Bażanowice

Artykuł

49°44′15″N 18°42′12″E

- błąd

39 m

WD

49°44'14"N, 18°42'17"E

- błąd

39 m

Odległość

101 m

Bażanowice
wieś

„Zabudowania majątku Komory z I połowy XIX” w Bażanowicach
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

cieszyński

Gmina

Goleszów

Liczba ludności (2022)

1255[1]

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

43-440[2]

Tablice rejestracyjne

SCI

SIMC

0052103

Położenie na mapie gminy Goleszów
Mapa konturowa gminy Goleszów, w centrum znajduje się punkt z opisem „Bażanowice”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Bażanowice”
Położenie na mapie powiatu cieszyńskiego
Mapa konturowa powiatu cieszyńskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Bażanowice”
Ziemia49°44′15″N 18°42′12″E/49,737500 18,703333

Bażanowice (cz. Bažanovice, niem. Bazanowitz[3]) – wieś sołecka w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w gminie Goleszów. Powierzchnia sołectwa wynosi 381 ha[4], a liczba ludności 1161, co daje gęstość zaludnienia równą 304,7 os./km².

Położenie

Miejscowość położona jest na Pogórzu Śląskim, nad potokiem Bobrówką (Padonią), prawym dopływem Olzy, w historycznym regionie Śląska Cieszyńskiego. Na zachodzie sąsiaduje z Cieszynem (Gułdowy), na północy z Ogrodzoną, na wschodzie z Goleszowem, na południu z Dzięgielowem. Przez miejscowość przebiega droga powiatowa i linia kolejowa z Cieszyna do Goleszowa.

Historia

Bażanowice wzmiankowane były po raz pierwszy w 1523 jako Bazanowicze[5]. W urbarzu cieszyńskim z 1577 widnieje jako wieś książęca, z kolei w urbarzu z 1621 znajduje się informacja iż książę Fryderyk Wilhelm podarował ją w całości Maksymilianowi Precklowi, swemu ochmistrzowi[6]. Po wojnie trzydziestoletniej Bażanowice stały się własnością rodu Saint Genois d'Anneaucourt, którzy w końcu XVIII w. odsprzedali je księciu sasko-cieszyńskiemu Albertowi, który włączył ją do Komory Cieszyńskiej. Mieściła się tu również administracja klucza. 1 czerwca 1888 roku został otwarty szlak kolejowy austro-węgierskiej Kolei Miast Śląskich i Galicyjskich poprowadzonej z Kalwarii Zebrzydowskiej do Kojetina[7]. W miejscowości zlokalizowano przystanek kolejowy[8]. Według austriackiego spisu ludności z 1900 w 61 budynkach w Bażanowicach na obszarze 382 hektarów mieszkało 488 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 127,7 os./km². z tego 154 (31,6%) mieszkańców było katolikami, 329 (67,4%) ewangelikami a 5 (1%) wyznawcami judaizmu, 467 (95,7%) było polsko- a 15 (3,1%) niemieckojęzycznymi[9]. Do 1910 roku liczba budynków wzrosła do 65 a mieszkańców do 522, z czego 516 zameldowanych było na stałe, 135 (25,9%) było katolikami, 381 (73%) ewangelikami, 6 (1,1%) żydami, 489 (93,7%) polsko- a 27 (5,2%) niemieckojęzycznymi[3].

Po zakończeniu I wojny światowej tereny, na których leży miejscowość - Śląsk Cieszyński stał się punktem sporu pomiędzy Polską i Czechosłowacją. W 1918 roku na bazie Straży Obywatelskiej miejscowi Polacy utworzyli lokalny oddział Milicji Polskiej Śląska Cieszyńskiego pod dowództwem ob. Niemca, który podlegał organizacyjnie 1 kompanii w Cieszynie[10].

W 1922 majątek przekazany został cieszyńskiej Państwowej Wyższej Szkole Gospodarstwa Wiejskiego. W 1933 w XIX-wiecznych zabudowaniach gospodarczych byłej Komory Cieszyńskiej uruchomiła ona (z inicjatywy dra Tadeusza Rylskiego) eksperymentalną serowarnię, która podjęła prace nad wyrobem miejscowego sera typu ementalskiego. Po przeniesieniu PWSGW w 1950 do Olsztyna, powstał tu Zakład Doświadczalny Serowarstwa PAN.

W Bażanowicach urodził się Paweł Stalmach – czołowy polski działacz społeczny i narodowy Śląska Cieszyńskiego.

Zabytek i inne obiekty

  • Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w miejscowości znajdują się dwa obiekty zabytkowe[11] – dawny folwark z przełomu XVIII i XIX wieku (jedyny budynek wchodzący w skład dawnego folwarku - tzw. „obora”, oraz piętrowy budynek mieszkalny - tzw. „zamek”, obora z 1839 roku, dwa budynki gospodarcze z 2 poł. XIX wieku i ogród. - oba budynki należą do Polskiego Stowarzyszenia na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym Koło w Cieszynie[12].
  • Przy drodze późnobarokowa, kamienna figura św. Jana Nepomucena z 1770.
  • Współczesną architekturę prezentuje kościół ewangelicki z 1981 projektu Stanisława Kwaśniewicza i Karola Gasia. Przeszklony pawilon, wzniesiony na planie nieregularnego sześcioboku, jest okryty segmentowym dachem i posiada przystawioną wysmukłą dzwonnicę.

Turystyka

Przez miejscowość przechodzą trasy rowerowe:

Przemysł

Na terenie Bażanowic znajduje się fabryka Pearl Stream oraz siedziba i hala produkcyjna firmy Mirometr, zajmującej się produkcją wodomierzy i systemami zdalnego odczytu, tzw. licznikami. Nowa hala działa w Bażanowicach od 16 sierpnia 2011 roku. Poprzednio firma znajdowała się na terenie byłego STW, w Cieszynie-Gułdowach przy ul. Harcerskiej. Od stycznia 2013 roku firma zatrudnia nieco ponad 200 osób.

Religia

Na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi filia parafii w Cieszynie Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. We wsi znajduje się również siedziba niezależnej społeczności chrześcijańskiej powstałej na bazie nauk Williama Branhama[13].

Komunikacja

Przez Bażanowice do 30 czerwca 2012 kursowały autobusy PKS w Cieszynie Sp. z o.o. w kierunku Cieszyna, Ustronia, Wisły, Jaworzynki i Koniakowa oraz obecnie autobusy prywatnego przewoźnika WISPOL na trasie do Cieszyna, Jaworzynki, Koniakowa, Ustronia, Wisły, Wisły Czarne, Wisły Malinki i w weekendy do Szczyrku na Salmopol. Przez wieś kursują również autobusy firmy TRANSKOM Skoczów sp. z o.o. na trasie Cieszyn - Ustroń Lipowiec Remiza.

Galeria

Przypisy

  1. NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych, Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 15 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. a b Ludwig Patryn (ed): Die Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1910 in Schlesien. Troppau: 1912. (niem.).
  4. Gmina Goleszów: Plan Rozwoju Lokalnego Gminy Goleszów na lata 2007-2013. [w:] www.goleszow.bip.net.pl [on-line]. 2007-03-21, 2007. [dostęp 2010-12-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-30)].
  5. Robert Mrózek: Nazwy miejscowe dawnego Śląska Cieszyńskiego. Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 1984, s. 37. ISBN 82-00-00622-2.
  6. Idzi Panic: Śląsk Cieszyński w początkach czasów nowożytnych (1528-1653). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2011, s. 205. ISBN 978-83-926929-5-9.
  7. Marcin Żerański: Śląsk Cieszyński. Od Bielska-Białej do Ostrawy. Cieszyn: Pracownia na pastwiskach, 2012, s. 28. ISBN 978-83-933109-3-7.
  8. Koleje Śląska Cieszyńskiego: Bażanowice. kolejcieszyn.pl. [dostęp 2015-01-04].
  9. Gemeindelexikon der im Reichsrate vertretenen Königreiche und Länder, bearbeitet auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 31. Dezember 1900, XI. Schlesien. Wien: 1906. (niem.).
  10. Jerzy Szczurek 1933 ↓, s. 32-37.
  11. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie, Narodowy Instytut Dziedzictwa, 24 listopada 2022.
  12. O ekozofii... - Ekozofia Niepełnosprawnych, www.ekozofia.ox.pl [dostęp 2017-11-22] [zarchiwizowane z adresu 2017-07-07] (pol.).
  13. BSB. Beskidzkie Stowarzyszenie Biblijne w Bażanowicach k. Cieszyna. [dostęp 2016-02-01].

Bibliografia

  • Jerzy Szczurek: Z wielkich dni Śląska Cieszyńskiego. O milicjach ludowych w latach 1918-1920. Cieszyn: Nakładem Grupy Związku Powstańców Śląskich w Cieszynie, 1933.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Silesian Voivodeship location map2.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of en:Silesian Voivodeship with counties (powiats) and municipalities (gminas). Geographic limits of the map:
  • N: 51.1617 N
  • S: 49.2956 N
  • W: 17.8872 E
  • E: 20.0559 E
Cieszyn County location map02.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Cieszyn County with urbanized area highlighted. Geographic limits of the map:
  • N: 49.95 N
  • S: 49.50 N
  • W: 18.55 E
  • E: 19.03 E
Szlak rowerowy zielony.svg
Zielony szlak rowerowy
Szlak rowerowy czarny.svg
Czarny szlak rowerowy
POL Bażanowice Kościół EA.JPG
Autor: D T G, Licencja: CC BY 3.0
Kościół ewangelicki w Bażanowicach
POL Bażanowice OSP.JPG
Autor: D T G, Licencja: CC BY 3.0
OSP Bażanowice
POL Bażanowice Szkoła Podstawowa im. Pawła Stalmacha.JPG
Autor: D T G, Licencja: CC BY 3.0
Szkoła Podstawowa im. Pawła Stalmacha w Bażanowicach
WPKiW - Skansen - Chałupa z Bażanowic 01.JPG
Autor: Lestat (Jan Mehlich), Licencja: CC BY-SA 2.5
Chałupa z Bażanowic (1872 r.) znajdująca się w skansenie w Wojewódzkim Parku Kultury i Wypoczynku.
Dwór w Bażanowicach 1.JPG
(c) Photo: Hons084 / Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0 pl
Bażanowice, zespół dworski (dec. folwark), XVIII w., XIX w.