Anna Podhajska

Anna Podhajska

prof. Anna Podhajska (2002)
Data i miejsce urodzenia

17 kwietnia 1938
Gdynia

Data i miejsce śmierci

5 lutego 2006
Gdańsk

Profesor nauk biologicznych
Specjalność: biologia molekularna, biotechnologia, inżynieria genetyczna, mikrobiologia
Doktorat

1968

Habilitacja

1987

Profesura

16 grudnia 1996

Anna Jadwiga Podhajska z domu Wiśniewska (ur. 17 kwietnia 1938 w Gdyni, zm. 5 lutego 2006 w Gdańsku) – lekarz, profesor nauk biologicznych, specjalistka w dziedzinie mikrobiologii, biologii molekularnej, biotechnologii i inżynierii genetycznej. Nauczyciel akademicki, ekspert w dziedzinie biotechnologii i animatorka życia naukowego Pomorza. Współzałożycielka Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Akademii Medycznej w Gdańsku (MWB UG-AMG) oraz założycielka Centrum Transferu Technologii w ramach Pomorskiego Parku Naukowo-Technologicznego w Gdyni.

Droga życiowa i kariera naukowa

W 1955 ukończyła I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Gdańsku, w 1964 studia lekarskie na Akademii Medycznej w Gdańsku, po czym (w 1968) doktoryzowała się tamże w Zakładzie Mikrobiologii Lekarskiej, kierowanym przez prof. Stefana Kryńskiego. W 1970 podjęła pracę na Wydziale Biologii Uniwersytetu Gdańskiego u prof. Karola Taylora, który powrócił właśnie z długiego stażu u prof. Wacława Szybalskiego w USA.
Wyjechała na stypendium do Instytutu Biologii Molekularnej w Genewie (1974–1975), a jesienią 1981 do amerykańskiego Laboratorium Badań nad Rakiem (McArdle Laboratory for Cancer Research) w Madison w stanie Wisconsin, do zakładu profesora Wacława Szybalskiego. Pierwszy pobyt trwał trzy lata, kolejne – coroczne przez kolejnych 10 lat – łączyły zajęcia w UG (jeden semestr) z pracą naukową w laboratorium prof. Szybalskiego (drugi semestr). Zajmowała się tam kilkoma zupełnie nowymi koncepcjami:

  1. wykorzystanie dominujących negatywnych mutacji do hamowania zakażeń wirusowych. Wynikiem tych badań był patent (wspólnie z prof. Szybalskim) dotyczący zwalczania infekcji wirusowych, np. u roślin;
  2. konstrukcja uniwersalnych enzymów restrykcyjnych;
  3. konstrukcja wektorów sterowanych odwracalnym promoterem (an invertible promoter)

Efektem współpracy z prof. Szybalskim były liczne publikacje oraz staże naukowe polskich doktorantów w Madison, które zaowocowały kolejnymi doktoratami polskich naukowców, patentami i pracami naukowymi.
Jej laboratorium w Gdańsku zajęło się zagadnieniem systemów restrykcyjno-modyfikacyjnych i było początkowo finansowane przez amerykańską firmę New England Biolabs.
W 1992 wraz z prof. Karolem Taylorem przygotowała koncepcję, a w następnym roku zorganizowała Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Akademii Medycznej w Gdańsku. W latach 1993–1996 była prodziekanem tego wydziału. Organizowała co roku Letnie Szkoły Biotechnologii (Było to nowym pomysłem w Polsce. Szkoły te były przez kilka lat finansowane przez takie firmy jak Beckman czy Promega, Madison), doprowadziła do rozbudowy i wyposażenia wydziału w nowoczesny sprzęt laboratoryjny.
16 grudnia 1996 uzyskała tytuł naukowy profesora[1]. Od 1996 pełniła funkcję kierownika Katedry Biotechnologii Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii UG i GUMed.
Była promotorem 81 prac magisterskich, 20 doktorskich i 2 habilitacyjnych (ukończonych).

