Błażowa

Błażowa

— miasto w gminie miejsko-wiejskiej —
Rynek
Herb
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	rzeszowski
Gmina	Błażowa
Aglomeracja	rzeszowska
Data założenia	XV wiek
Prawa miejskie	przed 1770
Burmistrz	Jerzy Kocój
Powierzchnia	4,23 km²
Populacja (31.12.2021) • liczba ludności • gęstość	2149[1] 507,8 os./km²
Strefa numeracyjna	(+48) 17
Kod pocztowy	36-030
Tablice rejestracyjne	RZE
Położenie na mapie gminy Błażowa Błażowa
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Błażowa
Położenie na mapie województwa podkarpackiego Błażowa
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego Błażowa
49°53′00″N 22°05′58″E/49,883333 22,099444
TERC (TERYT)	1816024
SIMC	0974280
Urząd miejski pl. Jana Pawła II 1 36-030 Błażowa
Strona internetowa

Błażowa – miasto w Polsce, w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Błażowa, na Pogórzu Dynowskim, nad rzeką Ryjak (dopływ Strugu). Lokalny ośrodek handlowo-usługowy i drobnego przemysłu.

Błażowa położona jest w ziemi sanockiej^[2]. Uzyskała lokację miejską przed 1770 rokiem^[3].

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Błażowa. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. rzeszowskiego.

Według danych z 31 grudnia 2021 Błażowa liczyła 2149 mieszkańców.

Historia

Początki osady nie są znane – pierwsza wzmianka o Błażowej pochodzi z 1429 roku i zawarta jest w dokumencie dotyczącym lokalizacji pobliskiej wsi Kąkolówka, wydanym w Dynowie przez Piotra Lunaka Kmitę. Nazwa Błażowa (dawniej Błażejowa) wywodzi się od Błaża (Błażeja)^[4], zapewne imienia zasadźcy lub pierwszego jej właściciela. Wcześniej jeszcze znana jako Złotowieniec – według legendy miał taką nazwę nadać król Władysław II Jagiełło, gdy przejeżdżał obok osady i spostrzegł, że naokoło rosną złociste łany zboża.

Mikołaj Rzeszowski herbu Doliwa, żyjący w XVI wieku, był właścicielem Błażowej i Rzeszowa. W 1596 r. powstała fundacja stypendialna utworzona przez księdza Tomasza Raskowicza z Pyzdr – proboszcza z Błażowej dla miejscowej młodzieży. W 1624 r. i w 1672 r. najazdy Tatarów spowodowały zniszczenie Błażowej.

Prawa miejskie Błażowa otrzymała przed 1770 rokiem była wtedy własnością prywatną. W latach 1772–1918 miasto znajdowało się w zaborze austriackim.

Na przełomie XIX i XX wieku nastąpił w mieście rozkwit ruchu spółdzielczego. W okresie międzywojennym miały miejsce strajki chłopskie, a w okresie okupacji niemieckiej miasto było ośrodkiem ruchu oporu. Działał tu ksiądz Michał Pilipiec ps. „Ski” (1912 – 8 grudnia 1944) – kapelan AK, m.in. Obwodu Rzeszów. Związany pracą z Futomą i Błażową^[5]. Powołana tu została Placówka AK Błażowa z Dynowem, na czele której stanął krypt. „Buk” – Stanisław Jakubczyk ps. „Chrobry”, Podobwód Rzeszów-Południe AK.

Dużą część ludności Błażowej stanowili Żydzi. Początki żydowskiego osadnictwa sięgają XVIII w. W latach dwudziestych XX w. stanowili ok. 18% ludności miasta. W czasie drugiej wojny światowej w Błażowej funkcjonowało getto, zlikwidowane 26 czerwca 1942. Większość błażowskich Żydów została przesiedlona do getta w Rzeszowie, a następnie zamordowana.

4 grudnia 1944 r. do miejscowości tej przyjechali funkcjonariusze UB z Rzeszowa i przeprowadzili aresztowania wśród mieszkańców, głównie żołnierzy AK. Wśród aresztowanych, obok ks. Michała Pilipca, znaleźli się Dominik Sobczyk ps. Trop (sekretarz gminy zbiorowej Błażowa), Stanisław Rybka ps. Szpak (plutonowy, dowódca drużyny I Plutonu AK Błażowa), Józef Bator ps. Żyto (żołnierz AK) oraz szereg innych osób.

W 1950 roku na placu Wolności wzniesiono Pomnik Wdzięczności Armii Czerwonej^[6].

Miasto jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św Marcina oraz dekanatu Błażowa.

Demografia

• Piramida wieku mieszkańców Błażowej w 2014 roku.

Zabytki

Neogotycki kościół pod wezwaniem św. Marcina

• dwór, pierwotnie klasycystyczny, z przełomu XVIII i XIX wieku;
• neogotycki kościół parafialny pod wezwaniem św. Marcina z końca XIX wieku;
• kaplica cmentarna w Błażowej wzniesiona w 1904 roku;
• ratusz wybudowany w 1900 roku;
• cmentarz żydowski pochodzący z XVIII w.

Sport

W Błażowej działa klub piłkarski Błażowianka Błażowa, założony w 1923 roku^[7]. W sezonie 2008-2009 klub grał w klasie okręgowej. W 2011 został także założony klub piłki koszykowej SSK Błażowa grający w III Lidze Koszykarzy.

Zobacz też

• Most w ciągu ulicy Pułaskiego w Błażowej
• Spółdzielnia Telekomunikacyjna OST
• Stara synagoga w Błażowej
• Nowa synagoga w Błażowej
• Najnowsza synagoga w Błażowej

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Błażowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 246 .
• Błażowa, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 163 .
• Historia Żydów w Błażowej na portalu Wirtualny Sztetl