Amazonka czerwonouda

Amazonka czerwonouda
Amazona pretrei[1]
(Temminck, 1830)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

papugowe

Rodzina

papugowate

Podrodzina

papugi neotropikalne

Plemię

Androglossini

Rodzaj

Amazona

Gatunek

amazonka czerwonouda

Synonimy
  • Psittacus pretrei Temminck, 1830
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
Status iucn3.1 VU pl.svg
Zasięg występowania
Mapa występowania

Amazonka czerwonouda[3] (Amazona pretrei) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae), zamieszkujący skrajnie południową Brazylię. Narażony na wyginięcie.

Zasięg występowania

Amazonki czerwonoude zamieszkują skrajnie południową Brazylię – stany Rio Grande do Sul oraz południowo-wschodnią Santa Catarinę. Znane były również odizolowane populacje we wschodnim Paragwaju i północno-wschodniej Argentynie (w prowincji Misiones)[4]. Obecnie prawdopodobnie gatunek wymarł w tamtych rejonach[2].

Taksonomia

Gatunek został formalnie pierwszy raz opisany przez holenderskiego zoologa Coenraada Jacoba Temmicka w 1830 r. w oparciu o ilustrację de Buffona. Autor nadał nowemu gatunkowi nazwę Psittacus pretrei, a jako miejsce typowe błędnie wskazał Meksyk[5][6]. Obecnie (2020 r.) gatunek jest zaliczany do rodzaju Amazona. Nie wyróżnia się podgatunków[7].

Morfologia

Amazonki czerwonoude mierzą 31–33 cm długości oraz ważą 250–300 g. W upierzeniu dominuje kolor zielony[8]. Czoło, kantarek, wierzch głowy, okolice oczu, uda, skrzydełko, pasek i zgięcie skrzydła są czerwone[4]. Lotki I rzędu są zielone, zakończone niebieskim. Sterówki są zielone od górnej powierzchni, zakończone żółtym oraz czerwone u podstawy trzech bocznych piór. Oczy są pomarańczowożółte, otoczone białawą obwódką. Dziób jest żółtawy, a nogi żółtawoszare. Samice mają mniej barwy czerwonej na skrzydłach niż samce. Osobniki młode posiadają mniej czerwonego zarówno na skrzydłach, jak i głowie[8].

Ekologia

Amazonki czerwonoude zamieszkują obszary od 300 do 1000 m n.p.m.[2] Ich środowisko stanowią lasy, w których rosną araukarie brazylijskie (Araucaria angustifolia) oraz Podocarpus lamberti. Gatunek ten pojawia się także w lasach w pobliżu rzek oraz na plantacjach[8].

Ptaki te spożywają nasiona takich roślin jak araukaria brazylijska (Araucaria angustifolia) i Podocarpus lamberti, a także owoce goździkowców (Eugenia), Campomanesia, melii (Melia), Cupania, szkarłatek (Phytolacca), Allophylus, Nectandra, Ocotea, Citharexylum, Myrcianthes, Blepharocalyx, figowców (Ficus) oraz symplokosów (Symplocos)[4].

Amazonki tworzą stada od 5 do 150 osobników, w trakcie sezonu lęgowego są w parach[8]. Lęgi trwają od września do stycznia, Samica składa 3–4 jaja oraz wysiaduje je przez 26–27 dni[4]. Młode najczęściej usamodzielniają się w późnym grudniu[9].

Status i zagrożenia

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) nieprzerwanie od 2000 r.[9] uznaje amazonkę czerwonoudą za gatunek narażony (VU – Vulnerable)[2]. Wcześniej – od 1994 r. miała ona przyznany status gatunku zagrożonego (EN – Endangered)[9]. Liczebność populacji wykazuje trend malejący. Największe zagrożenie dla tego gatunku stanowi utrata naturalnego środowiska spowodowana wycinaniem lasów, ptaki te są także chwytane do niewoli i stanowią przedmiot handlu[2].

Po przeprowadzeniu badań w 2009 r. przewiduje się, że do 2060 r. obszar całorocznego występowania tych amazonek zmniejszy się o 47%, obszarów lęgowych – o 63%, a zimowisk – o 91%[10].

Gatunek ten jest wymieniony w I załączniku konwencji waszyngtońskiej (CITES)[11].

Przypisy

  1. Amazona pretrei, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. a b c d e Amazona pretrei, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
  3. Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Androglossini Sundevall, 1872 (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-03].
  4. a b c d Red-spectacled Amazon (Amazona pretrei), [w:] Parrot Encyclopedia [online], World Parrot Trust [dostęp 2020-08-17] (ang.).
  5. Red-spectacled Amazon (Amazona pretrei). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-09-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)]. (ang.).
  6. C.J. Temminck, Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux, pour servir de suite et de complement aux planches enluminées de Buffon, t. 4, 1838, pl. 492 (fr.).
  7. F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-17]. (ang.).
  8. a b c d Red-spectacled Amazon Parrots or Pretre's Amazons, [w:] BeautyOfBirds [online], Avianweb LLC [dostęp 2020-08-17].
  9. a b c Red-spectacled Amazon Amazona pretrei, BirdLife International, 2020 [dostęp 2020-08-17] (ang.).
  10. Miguel Ângelo Marini i inni, Applying ecological niche modelling to plan conservation actions for the Red-spectacled Amazon (Amazona pretrei), „Biological Conservation”, 143 (1), 2010, s. 102–112, DOI10.1016/j.biocon.2009.09.009 (ang.).
  11. Species+, UNEP-WCMC, CITES Secretariat [dostęp 2021-03-31].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Status iucn3.1 VU pl.svg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Amazona pretrei map.svg
Autor: Cephas, Licencja: CC BY-SA 4.0
Range map of Red-spectacled Amazon (Amazona pretrei)
Amazona pretrei -Brazil-8.jpg
Autor: Paulo Barradas, Licencja: CC BY 2.0
A Red-spectacled Amazon at Gramado Zoo, Gramado, Rio Grande do Sul, Brazil.