Baldachim

Baldachim znajdujący się nad wyjściem z grobów królewskich w katedrze na Wawelu, Kraków

(c) Bundesarchiv, Bild 102-10031 / CC-BY-SA 3.0

Przenośny baldachim używany w katolickich procesjach eucharystycznych

Ambona z bogato zdobionym baldachimem w ewangelickim kościele Pokoju w Świdnicy

Baldachim (z wł. baldacchino) – podstawowe znaczenia to:

• w architekturze motyw dekoracyjny, zadaszenie w formie wieżyczki, ozdobnego daszku lub aediculi stanowiący oprawę posągów^[1] lub jako wsparty na kolumnach albo filarach - osłaniający nagrobki^[2] (np. renesansowy baldachim nad nagrobkiem Władysława Jagiełły w katedrze na Wawelu)^[3].
• we wnętrzach kościołów osłona nad głównym ołtarzem, stallami, amboną lub fotelem dostojników, przenośna lub stała, w formie kopuły, nadwieszona lub podparta kolumnami, zwieńczona akcentem plastycznym, od dołu ozdobiona frędzlami lub lambrekinem^[2][3]. Od strony wewnętrznej czasami ozdobiona malowanym gwiaździstym niebem^[1].
• osłona w kształcie daszka, przenośna lub stała, z tkaniny, drewna, rozpięta nad tronem, łóżkiem itp. pełniąca rolę funkcjonalną lub honorową^[1][2].

Zobacz też

• cyborium
• baldachim (konstrukcja statków powietrznych)

Przypisy

Bibliografia

• Witold Szolginia: Architektura. Warszawa: Sigma NOT, 1992, s. 18. ISBN 83-85001-89-1.
• Sztuka świata. Słownik terminów A-K. tom 17. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 2013, s. 55. ISBN 978-83-213-4726-4.

Liturgia rzymska Kościoła katolickiego

Obrzędy liturgiczne	chrzest bierzmowanie msza zwyczajna forma rytu rzymskiego nadzwyczajna forma rytu rzymskiego sakrament pokuty i pojednania namaszczenie chorych sakrament święceń sakrament małżeństwa liturgia godzin sakramentalia
Paramenty liturgiczne	kielich patena puszka (cyborium) kustodia melchizedek monstrancja konopeum naczynie na krzyżmo waskulum ampułki trybularz (kadzielnica) łódka aspersorium kropidło dzwonki mszalne tintinnabulum baldachim umbraculum sztandar procesyjny feretron relikwiarz krzyż procesyjny
Księgi liturgiczne	mszał rytuał pontyfikał brewiarz ewangeliarz lekcjonarz kolektarz graduał antyfonarz martyrologium psałterz sakramentarz agenda liturgiczna rubrycela
Bielizna kielichowa	korporał palka puryfikaterz ręczniczek welon kielichowy bursa
Szaty liturgiczne	humerał alba cingulum manipularz (sudarium) tunika (tunicella) stuła dalmatyka ornat kapa (pluwiał) pierścień pektorał pastorał mitra paliusz welon naramienny (tuwalnia)
Strój chórowy	sutanna koloratka biret komża rokieta mucet piuska habit coculla
Szaty papieskie	Pierścień Rybaka camauro subcinctorium falda fanon mantum tiara
Zobacz też	ogólne wprowadzenie do mszału rzymskiego rok liturgiczny kolory liturgiczne nabożeństwa