August Lindbergh

August Lindbergh

Data i miejsce urodzenia	12 maja 1808 Skania
Data i miejsce śmierci	14 października 1893 Little Falls
Deputowany do Ståndsriksdagen
Okres	od 1847 do 1859

August Lindbergh, pierwotnie: Ola Månsson (ur. 12 maja 1808 w Smedstorp w Skanii, zm. 14 października 1893 w Little Falls) – szwedzki rolnik i polityk, amerykański farmer i kowal, ojciec polityka amerykańskiego Charlesa Augusta Lindbergha, dziad sławnego lotnika Charlesa Lindbergha.

Życiorys

Wczesne lata

Ola Månsson (wym.:u:la mo:nson) urodził się w niezamożnej rodzinie włościańskiej jako syn Månsa Jönssona i Sary Carlsdotter (szwedzcy chłopi mieli w tamtych czasach prawie wyłącznie nazwiska patronimiczne). Ojciec trudnił się rolnictwem i krawiectwem i osierocił Månssona, gdy chłopiec miał 5 lat, a więc Ola w wieku lat ok. 10 musiał przyjąć pracę parobka w jednym z gospodarstw w okolicy Smedstorpu. Jednocześnie jego ojczym zadbał jednak o wykształcenie chłopca, który zaczął uczęszczać do szkoły.

Ola posiadał wysokie uzdolnienia jako rolnik i wieku lat 20 zaczął prowadzić całe gospodarstwo ojczyma. W wieku lat 25 poślubił Ingar Jönsdotter (1816–1864), córkę zamożnego gospodarza Jönsa Jönssona z pobliskiej wsi Onslunda, dziedzicznego dzierżawcy (szw.: åbo) jednej z większych królewszczyzn w okolicy, który z własnych środków utrzymywał dwóch kawalerzystów armii szwedzkiej (wówczas zawodowej i zakwaterowanej w większości u rolników). Wkrótce Månsson mógł zakupić własne (niemałe, jak podaje Scott 180 ha) gospodarstwo we wsi Gårdlösa. Równocześnie zaczął karierę polityczną: w latach 1846-1856 był przewodniczącym Rady sołeckiej w Smedstorpie. W międzyczasie (1847) został wybrany posłem stanu włościańskiego do szwedzkiego sejmu stanowego, Ståndsriksdagen.

Parlamentarzysta

Jako poseł do Riksdagu Månsson – który najprawdopodobniej ukończył tylko trzy klasy szkoły podstawowej – zasłynął jako świetny orator, wzbudzający podziw swymi szybkimi i ciętymi replikami, i jako radykalny liberał, ulubieniec liberalnej prasy sztokholmskiej. Ostro występował przeciw wielkiej własności ziemskiej szwedzkiego Kościoła, żądając reformy rolnej i przydzielenia ziemi najbiedniejszym wieśniakom i fornalom, walczył o równouprawnienie Żydów, o zezwolenie cudzoziemcom na obejmowanie profesur na szwedzkich uniwersytetach, i był entuzjastycznym zwolennikiem rozbudowy kolei żelaznych, wbrew oporowi wielu posłów stanu włościańskiego. By zdobyć poparcie dla swych idei Månsson nie cofał się przed stosowaniem korupcji. Łapówkarstwo nie było w tamtych czasach bynajmniej nieznane, ale Månsson zaczął posługiwać się nim na dużą skalę, przekupując posłów stanu włościańskiego w celu zdobycia poparcia dla projektów rządowych. Jego grupę nazwano koterią, środki na wystawne bankiety dla chłopskich posłów Månsson otrzymywał podobno od dworu królewskiego za pośrednictwem kronprinca, późniejszego Karola XV.

Skandal

Uchwały sejmu szwedzkiego kadencji 1856–1858 były wielkim triumfem dla rządu i dworu królewskiego. Wydawało się, że Månsson stoi o krok od upragnionego urzędu marszałka sejmu (Riksdagens talman). Tymczasem Månsson, który od 1853 działał jako rewizor Banku Państwowego (Riksbanken) w Malmö, a od 1858 jako dyrektor działu pożyczek dla rolników, i tam stosował korupcję: po przyznaniu pożyczki pobierał od klientów w bardzo wielu przypadkach prowizję, która szła do jego własnej kieszeni. Wykorzystali to jego wrogowie i postawiono go przed sądem. W pierwszej instancji (w Hovrätten, odpowiedniku Sądu wojewódzkiego) Månsson sam przejął swą obronę i posługiwał się swymi wszystkimi retorycznymi, demagogicznymi i analitycznymi talentami (ale także symbolicznie podtarł się dokumentem, który przedłożono jako dowód jego winy)^[1]. Wprawdzie przyjazna mu część prasy opatrzyła go glorią męczennika, ale proces przegrał i nie czekając na werdykt Sądu Najwyższego (Högsta domstolen, który go skazał na utratę praw obywatelskich) przepisał swe gospodarstwo na najstarszego syna, Jönsa Olssona, po czym udał się w 1859 potajemnie do Anglii i stamtąd na emigrację do USA. Pozostawił wielkie długi i żona Ingar (która odmówiła wyjazdu do Ameryki) wraz z dziećmi znalazła się w dużych trudnościach finansowych.

Nowe życie

Sauk River

Lindbergh z nową partnerką wyjechali pociągiem do Göteborga, skąd udali się w dalszą podróż statkiem do Hull w Anglii. Stamtąd pojechali koleją do Liverpoolu, dalej parowcem do Quebec (podróż trwała miesiąc). Dalsza podróż pociągiem trwała tydzień (który spędzili na twardych ławkach, nie mając pieniędzy na wagon sypialny) i zawiodła ich do Windsor (Ontario), gdzie przekroczyli jezioro Ontario, granicę między USA i Kanadą. Potem jechali prawie przez tydzień pociągiem do Chicago, dalej przez stan Illinois do Dubuque nad rzeką Missisipi i stamtąd ok. 450 km parowcem do obecnego Minneapolis w nowo powstałym stanie Minnesota. Ostatnią fazą podróży była jazda na wozie zaprzężonym w woły do późniejszego Melrose, gdzie na skraju puszczy mieszkały tylko trzy rodziny.

