łacińskiego. Po powrocie do Syrii duchowny przez sześć lat był katechetą w szkołach prowadzonych przez metropolię Homs. Dzięki pomocy miejscowego metropolity Atanazego uzyskał możliwość wyjazdu do Rosji na naukę w Kijowskiej Akademii Duchownej. Przyszły patriarcha uzyskał w niej dyplom końcowy w 1900. Po powrocie do Damaszku, 20 kwietnia 1900, przyjął święcenia kapłańskie z rąk patriarchy antiocheńskiego Melecjusza II, a następnie wyjechał powtórnie do Rosji jako oficjalny przedstawiciel Patriarchatu Antiochii przy Rosyjskim Kościele Prawosławnym. W 1903 metropolita moskiewski Włodzimierz nadał mu godność archimandryty^[1].

Jeszcze w tym samym roku archimandryta Aleksander otrzymał nominację na metropolitę Tarsu i Adany i 30 listopada 1903 przyjął chirotonię biskupią z rąk patriarchy Melecjusza. W 1908 został przeniesiony na katedrę Trypolisu. Towarzyszył patriarsze Grzegorzowi IV w czasie jego podróży do Rosji na uroczystości 300 lat panowania Romanowów w Rosji^[1].

Patriarcha Antiochii

Aleksander został wybrany na patriarchę Antiochii w 1928 dzięki poparciu przedstawicieli rosyjskiego Palestyńskiego Towarzystwa Prawosławnego, które zachowało wpływy w patriarchacie nawet po rewolucji październikowej. W wyborach uzyskał cztery głosy biskupów, o trzy mniej niż metropolita Latakii Arseniusz, jednak to za jego kandydaturą opowiadali się delegaci parafii i świeckich. Zwolennicy Arseniusza domagali się rewizji wyników głosowania nawet po intronizacji nowego patriarchy, konflikt został rozwiązany dopiero po śmierci Arseniusza w 1931, decyzją patriarchy konstantynopolitańskiego^[1]. Patriarcha Aleksander III popierał Rosyjski Kościół Prawosławny przeciwko Żywej Cerkwi^[1].

W 1936 w Patriarchacie Antiochii doszło do rozłamu; metropolita Homs Epifaniusz, pozbawiony urzędu, ogłosił się patriarchą Antiochii i powołał konkurencyjny „Synod”. Schizma wewnątrzkościelna trwała pięć lat, do 1941, gdy Aleksander III zgodził się mianować Epifaniusza metropolitą Akki i proboszczem parafii św. Michała Archanioła w Latakii^[1].

W 1943 Aleksander III pozytywnie odniósł się do nawiązania stosunków dyplomatycznych przez ZSRR z nowo powstałą niepodległą Syrią, a po pierwszych od 1917 wyborach patriarchy moskiewskiego i całej Rusi skierował telegram gratulacyjny do Stalina. Aleksander III odprawił również w Damaszku nabożeństwo w intencji dalszej bratniej współpracy z Rosyjskim Kościołem Prawosławnym i przekazał 60 tys. funtów libańskich na potrzeby Armii Czerwonej. W 1945 był obecny na intronizacji kolejnego patriarchy moskiewskiego i całej Rusi Aleksego I, którego następnie gościł w Syrii i Libanie^[1]. Jako patriarcha szczególnie zwracał uwagę na wykształcenie duchowieństwa, kierował syryjskich studentów teologii na naukę na Chalki, do Instytutu św. Sergiusza z Radoneża w Paryżu i do Aten. Prowadził szeroką działalność wydawniczą, remontował monastery i cerkwie^[1].

Udawał się z wizytami do autokefalicznych Kościołów prawosławnych: Greckiego (1951), Rumuńskiego (1951), Czechosłowacji (1951), Patriarchatu Konstantynopolitańskiego (1953), kilkakrotnie podróżował do ZSRR (1951, 1954, 1956, 1958)^[1].

Na urzędzie pozostawał do śmierci^[1].

Przypisy