Areszt Centralny w Warszawie

Areszt Centralny
Centralniak
Ilustracja
Budynek Aresztu Centralnego
Państwo

 II Rzeczpospolita

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Daniłowiczowska 7

Rodzaj

areszt policyjny

Data powstania

1823

Data likwidacji

1944

Położenie na mapie Warszawy
Położenie na mapie Polski w 1939 r.
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Areszt CentralnyCentralniak”
Ziemia52°14′40″N 21°00′25″E/52,244556 21,006944

Areszt Centralny, zwyczajowo Centralniak[1][2] – areszt policyjny, który znajdował się przy ul. Daniłowiczowskiej 7 w Warszawie. Zniszczony podczas powstania warszawskiego, rozebrany po zakończeniu II wojny światowej.

Historia

Pierwszy budynek aresztu powstał w 1823 na tyłach pałacu Jabłonowskich, będącego wtedy od kilku lat siedzibą warszawskiego ratusza[1]. Architektem budynku był prawdopodobnie Józef Grzegorz Lessel[1]. Między 1899 a 1901 miasto nabyło od rodziny Schuchów przyległą do niego od zachodu posesję[1]. Po 1909[1] wybudowano nowy gmach, który był jednostką pomocniczą dla X Pawilonu Cytadeli oraz Pawiaka[3]. Budynek miał siedem kondygnacji i starannie wykończoną elewację[1].

Od 1915 do 1932 naczelnikiem więzienia był Tadeusz Ostrzeszewicz[4][5].

W okresie międzywojennym mieściło się tam jedno z czterech warszawskich więzień cywilnych[6]. W latach 1936–1939 pod adresem ul. Daniłowiczowska 7 m. 4 mieściła się redakcja dwutygodnika „W Służbie Penitencjarnej”[7][8].

Podczas obrony Warszawy, w nocy z 6 na 7 września 1939, administracja więzienia opuściła miasto, pozostawiając zamkniętych w celach więźniów komunistycznych (później sami opuścili więzienie)[9]. Po kapitulacji miasta budynek został przejęty przez Niemców. Funkcjonowało tam więzienie sądowe[1]. Przetrzymywano w nim osoby, które nie były podejrzewane o przestępstwa polityczne przeciwko okupantowi[10]. Po aresztowaniu 27 października 1939 na krótko trafił tam Stefan Starzyński[11].

Budynek został zniszczony podczas powstania warszawskiego[1][12]. Jego pozostałości rozebrano w pierwszych latach po zakończeniu wojny[1].

Więźniowie

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h i Jarosław Zieliński. Tajemnice Centralniaka. „Stolica”, s. 74, wrzesień 2017. 
  2. ↑ Marian Marek Drozdowski: Alarm dla Warszawy. Ludność cywilna w obronie stolicy we wrześniu 1939 r.. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969, s. 125.
  3. ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975, s. 27.
  4. ↑ Osobiste. Tadeusz Ostrzeszewicz. „Przegląd Więziennictwa Polskiego”. Nr 4, s. 14, 1932. 
  5. ↑ Z żałobnej karty. Tadeusz Ostrzeszewicz. „W Służbie Penitencjarnej”. Nr 4, s. 13-14, 15 lutego 1938. 
  6. ↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łodź: Księży Młyn, 2009, s. 71. ISBN 978-83-61253-51-8.
  7. ↑ Stopka redakcyjna. „W Służbie Penitencjarnej”, s. 20, Nr 1 z 3 maja 1936. 
  8. ↑ Redakcyjna stopka. „W Służbie Penitencjarnej”, s. 16, Nr 16 (80) z 15 sierpnia 1939. 
  9. ↑ Marian Marek Drozdowski: Alarm dla Warszawy. Ludność cywilna w obronie stolicy we wrześniu 1939 r.. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1969, s. 125–126.
  10. ↑ Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Warszawa w latach 1939–1945. Państwowe Wydawnictwo Naukowe: 1984, s. 60. ISBN 83-01-04207-9.
  11. ↑ Grzegorz Piątek: Sanator. Kariera Stefana Starzyńskiego. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B, 2016, s. 16. ISBN 978-83-280-2149-5.
  12. ↑ Bronisław Troński: Tędy przeszła śmierć. Warszawa: Czytelnik, 1957, s. 176.

Media użyte na tej stronie

Warszawa outline with districts v4.svg
(c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5
Mapa Warszawy - podkład lokalizacyjny
Poland (1939) location map.png
(c) Lukasb1992 z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0
Mapa lokalizacyjna Polski — 1939 (marzec – wrzesień).
Masovian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Areszt Centralny przy ul. Daniłowiczowskiej w Warszawie.jpg
Areszt Centralny przy ul. Daniłowiczowskiej w Warszawie.