Praca naukowa

  1. Właściwości i zastosowanie enzymów restrykcyjnych i modyfikacyjnych klasy IIS
  2. Badania nad systemami restrykcyjno-modyfikacyjnymi bakterii, sinic w aspekcie taksonomicznym i ewolucyjnym
  3. Diagnostyka molekularną chorób wirusowych, bakteryjnych i nowotworowych
  4. Genetyczne i molekularne podstawy udziału protoonkogenów w powstawaniu nowotworów
  5. Fotodynamiczna diagnostyka i terapia nowotworów
  6. Badania nad hemolizynami z rodzaju Klebsiella
  7. Technologia produkcji substancji biologicznie aktywnych dla przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego

Działalność organizacyjna

  • Finansowała swoje laboratorium z własnej produkcji enzymatycznej i biotechnologicznej.
  • Była jednym z inicjatorów powstania Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego.
  • Była inicjatorką powołania Centrum Transferu Technologii (patrz link zewnętrzny [1]), którego zadaniem jest pośrednictwo w przedsięwzięciach komercyjnych, zapewniających pieniądze m.in. na zakup aparatury badawczej.
  • Była inicjatorką założenia Pomorskiego Parku Naukowo Technologicznego w Gdyni (patrz link zewnętrzny: [2]), który umożliwia rozwój nowoczesnych technologii, w szczególności biotechnologii, ochrony środowiska, informatyki i wzornictwa przemysłowego.
  • Była Wiceprezydentem międzynarodowego stowarzyszenia dla badań, nauki i innowacji w regionie Bałtyku - ScanBalt Network (patrz link zewnętrzny [3] (2002–2005)

Udział w gremiach naukowych

Rady naukowe

  • Członek Rady Naukowej Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni (1992–2002)
  • Członek Rady Naukowej Instytutu Surowic i Szczepionek (1996–2002)
  • Członek Rady Naukowej Centrum Mikrobiologii i Wirusologii PAN w Łodzi (1999–2002)
  • Członek Komitetu Biotechnologii przy Prezydium PAN (1996–1998 i 2002–2006)
  • Wiceprzewodnicząca Rady Naukowej Biblioteki Gdańskiej PAN (2003–2006)

Towarzystwa naukowe

  • Polskie Towarzystwo Mikrobiologiczne
  • Polskie Towarzystwo Genetyczne
  • European Association of Pharma Biotechnology
  • American Association for the Advancement of Science

Grupy ekspertów i jury

  • Przewodnicząca grupy ekspertów z dziedziny biotechnologii działającej przy Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej w Poznaniu (od 2001)
  • Przewodnicząca Jury Konkursu L’Oreal dla Kobiet i Nauki; od pierwszej edycji w 2001 do 2005 r.

Komitety redakcyjne czasopism fachowych

  • Międzynarodowe czasopismo GENE
  • Polskie Czasopismo Biotechnologiczne
  • Acta Microbiologica Polonica
  • Polish Journal of Cosmetology

Nagrody i odznaczenia

  • Kilkanaście nagród rektora UG za pracę badawczą i naukowo-wychowawczą w latach 1970–2000
  • Udział w zespołowej nagrodzie I stopnia Naczelnej Organizacji Technicznej i tytuł Mistrza Techniki (1973)
  • Nagrody ministra za pracę organizacyjną i badawczą w latach 1976, 1980, 1987
  • Złoty Krzyż Zasługi (1987)
  • Medal Komisji Edukacji Narodowej (1995),
  • Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Nagroda I Kongresu Biotechnologii za osiągnięcia w dziedzinie komercjalizacji biotechnologii (1999),
  • II lokata we francusko-europejskim konkursie-plebiscycie Fundacji Heleny Rubinstein Award (Firma l'Oréal w Paryżu) o tytuł Najlepsza Kobieta Naukowiec (2000)
  • Medal Marii Skłodowskiej-Curie (2001)
  • Tytuł Kobieta przedsiębiorcza - nadany przez Przegląd Techniczny (2002),
  • Złota Żyrafa - nagroda za styl kreowania myśli technicznej (2002) Styl Życia,
  • Złoty Medal na Międzynarodowej Wystawie Wynalazków INNOWACJE 2003 w kategorii Medycyna i Biotechnologia,
  • Nagroda Ministra Nauki za międzynarodowe osiągnięcia wynalazcze 2004,
  • Tramwaj im. prof. Anny Podhajskiej w Gdańsku[2][3]

Przypisy

  1. ↑ Prof. dr hab. Anna Jadwiga Podhajska, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI) [online] [dostęp 2020-04-17].
  2. ↑ Pierwsza dama polskiej biotechnologii - Anna Jadwiga Podhajska - patronką tramwaju. gdansk.pl, 2020-10-09. [dostęp 2020-10-09].
  3. ↑ Pierwsza dama polskiej biotechnologii patronką tramwaju. gdansk.pl, 2020-10-09. [dostęp 2020-10-09].

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

AnnaPodhajska.jpg
(c) Stako at pl.wikipedia, CC-BY-SA-3.0
Profesor Anna Podhajska - październik 2002, autor: Stanisław Kosiedowski