Aythya

Aythya[1]
F. Boie, 1822[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – samiec głowienki preriowej (A. americana)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

blaszkodziobe

Rodzina

kaczkowate

Podrodzina

kaczki

Plemię

Aythyini

Rodzaj

Aythya

Typ nomenklatoryczny

Anas marila Linnaeus, 1758

Gatunki

zobacz opis w tekście

Aythya – rodzaj ptaka z podrodziny kaczek (Anatinae) w rodzinie kaczkowatych (Anatidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Północnej, Eurazji, Australazji i Afryce[17].

Morfologia

Długość ciała 37–61 cm, rozpiętość skrzydeł 60–90 cm; masa ciała samców 470–1658 g, samic 464–1630 g[18].

Systematyka

Etymologia

  • Penelope: gr. πηνελοψ pēnelops, πηνελοπος pēnelopos „typ kaczki”[19]. Gatunek typowy: Anas ferina Linnaeus, 1758.
  • Aythya (Aethyja, Aethyia, Aithyia, Aithya): gr. αιθυια aithuia – „niezidentyfikowany ptak morski”, wymieniony przez Arystotelesa, Hezychiusza i innych autorów. W obecnych czasach nazwa ta jest przypisywana różnym ptakom, w tym burzykom, kormoranom, kaczkom i alkom[20].
  • Nyroca: epitet gatunkowy Anas nyroca Güldenstädt, 1770[21]; ros. нырок nyrok „kaczka z rodzaju Aythya”[22]. Gatunek typowy: Anas nyroca Güldenstädt, 1770.
  • Fuligula: epitet gatunkowy Anas fuligula Linnaeus, 1758[23]; łac. fuligo, fuliginis „sadza”; gula „gardło”[24]. Gatunek typowy: Anas fuligula Linnaeus, 1758.
  • Fulix: łac. fulix, fulicis „typ ptactwa wodnego”, zwykle utożsamiany z łyskami z rodzaju Fulica[25]. Gatunek typowy: Anas fuligula Linnaeus, 1758.
  • Glaucium: gr. γλαυκιον glaukion „typ kaczki z jaskrawymi oczami”, od γλαυκος glaukous „modry”[26]. Gatunek typowy: Anas fuligula Linnaeus, 1758.
  • Marila: epitet gatunkowy Anas marila Linnaeus, 1761[27]; gr. μαριλη marilē „węgiel drzewny, pył węglowy”[28]. Gatunek typowy: Anas marila Linnaeus, 1761.
  • Nettarion: gr. νητταριον nēttarion „mała kaczka, kaczątko”, od zdrobnienia νηττα nētta „kaczka”[29]. Gatunek typowy: Anas marila Linnaeus, 1761.
  • Aristonetta: gr. αριστος aristos „najlepszy, szlachetny”; νηττα nētta „kaczka”[30]. Gatunek typowy: Anas valisineria A. Wilson, 1814.
  • Ilyonetta: gr. ιλυς ilus, ιλυος iluos „błoto, szlam”; νηττα nētta „kaczka”[31]. Nowa nazwa dla Nyroca.
  • Perissonetta: gr. περισσος perissos „wspaniały”; νηττα nētta „kaczka”[32]. Gatunek typowy: Anas collaris Donovan, 1809.
  • Zeafulix: zbitka wyrazowa toponimu „Nowa Zelandia” i rodzaju Fulix Sundevall, 1836[33]. Gatunek typowy: Anas novaeseelandiae J.F. Gmelin, 1789.
  • Dyseonetta: gr. δυω duō „nurkować, zanurzyć się”; νηττα nētta „kaczka”[34]. Gatunek typowy: Fuligula americana Eyton, 1838.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki[35]:

Opisano również gatunki wymarłe w czasach prehistorycznych:

  • Aythya denesi Zelenkow, 2016 – wymarły gatunek mioceński[36]
  • Aythya molesta Zelenkow, 2016 – wymarły gatunek mioceński[36]

Fragment kladogramu obejmujący żyjące współcześnie gatunki rodzaju Aythya[37]:

Aythya


A. nyroca



?A. baeri



?A. innotata



A. australis






A. americana




A. ferina



?A. valisineria






A. fuligula



?A. novaeseelandiae



?A. collaris





A. marila



A. affinis





Przypisy

  1. ↑ Aythya, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
  2. ↑ F. Boie: Tagebuch gehalten auf einer reise durch Norwegen im jahre 1817. Schleswig: gedruckt und verlegt im K. Taubstummen-institut, 1822, s. 351. (niem.).
  3. ↑ M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 6. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 384, 390. (fr. • łac.).
  4. ↑ J. Fleming: The philosophy of zoology, or, A general view of the structure, functions, and classification of animals. Cz. 2. Edinburgh: Hurst, Robinson & Co., 1822, s. 260. (ang.).
  5. ↑ J.F. Stephens: Fuligula. Pochard. W: G. Shaw: General zoology, or Systematic natural history. Cz. 12. London: Printed for G. Kearsley, 1824, s. 187. (ang.).
  6. ↑ a b c C.W.L. Gloger. Etwas über einige ornithologische Gattungs bei nennungen. „Notizen aus dem Gebiete der Natur- und Heilkunde”. 16, s. 279, 1827. (niem.). 
  7. ↑ F. Boie. Bemerkungen uber die Abtheilungen im naturlischen Systeme und deren Characteristik. „Isis von Oken”. 21, s. kol. 359, 1828. (niem.). 
  8. ↑ C.J. Sundevall. Ornithologiskt System. „Kungliga Svenska vetenskapsakademiens handlingar”. 23, s. 129, 1835. (szw.). 
  9. ↑ G.R. Gray: A list of the genera of birds: with their synonyma an indication of the typical species of each genus. London: R. and J.E. Taylor, 1840, s. 75. (ang.).
  10. ↑ H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1852, s. VIII. (niem.).
  11. ↑ Baird 1858 ↓, s. 790.
  12. ↑ Baird 1858 ↓, s. 793.
  13. ↑ F. Heine & A. Reichenow: Nomenclator Musei Heineani Ornithologici. Berlin: R. Friedländer & Sohn, 1890, s. 347. (niem.).
  14. ↑ H.Ch. Oberholser. The Anatinae genus Nyroca and its nearest allies. „Proceedings of the Indiana Academy of Science”. 1920, s. 110, 1920. (ang.). 
  15. ↑ G.M. Mathews. Notes on New Zealand Ducks. „The Emu”. 37 (1), s. 32, 1937. (ang.). 
  16. ↑ H.E. Wolters & H. von Boetticher: Beiträge zur Gattungssystematik der Vögel. Krefeld: Goecke & Evers, 1849, s. 43. (niem.).
  17. ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Screamers, ducks, geese, swans. IOC World Bird List (v11.2). [dostęp 2021-07-17]. (ang.).
  18. ↑ C. Carboneras: Family Anatidae (Ducks, geese and Swans). W: J. del Hoyo, A. Elliott & J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 615–618. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
  19. ↑ Jobling 2021 ↓, s. Penelope.
  20. ↑ Jobling 2021 ↓, s. Aythya.
  21. ↑ Jobling 2021 ↓, s. Nyroca.
  22. ↑ Jobling 2021 ↓, s. nyroca.
  23. ↑ Jobling 2021 ↓, s. Fuligula.
  24. ↑ Jobling 2021 ↓, s. fuligula / fuligulae / fuligulus.
  25. ↑ Jobling 2021 ↓, s. Fulix.
  26. ↑ Jobling 2021 ↓, s. Glaucium.
  27. ↑ Jobling 2021 ↓, s. Marila.
  28. ↑ Jobling 2021 ↓, s. marila.
  29. ↑ Jobling 2021 ↓, s. Nettarion.
  30. ↑ Jobling 2021 ↓, s. Aristonetta.
  31. ↑ Jobling 2021 ↓, s. Ilyonetta.
  32. ↑ Jobling 2021 ↓, s. Perissonetta.
  33. ↑ Jobling 2021 ↓, s. Zeafulix.
  34. ↑ Jobling 2021 ↓, s. Dyseonetta.
  35. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Aythyini Delacour & Mayr, 1945 (wersja: 2021-04-05). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-17].
  36. ↑ a b N. Zelenkow. Revision of non-Passeriform birds from Polgárdi (Hungary, Late Miocene): 1. Anseriformes. „Paleontological Journal”. 50 (5), s. 514–517, 2016. DOI: 10.1134/S0031030116050142. (ang.). 
  37. ↑ J. Boyd III: Anatidae: Ducks, Geese, Swans. [w:] Taxonomy in Flux Checklist 3.08 [on-line]. John Boyd’s Home Page. [dostęp 2022-09-07]. (ang.).

Bibliografia

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Redhead Duck 068.jpg
Autor: Ltshears, Licencja: CC BY-SA 3.0
Redhead Duck Aythya americana at Cincinnati Zoo