Ambroży z Mediolanu

Święty
Ambroży
Ambrosius Aurelius
arcybiskup, wyznawca,
doktor Kościoła,
Obrońca Bożego Prawa
Ilustracja
Mozaika przedstawiająca Ambrożego
Data i miejsce urodzenia

ok. 340
Trewir

Data i miejsce śmierci

4 kwietnia 397
Mediolan

Czczony przez

Kościół katolicki
Cerkiew prawosławną

Wspomnienie

7 grudnia[a],
20 grudnia[b]

Patron

pszczelarzy, Mediolanu, Bolonii[1]

Szczególne miejsca kultu

Bazylika św. Ambrożego w Mediolanie

Ambroży z Mediolanu (łac. Ambrosius Aurelius; cs. святитель Амвросий Медиоланский; ur. ok. 340 w Trewirze, zm. 4 kwietnia 397 w Mediolanie) – arcybiskup Mediolanu, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego, wyznawca[2], ojciec i doktor Kościoła.

Życiorys

Ambroży urodził się około 340 roku w Trewirze, w rzymskiej rodzinie arystokratycznej[3]. Jego ród miał pochodzenie greckie, lecz od dawna mieszkał na terenie Cesarstwa, a ojciec przyszłego biskupa był pracownikiem administracji w Trewirze, który był wówczas siedzibą cesarza[3]. Ambroży miał dwoje starszego rodzeństwa: Marcelinę i Satyra[4]. Po śmierci ojca, krótko po urodzeniu Ambrożego, rodzina przeniosła się do Rzymu, gdzie otrzymał wykształcenie[4]. Przez całe życie pozostawał w bliskich relacjach ze swoim rodzeństwem, zwłaszcza z Marceliną[5]. Dopiero po wyborze na biskupa przyjął chrzest[6]. Formację religijną odebrał w domu, natomiast wykształcenie z dziedzin retoryki, filozofii i prawa otrzymał w państwowych szkołach, które wówczas w większości były pogańskie[7]. Zainteresował się wówczas Wergiliuszem, Seneką i Platonem[7]. Pracował jako urzędnik cesarski w prefekturze Syrmii, a następnie został zarządcą Ligurii-Emilii (370-373)[8][9].

W momencie wyboru nowego biskupa Mediolanu, Ambroży przybył do miasta[10]. Ponieważ nastroje były zaostrzone, ze względu na konflikt pomiędzy chrześcijanami a arianami skłoniono się do jego kandydatury, jako kompromisowej[10]. Sakrament święceń przyjął 24 listopada 373 roku, a sakrę biskupią – 7 grudnia[8]. Po wyborze został doradcą cesarza[11]. Był obrońcą Walentyniana, pomimo że jego matka Justyna była arianką[12]. Podjął też nauki teologiczne, pod kierunkiem Symplicjana[13]. Jako duchowny skupił się na badaniu Pisma Świętego i nauczał o nim wiernych[14]. Podejmując decyzje kierował się Biblią i do tego samego zachęcał cesarza Gracjana[15]. Skupiał się na właściwej formacji mediolańskich duchownych, a także poświęcał dużo czasu ubogim i chorym[16]. Wziął udział w synodzie w Akwilei, a także prowadził liczną korespondencję z innymi duchownymi[17]. Był mentorem Augustyna z Hippony i Paulina z Noli, których nakłonił do konwersji na chrześcijaństwo[18]. Uregulował stosunki Państwo–Kościół i doprowadził do uznania chrześcijaństwa jako religii państwowej[19]. Wprowadził specjalny ryt, który jest stosowany współcześnie w archidiecezji mediolańskiej[20]. Po dokonanej wiosną 390 roku przez Teodozjusza Wielkiego masakrze mieszkańców Tessalonik Ambroży odmówił władcy prawa uczestnictwa we mszy; cesarz uzyskał przebaczenie dopiero w dniu Bożego Narodzenia, po uprzednim upokorzeniu się i odbyciu pokuty[21].

Był zaciekłym wrogiem wierzeń pogańskich[22]. Doprowadził do wstrzymania dotacji państwowych na cele kultu pogańskiego[23]. Przyczynił się do wydania przez Teodozjusza Wielkiego zakazu kultu pogańskiego w 392 roku[24]. Zwalczał judaizm, a grożąc Teodozjuszowi ekskomuniką uzyskał amnestię dla chrześcijan, którzy z podburzenia swojego biskupa spalili w 388 roku synagogę w mieście Kallinikum nad Eufratem[25].

Ambroży zmarł 4 kwietnia 397 w Mediolanie i tam został pochowany[8].

Kult

Jego relikwie spoczywają w bazylice św. Ambrożego w Mediolanie.

Zostały one sprowadzone także do Polski:

  • w lipcu 2014 do kościoła parafialnego pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Żabiej Woli (koło Lublina) przez obecnego ks. proboszcza
  • w kwietniu 2016 do kościoła parafialnego pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Kobiernicach (koło Bielska-Białej) dzięki staraniom obecnego ks. proboszcza
  • w sierpniu 2016 do kościoła parafialnego pw. św Augustyna w Czapurach k. Poznania dzięki staraniom obecnego proboszcza parafii
Patronat

Święty Ambroży uchodzi za patrona pszczelarzy[8], co wiąże się z legendą o pszczołach składających miód na jego ustach.

Dzień obchodów

Wspomnienie liturgiczne obchodzone jest w Kościele katolickim 7 grudnia[8].

