André Gide

André Gide

André Gide (1920)
Imię i nazwisko	Paul Guillaume André Gide
Data i miejsce urodzenia	22 listopada 1869 Paryż
Data i miejsce śmierci	19 lutego 1951 Paryż
Narodowość	francuska
Język	francuski
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Ważne dzieła
Immoralista Lochy Watykanu Fałszerze
Nagrody
Nagroda Nobla: Literacka Nagroda Nobla – 1947

André Paul Guillaume Gide (ur. 22 listopada 1869 w Paryżu, zm. 19 lutego 1951 tamże) – francuski prozaik; laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1947); w uzasadnieniu napisano: „för hans vittomfattande och betydelsefulla författarskap, i vilket mänsklighetens frågor och villkor ha framställts med oförskräckt sanningskärlek och psykologisk skarpsyn” („za jego wszechstronną i znaczącą twórczość, w której problemy i uwarunkowania ludzkiej egzystencji zostały przedstawione z nieulękłym umiłowaniem prawdy i psychologiczną przenikliwością”.

Urodził się w rodzinie protestanckiej. W pewnym okresie swego życia skłaniał się ku katolicyzmowi, który wkrótce odrzucił. Napisał nawet uznaną za bluźnierczą powieść Lochy Watykanu (1914). W pierwszej połowie XX w. był pisarzem światowej sławy. Najważniejszymi dziełami w jego twórczości są Lochy Watykanu (1914), Immoralista (1902), Fałszerze (1925) i Dziennik (1939–1950).

Wyrażał skrajny indywidualizm i odrzucenie tradycyjnych norm moralnych. Przez pewien okres swego życia zafascynowany był komunizmem. Jednak po podróży do ZSRR zmienił poglądy. Jego krytyka ZSRR^[1] wywołała falę odpowiedzi, np. Romaina Rollanda czy Stanislava Kostki Neumanna.

Gide tworzył narrację w oparciu o wiele współistniejących wątków. Postacie kreowane przez Gide'a dążyły do wyzwolenia się z niewidzialnych ograniczeń determinującego je świata.

Był bliskim przyjacielem Paula Valéry’ego, któremu zadedykował niektóre ze swych wczesnych utworów. Silny wpływ na twórczość Gide'a wywarły dzieła Fiodora Dostojewskiego i Friedricha Nietzschego. On sam wpłynął na twórczość Jeana Paula Sartre’a i Alberta Camusa.

Po dojściu Hitlera do władzy w Niemczech wśród około 20 000 spalonych książek znalazły się dzieła André Gida^[2]. Dzieła pisarza zostały umieszczone – już po jego śmierci – w Indeksie Ksiąg Zakazanych. Był członkiem ruchu antyimperialistycznego we Francji w okresie międzywojennym. Był też biseksualistą^[3] i prekursorem ruchu homoseksualnego we Francji^[4].

Publikacje

• Kajety André Waltera (1891)
• Traktat o Narcyzie (1891)
• Podróż Uriana (1893)
• Mokradła (1895)
• Pokarmy ziemskie (1897)
• Prometeusz źle skowany (1899)
• Filoklet (1899)
• Król Kandaules (1901)
• Preteksty (1903)
• Nowe preteksty (1911)
• Saul (1896)
• Immoralista (1902)
• Ciasna brama (1909)
• Lochy Watykanu (1914)
• Symfonia pastoralna (1919)
• Korydon (1924)
• Skąd ty... (1926)
• Jeżeli nie umiera ziarno (1926)
• Fałszerze (1926)
• Podróż do Konga (1927)
• Powrót z Czadu (1928)
• Powrót z ZSRR (1936)
• Poprawki do mojego Powrotu z ZSRR (1937)
• Tezeusz (1946)
• Dzienniki (1950)
• Niechaj tak będzie

Zobacz też

• (11298) Gide

Przypisy