Atlas Coelestis
 Strona tytułowa | |
| Autor | John Flamsteed |
|---|---|
| Tematyka | astronomia |
| Typ utworu | atlas nieba |
| Wydanie oryginalne | |
| Miejsce wydania | Anglia |
| Język | angielski |
| Data wydania | 1729 |
Atlas Coelestis – atlas nieba, stworzony na podstawie obserwacji pierwszego Astronoma Królewskiego Johna Flamsteeda, wydany pośmiertnie w 1729 roku[1].
Atlas był w czasie wydania największym i pierwszym tak kompleksowym atlasem gwiazd i innych ciał niebieskich widocznych przez teleskop[2]. Zawiera 26 map głównych gwiazdozbiorów, widocznych z Greenwich, z rysunkami wykonanymi w rokokowym stylu przez Jamesa Thornhilla. Przedstawia również dwie planisfery zaprojektowane przez Abrahama Sharpa[1].
Historia
_3993.jpg)
Jako pierwszy atlas nieba wykonany na podstawie obserwacji teleskopowych, Atlas Coelestis został opublikowany dziesięć lat po śmierci Flamsteeda – przez wdowę po nim, przy współpracy z Josephem Crosthwaitem i Abrahamem Sharpem. Został poprzedzony dziełem Stellarum inerrantium Catalogus Britannicus opublikowanym w 1725 roku, zawierającym spis 2919 gwiazd[3].
Jednym z głównych powodów, dla których Flamsteed zdecydował się stworzyć Atlas, była chęć poprawienia kształtów gwiazdozbiorów przedstawionych w 1603 roku przez Johanna Bayera w jego dziele Uranometria. Bayer przedstawił niektóre kształty odwrócone plecami do ziemskiego obserwatora (nie z przodu, jak to było robione od czasów Ptolemeusza), co stworzyło niepotrzebne zamieszanie związane z identyfikacją gwiazd[2].
Wydanie okazało się natychmiastowym sukcesem, stając się standardem dla profesjonalnych astronomów na przestrzeni prawie całego wieku. Mimo to zwracano uwagę na trzy wady atlasu: wysoką cenę, duży rozmiar (co sprawiało, że trudno było go trzymać) i niską jakość artystyczną (było wiele krytycznych uwag do rysunków Jamesa Thornhilla, w szczególności do przedstawienia Wodnika)[3].
Spowodowało to, że John Bevis postanowił go ulepszyć. W 1745 roku stworzył atlas Uranographia Britannica o mniejszych gabarytach, zaktualizowany o nowe obserwacje i z większym artyzmem wykonanymi ilustracjami. Jednak atlas ten nie został oficjalnie opublikowany i obecnie istnieje tylko 16 jego egzemplarzy[4].
Atlas Fortin-Flamsteed
Nowe pomiary pozycji gwiazd (oryginalne obserwacje zostały wykonane w latach 90. XVII wieku) doprowadziły do aktualizacji atlasu wykonanej w 1770 roku przez francuskiego inżyniera Jeana Nicolasa Fortina pod okiem astronomów Lemonniera i Messiera z Królewskiej Akademii Nauk w Paryżu[3].
W nowej wersji, pod tytułem Atlas Fortin-Flamsteed, która miała 1/3 wielkości oryginału, zachowano tę samą strukturę tabel. Dokonano też retuszu niektórych ilustracji (głównie Andromedy, Panny i Wodnika). Nazwy gwiazdozbiorów są w języku francuskim (nie w łacinie, jak było oryginalnie), a do atlasu włączono kilka mgławic odkrytych już po śmierci Flamsteeda[3].
W 1795 roku atlas został opublikowany w zaktualizowanej wersji stworzonej przez Méchaina i Lalande z nowymi konstelacjami i większą liczbą mgławic[3].
Przypisy
- ↑ a b John Flamsteed, Atlas coelestis, www.bo.astro.it [dostęp 2017-05-13].
- ↑ a b Flamsteed, Atlas, 1729, 18 stycznia 2007 [dostęp 2017-05-13] [zarchiwizowane z adresu 2007-01-18].
- ↑ a b c d e Flamsteed – Fortin Atlas Celeste On-Line Celestial Atlas, web.infinito.it [dostęp 2017-05-13].
- ↑ ATLAS CELESTE – Home Page, www.mikeoates.org [dostęp 2017-05-13].
Linki zewnętrzne
- Atlas coelestis – pełny skan drugiego wydania atlasu w zasobach National Library of Australia
- Atlas Fortin-Flamsteed – skany wersji atlasu zaktualizowanej przez Fortina
Media użyte na tej stronie
A print of the copperplate engraving for Johann Bayer's Uranometria (1661) showing the constellation Orion.
Plate with Orion and Eridanus constellations drawn by James Thornhill for the "Atlas Coelestis" (1729)
Atlas Coelestis by John Flamsteed (2nd ed. 1753) Illustrated by James Thornhill.
Taken on a GLAMDerby behind the scenes visit.Autor: Roger from Derby, UK, Licencja: CC BY-SA 2.0
In 1729 his John Flamsteed's widow published his Atlas Coelestis, assisted by Joseph Crosthwait and Abraham Sharp. \this copy is owned by Derby Museum and Art Gallery. The picture will be useful for this meeting. on April 9th 2011.