Z Ingar Jönsdotter Ola Månsson miał siedmioro dzieci, synów Jönsa, Månsa, Pehra, Augusta, Nilsa i córki Hannę i Ingrid, niemniej jednak w ostatnim roku swego pobytu w Szwecji nawiązał romans ze sztokholmską kelnerką Lovisą Carlén, która była o 30 lat młodsza od niego. Niedługo przed wyjazdem do USA Lovisa urodziła mu (20 stycznia 1859) syna Carla, znanego później jako Charles August Lindbergh; później, już w Stanach, posypały się dalsze dzieci: Victor Eugene, Louisa Ellen, Lillian May, June, Pauline, Linda i Frank Albert. Być może Ola planował wyjazd do USA już wcześniej, gdyż przyjechał tam znając już jako tako angielski. Tuż przed opuszczeniem Szwecji zmienił imię na Augusta i nazwisko na Lindbergh, a synowi z Lovisą (teraz: Louise) nadał imiona Charles August.

Rodzina osiedliła się w Melrose w stanie Minnesota na terenach zamieszkanych głównie przez osadników niemieckich, gdzie Lindbergh wzniósł najpierw lepiankę i później domek z bierwion wielkości 4x6 m. (później znacznie rozbudowany)^[2] August posiadał tam fermę (pod koniec pobytu rodziny w Melrose: 60 ha) z tartakiem i pracował również jako kowal. Wnuk Charles napisał o tych pierwszych latach dziadków w Minnesocie: dziadek był wybitnym parlamentarzystą i bliskim przyjacielem króla^[3], ale popadł w kłopoty ekonomiczne czy polityczne, stracił wszystko co posiadał i pożeglował do Ameryki, by zacząć nowe życie – miał wtedy ponad 50 lat. Dziadkowie osiedlili się w nowym stanie Minnesota nad rzeką Sauk River, gdzie dziadek wybudował malutki domek z bierwion. Byli tak ubodzy, że dziadek musiał sprzedać swój złoty szwedzki medal, żeby móc kupić pług^[4].

W roku 1861 Ola/August stracił w wypadku przy pracy w tartaku lewą rękę (Charles Lindbergh: „ (po amputacji) upłynęło wiele miesięcy, zanim dziadek wyzdrowiał. Zamówił specjalne narzędzia przystosowane do pracy jedną ręką, ale uprawa roli i zarabianie pieniędzy były bardzo utrudnione, a trzeba było utrzymać czworo dzieci – mego ojca, Lindę, Juno i Franka, babcia musiała oszczędzać każdy grosz”^[5]. Po wyleczeniu się ze strasznych okaleczeń August uroczyście pochował rękę w ogródku, uścisnąwszy jej martwe palce i przemawiając do niej:”Do wicenja, moja droga renka. Bylasz mi dobra psijaciolka przes penczdzjeszat lat. Sawsze bylas mi dobra i wjerna, ale nje moszesz jusz ze mna pozostac”^[6]. W domu Lindberghów posługiwano się wyłącznie językiem angielskim^[7] (ale jak wynika z powyższego tłumaczenia z angielskiego był to bardzo szwedzki angielski, do dziś istniejący i zwany swenglish (szw. svengelska), nawet syn C.A. (członek Kongresu) zachował do końca ślady szwedzkiej wymowy w swej angielszczyźnie)^[8].

Nie dając sobie rady z pracą na roli August wezwał na pomoc synów ze Szwecji. Przyjechali Måns i Pehr (w USA zwany Perry), którzy również przybrali nazwisko Lindbergh (według Scotta już wcześniej, w czasie studiów w Lund), oraz August, który pozostał przy patronimicznym Olsson. Perry pozostał przy ojcu, a Måns zaciągnął się w czasie Wojny secesyjnej do armii unijnej, którą opuścił po zakończeniu wojny w 1865 w stopniu porucznika. Pojechał potem na jakiś czas do Skanii, gdzie werbował osadników do USA. Po sprowadzeniu 200 osób do Sherburne County w stanie Minnesota powrócił do Szwecji, gdzie zmarł w Lund w roku 1870.

W 1870 Lindberghowie uzyskali obywatelstwo USA i August otrzymał wiele honorowych funkcji w gminie Melrose: był m.in. pocztmistrzem (Postmaster), pisarzem miejskim (Town clerk) i sędzią pokoju (Justice of the Peace). Działał także w partii republikańskiej. W 1885 wziął ślub z Luizą, która zmarła w 1921, przeżywszy go o 30 lat. Ola/August zmarł u syna Charlesa w Little Falls w 1892 (jak podają źródła szwedzkie) lub 1893 roku (jak podają źródła amerykańskie).

Lindberghowie wraz z trójką młodszych dzieci spoczywają na cmentarzu Oak Hill Cemetery w Little Falls.

Przypisy

Bibliografia

• A. ScottA.S. Berg A. ScottA.S., Lindbergh, London: Macmillan, 1998, ISBN 0-333-73578-1, OCLC 40229135 .
• Charles Lindbergh, An Autobiography of Values, New York 1976
• The Spirit of St. Louis, New York 1953
• Svenskt porträttgalleri, Uppsala 1880
• Svenska män och kvinnor, Malmö 1949-

Linki zewnętrzne

• Dokumenty o rodzinie Lindbergh w archiwum Minnesota Historical Society