Anatolij Łunaczarski

Anatolij Łunaczarski
Anatolij Wasiljewicz Łunaczarski
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

23 listopada 1875
Połtawa

Data i miejsce śmierci

26 grudnia 1933
Mentona

Zawód, zajęcie

filozof,
teoretyk kultury,
publicysta

Anatolij Wasiljewicz Łunaczarski (ros. Анатолий Васильевич Луначарский, ur. 11 listopada?/ 23 listopada 1875 w Połtawie, zm. 26 grudnia 1933, w Mentonie) – radziecki filozof, teoretyk kultury i publicysta.

Życiorys

Urodził się w rodzinie inteligenckiej jako syn rosyjskiego radcy Aleksandra Iwanowicza Antonowa, jednak nazwisko i otczestwo otrzymał po ojczymie, Wasiliju Łunaczarskim; dzieciństwo spędził wśród książek. W latach 1885–1892 Anatol pobierał nauki w szkole średniej w Kijowie; w tym okresie miały też miejsce początki jego działalności politycznej. W 1892 r. Łunaczarski wyjechał do Zurychu na studia filozoficzne, odbył także podróże do Włoch i Francji. Od 1907 związany był z grupą literacko-edukacyjną Capri, założoną przez Maksyma Gorkiego[1].

W latach 1917–1929 był ludowym komisarzem oświaty w rządzie bolszewickim i rzecznikiem oraz propagatorem organizowania państwowej opieki nad dziećmi i młodzieżą, zastąpienia rodziny przez organizacje społeczne. Łunaczarski był autorem licznych prac z zakresu pedagogiki i, obok Nadieżdy Krupskiej, uważany jest za twórcę radzieckiego systemu oświaty i wychowania[2].

W 1930 roku został członkiem Akademii Nauk ZSRR. W 1933 r. został mianowany ministrem pełnomocnym ZSRR w Hiszpanii; zmarł w drodze na tę placówkę.

Lew Dawidowicz Trocki powiedział o Łunaczarskim, że jest bolszewikiem wśród intelektualistów i inteligentem wśród bolszewików.

Wydania dzieł Łunaczarskiego

  • A. W. Łunaczarskij, Sobranije soczinienij. Litieraturowiedienije. Kritika. Estietika, Moskwa 1963–1967 (8 tomów);
  • A. W. Łunaczarskij, Izbrannyje statji po estietikie, pod red. F. Jermakowej, Moskwa 1975;
  • A. W. Łunaczarskij, O wospitanii i obrazowanii, pod. red. A. M. Arsieniejewa, N. K. Gonczarowa, I. A. Kairowa, M. A. Prokofjewa, W. A. Razumnogo, Moskwa 1976.

Prace Łunaczarskiego w języku polskim

  • A. W. Łunaczarski, O oświacie ludowej. Wybór pism, przekład Wiktora Woroszylskiego. Zasady szkoły pracy w tłumaczeniu anonimowym według wyd. Szkoła pracy, Warszawa 1921. Wyboru dokonał i wstępem opatrzył Michał Szulkin, Warszawa 1961;
  • A. Łunaczarski, Szkice literackie, przełożył Wiktor Woroszylski, wstępem poprzedził Jerzy Lenarczyk, Warszawa 1962;
  • A. W. Łunaczarski, Pisma wybrane, wyboru dokonał M. Orlański, przedmową i przypisami opatrzył Leszek Turek, t. 1-3, Warszawa 1963–1964, 1969;
  • A. Łunaczarski, Moje wspomnienia o Leninie, przekład Szymona Marycha, wstępem poprzedził Kazimierz Więch, Warszawa 1978.

Ważniejsze opracowania w języku polskim

  • Irena Wojnar, A. W. Łunaczarski jako teoretyk sztuki i wychowania, „Kwartalnik Pedagogiczny” 1968, Rok XIII, nr 2;
  • Leszek Turek, Antropologia filozoficzna i estetyka Anatola Łunaczarskiego, w: Leszek Turek, Kultura i rewolucja, Wrocław 1973;
  • Irena Wojnar, Łunaczarski, wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1980.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku. Grzegorz Gazda (redaktor). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 72. ISBN 978-83-01-15724-1.
  2. ↑ Kadykało 2012 ↓, s. 94.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie