Andrzej Rymsza

Andrzej Rymsza (ukr. Андрій Римша) (ur. ok. 1550, zm. po 1595) – polski i ruski (starolitewski) pisarz i poeta. Tłumacz z języka łacińskiego, autor licznych epigramatów na herby magnackie. Tworzył w II połowie XVI wieku; uważany jest za jednego z ojców białoruskiej poezji.

Życiorys

Urodził się we wsi Penczyn (biał. Пянчын) w pobliżu Nowogródka, w szlacheckiej, ruskiej rodzinie. Wykształcenie zdobył w szkole w Ostrogu, doskonale władał łaciną i językiem ruskim i polskim. Przyjaźnił się z polskimi poetami, Janem Kazanowiczem i Janem Radwanem. Służył na dworze książąt Radziwiłłów, gdzie pełnił obowiązki administratora majątków hetmana polnego Krzysztofa Radziwiłła w Birżach. Uczestniczył w wyprawach moskiewskich Stefana Batorego w służbie książąt Radziwiłłowskich.

Tematyka twórczości Rymszy była bezpośrednio związana z życiem poety, o czym świadczą chociażby epigramaty jego autorstwa i utwory dotyczące wypraw wojennych. Uznawany jest za jednego z ojców białoruskiej poezji sylabicznej, wzorowanej na średniowiecznej łacińskiej i polskiej. Andrzej Rymsza jest twórcą pierwszego w drukarstwie cyrylickim wydanego osobno dzieła poetyckiego (Chronologia). Wcześniej podobne utwory wydawano jedynie w zbiorach lub dodawano do kolejnych wydań Biblii ostrogskiej. Nie wiadomo kiedy i w jakich okolicznościach zmarł.

Utwory

  • Chronologia (Хронологія, Которогося месеца што за старых веков дЂело короткое описаніе) - wydana w 1581 roku w Ostrogu.
  • Dziesięcioroczne powieści wojennych spraw książęcia Krzysztofa Radziwiłła – wydane w 1585 roku w Wilnie.

Epigramaty

  • Na herb pana Wołłowicza (Na hierb pana Wołowicza) 1585.
  • Na herby Lwa Sapiehy (Na hierby Lwa Sapiehy) 1588.
  • Na herby Teodora Skumina (Na hierby Teodora Skumina) 1591.

Bibliografia

  • T. Poźniak, Literatura Białoruska, [w:] Dzieje literatur europejskich, red. W. Florian, Warszawa 1989, s. 641 – 642.
  • Є. А. Карпіловська, Л. О. Тарновецька, Андрій Римша, [в:]Українська література ХІ – XVIII століть, Чернівці 1997, s. 118 – 119.
  • B. Mucha, Zarys literatury ukraińskiej i białoruskiej, Piotrków Trybunalski 2000, s. 164 – 166.
  • Енциклопедія українознавства (у 10 томах), Головний редактор Володимир Кубійович. — Париж, Нью-Йорк: «Молоде Життя», 1954 - 1989.