Argentina (roślina)

Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”. Pomóż nam go sprawdzić.

Argentina

Argentina anserina
Systematyka[1][2]
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	różowce
Rodzina	różowate
Rodzaj	Argentina
Nazwa systematyczna
Argentina Hill Brit. Herb.: 6 (1756)[3]
Typ nomenklatoryczny
A. anserina (Linnaeus) Rydberg[4][5]
Synonimy
Piletophyllum (Soják) Soják[3]

Argentina pacifica

Argentina – rodzaj roślin z rodziny różowatych wyróżniany w niektórych ujęciach, poza tym gatunki tu zaliczane włączane bywają zwykle do rodzaju pięciornik Potentilla. Rodzaj obejmuje ok. 60^[3]–70^[6] gatunków. Większość z nich występuje w południowo-wschodniej Azji i na Nowej Gwinei. Szerzej rozprzestrzeniony w całej strefie umiarkowanej półkuli północnej jest tylko jeden gatunek – pięciornik gęsi A. anserina. Poza tym jeszcze dwa gatunki występują w Ameryce Północnej (A. pacifica i A. subarctica), a jeden w Nowej Zelandii (A. anserinoides)^[3]. Jedynym przedstawicielem w polskiej florze jest pięciornik gęsi^[7].

Znaczenie użytkowe ma pięciornik gęsi, wykorzystywany (zwłaszcza dawniej) jako roślina lecznicza, kosmetyczna i jadalna^[8].

Nazwa rodzaju utworzona została na bazie łacińskiego słowa argentum znaczącego „srebro”^[9]. We współczesnym piśmiennictwie polskojęzycznym rodzaj nie jest wyróżniany, w dawniejszych ujęciach określany był zwykle mianem „srebrnik”, rzadziej „sczyrzyca” i „złotnik”^[10].

Morfologia

Rośliny zielne, ew. w przypadku włączania tu rodzaju Tylosperma także krzewinki. Od rodzaju pięciornik różnią się budową przylistków i słupkowia. Te pierwsze zrastają się na stronie brzusznej ogonka liściowego (u Potentilla sensu stricto przyrastają tylko z boków do nasady ogonka). Z kolei słupek osadzony jest z boku zalążni, a nie na jej szczycie^[4][6].

Systematyka

Rodzaj opisany został po raz pierwszy przez Johna Hilla w 1756, ale poprawną diagnozę taksonomiczną opublikował Per Axel Rydberg w 1908, który za cechę diagnostyczną tego rodzaju uznał boczne położenie słupka względem zalążni, podczas gdy w rodzaju pięciornik Potentilla słupek usytuowany jest na szczycie zalążni. Celowość wyróżniania rodzaju była i wciąż bywa kwestionowana, ale kolejne odkrycia wskazują na jego istotność dla uporządkowania klasyfikacji taksonomicznej w obrębie plemienia Potentilleae. Po odłączeniu z rodzaju Potentilla grup gatunków wyraźnie odrębnych, zagnieżdżonych w obrębie podplemienia Fragariinae (takich jak pięciornik skalny wchodzący w skład rodzaju Drymocallis, czy pięciornik krzewiasty z rodzaju Dasiphora) pozostałe gatunki zaliczane do podplemienia Potentillinae okazały się w wyniku analiz molekularnych tworzyć dwie odrębne grupy (klady). Jedną tworzą różne gatunki rodzaju Potentilla wraz z zagnieżdżonymi wśród nich tradycyjnie wyróżnianymi rodzajami takimi jak Horkelia i Ivesia, a drugą gatunki rodzaju Argentina wraz z rodzajami Tylosperma i Piletophyllum^[11][6]. Dla zachowania monofiletycznego ujęcia rodzaju Potentilla jednym z rozwiązań jest włączenie całego podplemienia do tego rodzaju. Problemem są jednak wątpliwości co do pozycji grupy Argentina. O ile analizy plastydowego DNA wskazują na siostrzaną relację tej grupy względem Potentilla, o tyle analizy DNA jądrowego kodującego rybosomalny RNA wskazują na przynależność grupy Argentina raczej do podplemienia Fragariinae^[6]. W dodatku cecha diagnostyczna różniąca Argentina od Potentilla polegająca na zrastaniu się przylistków na doosiowej stronie ogonka liściowego (w grupie Potentilla przylistki zawsze przyrośnięte są bocznie do nasady ogonka) jest wspólna z rodzajami Dasiphora i Fragaria^[11]. W tej sytuacji rekomendowane jest odrębne ujmowanie obu grup w randze osobnych rodzajów^[11][6], co przyjęte zostało też w taksonomicznych bazach danych Catalogue of Life^[12] i POWO^[3]. Odrębną i wciąż podlegającą debacie sprawą jest to, czy obie grupy mają mieć status rodzajów (odpowiednio Argentina i Potentilla), czy też powinny być dzielone na mniejsze rodzaje. W przypadku grupy Argentina opcjonalny jest jej podział na dwa rodzaje – Argentina, grupujący rośliny zielne i Tylosperma, obejmujący dwa gatunki krzewinek o ogonkach i szypułkach połączonych stawowato^[4][6].

Pozycja rodzaju na drzewie filogenetycznym plemienia^[6]

Wykaz gatunków^[3]

{{Układ wielokolumnowy}} Nieprawidłowe/puste pola: "szerokość". Przestarzałe pola: "liczba".

Przypisy