Antony Kok

Antony Kok
Antony Kok, 1915
Data i miejsce urodzenia	18 kwietnia 1882 Rotterdam
Data i miejsce śmierci	29 października 1969 Haarlem
Zawód, zajęcie	poeta

Antony Kok (ur. 18 kwietnia 1882 w Rotterdamie, zm. 29 października 1969 w Haarlemie) – holenderski pisarz i poeta eksperymentalny, twórca poezji dźwiękowej związany z ugrupowaniem artystycznym De Stijl i współzałożyciel czasopisma o tej samie nazwie.

Życiorys

Antony Kok urodził się 18 kwietnia 1882 roku w Rotterdamie jako syn Pietera Koka, pracownika holenderskich kolei państwowych, i Sophii Hagen^[1]. Dzieciństwo spędził w Maasbree w Limburgii^[1]. Po skończeniu szkoły średniej w 1899 roku rozpoczął pracę w kolejach państwowych jako telegrafista w ’s-Hertogenbosch, a następnie w Oisterwijk^[1]. W 1908 roku został przeniesiony do Tilburga^[1].

Mongram Koka projektu Theo van Doesburga, ok. 1919

W 1914 roku Kok zaprzyjaźnił się z amsterdamskim pisarzem i malarzem Theo van Doesburgiem (1883–1931)^[1]. W 1915 roku zorganizowali wspólnie dwa wieczory artystyczne Soirée Intime – van Doesburg recytował poezje, a Kok grał na fortepianie^[1]. Pod wpływem van Doesburga, Kok zaczął eksperymentować z poezją dźwiękową^[1]. Wówczas również zaczęli snuć plany założenia czasopisma poświęconego współczesnym sztukom wizualnym i literaturze^[1].

Kok zadebiutował w 1917 roku wierszem „Excelsior”, który został opublikowany w magazynie „Eenheid”, który zamieścił jego kolejne utwory „De Rozelaar” (1917) i „Gods Light” (1918)^[1]. W 1917 roku magazyn „Holland Express” wydrukował również eksperymentalny wiersz Koka – „De Wisselwachter”^[1].

Czasopismo van Doesburga i Koka – De Stijl – powstało w 1917 roku z udziałem malarzy Vilmosa Huszára (1884–1960), Barta van der Lecka (1876–1958) i Pieta Mondriana (1872–1944) oraz architektów J. J. P. Ouda (1890–1963) i Jana Wilsa (1891–1972)^[1]. De Stijl publikował liczne artykuły Koka o sztuce, m.in. „Scheppen” (1918), „Denkextracten. Over organische schoonheid en Kunst en ontroering. Synthetische analyse” (1919)^[1].

W 1917 roku van Doesburg i Mondrian założyli również ugrupowanie artystyczne skupiające artystów abstrakcyjnych reprezentujących neoplastycyzm – nowy kierunek w sztuce, stworzony w latach 20. XX w. przez Mondriana, charakteryzujący się użyciem linii pionowych i poziomych, które nachodząc na siebie, dzieliły płaszczyzny na kwadraty i prostokąty, oraz stosowaniem trzech barw podstawowych (żółtej, niebieskiej i czerwonej) i trzech tzw. nie-kolorów (czerni, bieli i szarości)^[2]. Nazwa ugrupowania – De Stijl – pochodzi od tytułu czasopisma^[2]. W listopadzie 1918 roku Kok podpisał manifest ruchu De Stijl^[3].

W czasopiśmie De Stijl ukazały się jedynie dwa wiersze Koka: „Stilte + stem (Vers in W)” (1921) i „Nachtkroeg” (1923), które w większości składały się ze słów symulujących dźwięki^[1]. Obydwa zostały uznane przez van Doesburga i niemieckiego dadaistę Kurta Schwittersa (1887–1948) za ważny wkład w odnowę poezji^[1]. W 1923 pod wpływem Schwittersa, Kok napisał wiele wierszy dadaistycznych, które zostały opublikowane dopiero po śmierci poety^[1].

Grupa De Stijl rozpadła się po śmierci van Doesburga w 1931 roku, a czasopismo De Stijl zostało zamknięte^[1]. W 1932 roku Kok zamieścił w De Stijl swój ostatni artykuł „In memoriam”^[1].

Po śmierci van Doesburga Kok rzadko pisał wiersze – całkowicie poświęcił się pisaniu aforyzmów, których stworzył tysiące, nigdy ich nie publikując^[1].

W 1942 roku Kok zrezygnował z pracy w kolejach państwowych^[1]. Zainteresował się spirytyzmem i filozofią i w 1946 roku dołączył do ruchu „De Rozekruisers”^[1]. W 1952 roku przeprowadził się do Haarlemu, gdzie spotkał malarza Keesa Verweya (1900–1995), który wykonał jego czterdzieści portretów^[1].

Kok zmarł 29 października 1969 roku w Haarlemie^[1].

Przypisy

Bibliografia

• Yve-Alain Bois, Painting as Model, MIT Press, 1993, ISBN 978-0-262-52180-2 [dostęp 2018-12-27]  (ang.).
• Stijl, De, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2018-12-27] .
• Jef van Kempen: Biografie Antony Kok (niderl.). W: www.antonykok.nl [on-line]. [dostęp 2019-05-26].