Cerkiew prawosławna wspomina świętego 7/20 grudnia[c], tj. 20 grudnia według kalendarza gregoriańskiego.

Dzieła

Divi Ambrosii Episcopi Mediolanensis Omnia Opera, 1527

Święty Ambroży napisał wiele traktatów teologicznych i przyczynił się do reformy liturgii. To z jego rąk św. Augustyn przyjął chrzest.

Wybrane przekłady polskie (do 2004 roku)[26]:

  • Listy. O. Polikarp Nowak OFM (Przekład i przypisy), Ks. Józef Naumowicz (Wstęp i opracowanie), Wydawnictwo "M" BOK 10, Kraków 1997, s. 305.
  • Hexaemeron. Władysław Wojciech Szołdrski CSsR (przekład), Andrzej Mateusz Bogucki OP (wstęp), ks. Wincenty Myszor (Opracowanie). ATK PSP 4, Warszawa 1969, s. 247.
  • Wybór pism. O pokucie. O ucieczce od świata. O dobrach przynoszonych przez śmierć. Władysław Wojciech Szołdrski (przekład), Cyryl Andrzej Guryn OFMConv, Emil Stanula CSsR (wstęp i oprac.)ATK PSP 7, Warszawa 1971, s. 194.
  • Wyjaśnienie symbolu. O tajemnicach. O sakramentach. ks. Ludwik Gładyszewski (Przekład, wstęp i opracowanie), WAM Źródła Myśli Teologicznej 31, Kraków 2004, s. 111.
  • Wykład Ewangelii według św. Łukasza. Władysław Wojciech Szołdrski (przekład), Andrzej Mateusz Bogucki OP (oprac. i wstęp), ATK PSP 16, Warszawa 1977, s. 504.
  • Obowiązki duchownych. Kazimierz Abgarowicz (tł.), Jan Sajdak, Jan Wikarjak (przejrzeli tł.). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1967.

Zobacz też

Uwagi

Przypisy

  1. Niewęgłowski 2006 ↓, s. 197.
  2. Fros i Sowa 2007 ↓, s. 506.
  3. a b Pałucki 2004 ↓, s. 11-12.
  4. a b Pałucki 2004 ↓, s. 12.
  5. Pałucki 2004 ↓, s. 13.
  6. Pałucki 2004 ↓, s. 14.
  7. a b Pałucki 2004 ↓, s. 16.
  8. a b c d e Święty Ambroży, biskup i doktor Kościoła. Internetowa Liturgia Godzin. [dostęp 2022-08-15]. (pol.).
  9. Pałucki 2004 ↓, s. 19-20.
  10. a b Pałucki 2004 ↓, s. 20.
  11. Pałucki 2004 ↓, s. 17.
  12. Pałucki 2004 ↓, s. 18.
  13. Pałucki 2004 ↓, s. 22.
  14. Pałucki 2004 ↓, s. 23.
  15. Pałucki 2004 ↓, s. 25.
  16. Pałucki 2004 ↓, s. 50-51.
  17. Pałucki 2004 ↓, s. 52.
  18. Pałucki 2004 ↓, s. 53.
  19. Pałucki 2004 ↓, s. 54.
  20. Pałucki 2004 ↓, s. 60.
  21. Krawczuk 2006 ↓, s. 773-775.
  22. Maciej Wojcieszak. Obraz społeczeństwa Italii w listach Ambrożego z Mediolanu. „Christianitas Antiqua”. VI, s. 177-187, 2014. (pol.). 
  23. Świderkówna 1990 ↓, s. 58.
  24. Cameron 2005 ↓, s. 92.
  25. Horoszewicz 2005 ↓, s. 77.
  26. Stawiszyński 2005 ↓, s. 43-59.

Bibliografia

  • Jerzy Pałucki: Ambroży z Mediolanu. Kraków: WAM, 2004. ISBN 83-7318-240-3. (pol.).
  • Henryk Fros, Franciszek Sowa: Księga imion i świętych. T. 6: W-Z. Kraków: WAM, Księża Jezuici, 2007. ISBN 978-83-7318-736-8. (pol.).
  • Wiesław Aleksander Niewęgłowski: Leksykon świętych. Warszawa: Świat Książki, 2006. ISBN 978-83-247-0574-0. (pol.).
  • Aleksander Krawczuk: Poczet cesarzy rzymskich. Warszawa: Iskry, 2006. ISBN 83-207-1748-5. (pol.).
  • Anna Świderkówna: Słownik pisarzy antycznych. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1990. ISBN 83-214-0141-4. (pol.).
  • Averil Cameron: Późne cesarstwo rzymskie. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2005. ISBN 83-7469-163-8. (pol.).
  • Michał Horoszewicz: Przez dwa millenia do rzymskiej synagogi. Szkice o ewolucji postawy Kościoła katolickiego wobec Żydów i judaizmu. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Wyszyńskiego, 2005. ISBN 83-7072-172-9. (pol.).
  • Wojciech Stawiszyński: Bibliografia patrystyczna 1901-2004. Kraków: Homini, 2005. ISBN 83-89598-96-5. (pol.).

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Divi Ambrosii Episcopi Mediolanensis Omnia Opera.tif
Divi Ambrosii Episcopi Mediolanensis Omnia Opera
SaintIcon.PNG
Autor: Tomasz Wachowski, Licencja: CC BY 3.0
ikona Święty