Andrij Małyszko

Andrij Małyszko Андрiй Самійловuч Малuшко
Data i miejsce urodzenia	14 listopada 1912 Obuchów
Data i miejsce śmierci	17 lutego 1970 Kijów
Odznaczenia
Nagrody
Nagroda Stalinowska (1947, 1951), Nagroda Państwowa ZSRR (1969), Państwowa Nagroda im. Tarasa Szewczenki (1964)

Andrij Małyszko ukr. Андрiй Самійловuч Малuшко, ros. Андре́й Само́йлович (Самуи́лович) Малы́шко (ur. 14 listopada 1912, według kalendarza juliańskiego 1 listopada, we wsi Obuchów, zm. 17 lutego 1970 w Kijowie) – ukraiński poeta, tłumacz i dziennikarz.

Życiorys

Urodził się we wsi Obuchów na Kijowszczyźnie w wielodzietnej rodzinie szewca. W 1927 r. wyjechał do technikum medycznego w Kijowie. Po ukończeniu w 1932 r. Państwowego Instytutu Narodowego na kierunku literackim do 1934 pracował jako nauczyciel w miejscowości Owrucz. W latach 1934–1935 służył w Armii Czerwonej. Od 1936 do 1939 redagował dział literacki gazety "Komsomolec Ukrainy", następnie do 1941 w "Młody bolszewik". Podczas wojny był członkiem redakcji frontowych gazet "Красная Армия" (Krasnaja Armija), "За честь Батьківщини" (Za czest’ Bat’kiwsciny), "За Радянську Україну" (Za radjanśku Ukrajinu). W latach 1945–1947 zatrudniony w czasopiśmie "Днiпро". Nie zagrzał tam długo miejsca i przeprowadził się do Kijowa.

We wczesnym etapie w twórczości Małyszko rysował się wyraźny wpływ rewolucyjnej romantyki, wiary w historyczną sprawiedliwość głoszoną przez bolszewików oraz nadziei na całkowitą przebudowę świata na nową komunistyczną modłę. W bardziej realistycznej konwencji napisane są późniejsze wiersze dotyczące codzienności wojny, w których nie ma już patetyczności, lecz uwaga skupia się na nieludzkich warunkach w jakich przychodzi żyć żołnierzowi i znieczulicy na ludzkie cierpienie.

W ciągu swojego życia poeta wydał prawie 40 tomików poezji. Małyszko w literaturze ukraińskiej pozostał jako autor liryki śpiewanej, a jego pieśni weszły do kanonu pieśni narodowej. Wszystkie pieśni odznaczają się ogromnym wyczuciem melodyjnym. Każda nacechowana jest głęboką lirycznością, przepojona miłością rodzinnego kraju i zachwytem nad urokami jego przyrody. Małyszko w krytyczno-literackim, programowym wystąpieniu "Dumka pro poezyju" (Думка про поезию) cytuje słowa Niekrasowa: "Kwintesencją poezji jest synteza". Słowa te stanowią credo jego własnej twórczości, bowiem potrafił w mistrzowski sposób uczucia ubrać w słowa i przez to osiągać polifoniczną jedność świata.

Został odznaczony m.in. dwukrotnie Orderem Lenina oraz Orderem Czerwonego Sztandaru. Dwukrotny laureat Nagrody Stalinowskiej (1947 za "Прметей" i "Лирика", 1951 za "За синим морем") i Nagrody Państwowej ZSRR (1969 za "Дорога під яворами"). W 1964 otrzymał Państwową Nagrodę im. T. Szewczenki.

Twórczość

Lata 1935-1940

Tomiki wierszy:

• "Bat’kiwszczyna" (Батьківщина, 1936),
• "Z knyhy żyttia" (З книги життя, 1938),
• "Narodżennia syniw" (Народження синів, 1939),
• "Łysty czerwonoarmijcia Opanasa Bajdy" (Листи червоноармійця Опанаса Байди), 1940
• "Berezeń" (Березень), 1940
• "Zorewidni" (Зоревідні), 1940
• "Żajworonky" (Жайворонки), 1940

Poematy:

• "Trypilla" (Трипілля),
• "Jaryna" (Ярина),
• "Karmaluk" (Кармалюк),
• "Duma pro kozaka Danyła" (Дума про козака Данила).

Lata 1941-1944

• "Do boju wstawajte!" (До бою вставайте!, 1941),
• "Ukrajino moja!" (Україно моя!, 1942),
• "Ponad pożary" (Понад пожари, 1942),
• "Słowo o połku" (Слово о полку, 1943),
• "Bytwa" (Битва, 1943),
• "Połonianka" (Полонянка, 1944),
• "Jarosławna" (Ярославна, 1946).

Lata 1950–1970

• "Szczo zapysano mnoju" (Що записано мною, 1956)
• "Serce mojeji materi" (Серце моєї матері, 1959)
• "Połudeń wiku" (Полудень віку, 1960)
• "Łysty na switanni" (Листи на світанні, 1961),
• "Prozorist’" (Прозорість, 1962),
• "Doroha pid jaworamy" (Дорога під яворами, 1964),
• "Ruta" (Рута, 1966),
• "Synij litopys" (Синій літопис, 1968),
• "Serpeń duszi mojeji" (Серпень душі моєї, 1970).

Bibliografia

• Андрій Малишко, w: Українське слово: Хрестоматія української літератури та літературної критики XX століття в 4 кн., Кyjiw 2003, кн. 3.
• Барабаш С., Чарівні джерела поезії: естетичні функції фольклоризму в поетиці Андрія Малишка, Kyjiw 1990.
• Дем'янівська Л., Андрій Малишко: життя і творчість, Kyjiw 1985.
• Костенко А., Андрій Малишко: біографічна повість, Kyjiw 1987.
• Мерчанська Є., Пісенна творчість А. С. Малишка. Урок української літератури в 11 класі, w: Українська мова і література в школі, Kyjiw 2003, № 8.
• Неділько В., Андрій Малишк, w: Українське слово: хрестоматія української літератури та літературної критики XX ст. в 4 кн., Kyjiw 1994, кн. 2.
• Ткаченко А., Андрій Малишко – кн. 2, w: Історія української літератури XX століття, за ред. В.Г. Дончика, Кyjiw 1998.
• Л. Н. Коваленко, Малышко Андрей Самойлович, Большая советская энциклопедия