Antonina Sokolicz

Antonina Sokolicz
Antonina Merkel
Ilustracja
Lata 30. XX wieku
Data i miejsce urodzenia

13 czerwca 1879
Szczerców

Data i miejsce śmierci

20 grudnia 1942
Auschwitz-Birkenau

Zawód, zajęcie

pisarka, aktorka, komunistka

Portret Antoniny Sokolicz-Merklowej, między 1924 a 1926, Muzeum Warszawy

Antonina Sokolicz, właściwie Antonina Merkel (ur. 13 czerwca 1879 w Szczercowie, zm. 20 grudnia 1942 w Auschwitz-Birkenau) – pisarka, publicystka, tłumaczka[1][2][3], aktorka, działaczka kulturalna i społeczna, aktywistka ruchu socjalistycznego i komunistycznego.

Życiorys

W pierwszym dziesięcioleciu XX wieku grała w prowincjonalnych kompaniach teatralnych, będąc jednocześnie aktywną działaczką najpierw PPS, potem PPS – Frakcji Rewolucyjnej. W 1908 wyemigrowała do Francji, skąd przyjechała w roku 1914 jako kurier legionowy. W czasie I wojny światowej odbyła podróż po Rosji i Syberii, gdzie odwiedziła kolonie polskie i obozy jeńców, wygłaszając odczyty patriotyczne[4].

Po zakończeniu wojny osiadła w Warszawie, gdzie oddała się pracy literackiej (m.in. napisała dramat poświęcony rewolucji październikowej zatytułowany Pięść[5] i broszurę O kulturze artystycznej proletariatu[6]) oraz kierowała zespołem Scena i Lutnia Robotnicza. Wraz z Janem Hemplem i Marią Orsetti była inicjatorką i współzałożycielką księgarni antykwarsko-wydawniczej, pod nazwą (od grudnia 1918) Stowarzyszenia Spółdzielczego „Książka”. Obok prac z zakresu spółdzielczości wydawnictwo to drukowało i kupowało nakłady literatury lewicowej, m.in. prace Marksa, Engelsa i Kropotkina. Od 1920 członkini PPS – Opozycji potem KPP. W kwietniu 1923 wyjechała z ramienia MOPR z akcją odczytową do USA odwiedzając tam ośrodki polonijne. W 1926 ponownie wyjechała do USA, aby pomóc emigrantom w redagowaniu wydawanego w Chicago przez Sekcję Polską Komunistycznej Partii USA tygodnika Trybuna Robotnicza. Po aresztowaniu Jana Hempla we wrześniu 1931 przejęła kierownictwo wydawnictwa „Tom” i sprawowała tę funkcję do czasu likwidacji wydawnictwa przez władze państwowe w lipcu 1937.

Podczas okupacji niemieckiej aresztowana, więziona na Pawiaku, zginęła w niemieckim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Jej grób symboliczny znajduje się na cmentarzu ewangelicko-reformowanym w Warszawie (kwatera W-4-1)[7].

29 maja 1946 została pośmiertnie odznaczona Krzyżem Grunwaldu III klasy[8].

Upamiętnienie

Od 24 listopada 1961 do 25 maja 1998 jedna z ulic w Warszawie na terenie dzielnicy Żoliborz nosiła nazwę ulicy Antoniny Sokolicz. Nowym patronem został ks. Teofil Bogucki[9].

Przypisy

  1. Upton Sinclair, Służba Państwowa (Federal Service), przekład autoryzowany Antoniny Sokolicz, Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, Warszawa 1932.
  2. Upton Sinclair, Boston, współczesna powieść historyczna, Nakładem Spółdzielni Księgarskiej „Książką” 1929.
  3. Upton Sinclair, Król Węgiel, Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, Warszawa 1931.
  4. Z dalekiego Wschodu, „Na posterunku”, 1918, nr 24, s. 192.
  5. W 1923 w Nowym Jorku ukazał się przekład tego dramatu na jidysz.
  6. Antonina Sokolicz, O kulturze artystycznej proletariatu, polona.pl [dostęp 2018-03-27].
  7. śp. Antonina Sokolicz
  8. Uchwała Prezydium Krajowej Rady Narodowej z dnia 29 maja 1946 r. o odznaczeniach za zasługi położone w walce z okupantem i udział w pracach konspiracyjnych w okresie okupacji (M.P. z 1947 r. nr 51, poz. 327).
  9. Uchwała nr 28 Rady Narodowej Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 24 listopada 1961 r. w sprawie nadania nazw ulicom, „Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, Warszawa, dnia 20 grudnia 1961 r., nr 22, poz. 96, s. 1; Uchwała Nr LXX/600/98 Rady Miasta Stołecznego w Warszawy z dnia 25 maja 1998 roku w sprawie zmiany nazwy ulicy w Dzielnicy Żoliborz Gminy Warszawa-Centrum.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie