Barbara Kozłowska

Barbara Kozłowska

Data i miejsce urodzenia	1940 Tarnobrzeg
Data i miejsce śmierci	2008 Wrocław
Narodowość	polska
Alma Mater	PWSSP we Wrocławiu
Dziedzina sztuki	environment, instalacja artystyczna, performance
Epoka	sztuka konceptualna
Ważne dzieła
Linia graniczna Ciągłe Spadanie Interpretacja przestrzenna poezji strukturalnej

Barbara Kozłowska (ur. 1940 w Tarnobrzegu, zm. 2008 we Wrocławiu)^[1] – artystka konceptualna, jedna z najważniejszych przedstawicielek awangardy wrocławskiej. Uczestniczka Sympozjum Plastycznego Wrocław '70 i założycielka galerii Babel. Znana z efemerycznych instalacji artystycznych, environment i performance^[2].

Życiorys

Jej rodzina pochodziła z Tarnobrzega. Była córką Zygmunta Kozłowskiego, nadleśniczego Koronowa, który w czasie wojny zginął w obozie w Dachau. Po wojnie zamieszkała wraz z matką i siostrami we Wrocławiu^[3].

W 1959 r. próbowała zdawać na architekturę, ostatecznie rozpoczęła studia na PWSSP na „malarstwie architektonicznym”^[4]. W tym czasie poznała swojego przyszłego męża, Zbigniewa Makarewicza, który z powodu problemów mieszkaniowych zamieszkał z jej rodziną^[3].

Z wykształcenia była malarką^[1]. Po ukończeniu studiów w 1965 roku^[4] pracowała w domu kultury Pafawagu, tworząc m.in. kostiumy i scenografie. Często pracowała zespołowo, głównie z mężem Zbigniewem Makarewiczem. Ich ścieżki artystyczne rozeszły się po Sympozjum Plastycznym Wrocław '70^[3].

Po stanie wojennym angażowała się w działania kultury niezależnej i realizowała swą twórczość przez drugi obieg^[1].

Twórczość

Przykład „pojęciokształtów” Dróżdża, praca pt. Między

Trwanie, model do projektu powstałego na Sympozjum Plastyczne Wrocław ’70

Interpretacja przestrzenna poezji strukturalnej Stanisława Dróżdża „Samotność”, 1970/2016, Park Popowicki we Wrocławiu

W swoich pracach próbowała łączyć różne dyscypliny: sztuki wizualne, architekturę, matematykę, astronomię, performance. Dużą część jej twórczości stanowiły oszczędne formalnie działania konceptualne, kompozycje przestrzenne i sytuacje artystyczne. Wykorzystując z pozoru banalne obiekty (plastikowe butelki, papierowe kartki), tworzyła instalacje o rozbudowanych znaczeniach. Potrafiła w nich konkretyzować wielkie, uniwersalne pojęcia przyrodnicze czy poetyckie, równocześnie zawierając kameralne, osobiste i intymne gesty^[5]. Według Kozłowskiej, każde zjawisko dało się przedstawić jako obraz sztuki abstrakcyjnej. Mówiła:

Wszystko to możesz zobaczyć gdziekolwiek^[3].

Była erudytką, otwartą na różnorodne dziedziny, jak i opinie oraz twórczość innych ludzi i artystów. Pisała także wiele tekstów teoretycznych sztuki oraz tworzyła prace poetyckie^[5]. W wykonawstwie swoich projektów była nieustępliwa i konsekwentna^[3]. W tekście Barbara Kozłowska. Wielka podróż Marika Kuźmicz przytacza słowa artystki będące swoistym biogramem – tekstem-performansem^[6]:

Ciągłe spadanie

15 marca 1968 roku odbyła się akcja artystyczna „Ciągłe spadanie”, którą współtworzyła razem ze Zbigniewem Makarewiczem, Ernestem Niemczykiem, Wiesławem Rembielińskim i Ryszardem Zamorskim^[7]. Dzięki wstawiennictwu Jana Chwałczyka, ówczesnego kierownika artystycznego BWA Wrocław, spektakl udało zorganizować się w Sali Romańskiej Muzeum Architektury. Akcja inspirowana była poematem Tadeusza Różewicza pt. „Spadanie”. Składała się z elementów przestrzennych, dźwiękowych i świetlnych, a także angażowała publiczność przez rozmaite gry, np. rzucaniem pustymi ulotkami. Kozłowska była odpowiedzialna m.in. za opracowanie instalacji przestrzennych^[3]. Akcja powtarzano przez kolejne dni i za każdym razem aranżowana była przez innego artystę zespołu. Cieszyła się dużą popularnością i zbiegła się z marcowymi protestami studenckimi 1968 roku. Być może również dlatego zyskała wydźwięk polityczny i została z dnia na dzień odwołana a instalacje zniknęły bez oficjalnego powodu.

Sympozjum Plastyczne Wrocław '70

Sukces „Ciągłego spadania” zaowocował znajomością z Jerzym Ludwińskim i uczestnictwem w Sympozjum Plastycznym Wrocław '70. Kozłowska współorganizowała wydarzenie, odpowiadając za kontakt z artystami i negocjacje z Galerią Foksal.

Ostatnią wspólną pracą Kozłowskiej, Makarewicza i Niemczyka było, wystawione na Sympozjum, „Miasto-Kosmos”, określane jako „interpretacja przestrzenna poezji” czy „kompozycja przestrzeni emocjonalnej”. Później w swojej twórczości Kozłowska zwróciła się w stronę dalszej redukcji formalnej, co poróżniło ją artystycznie z Makarewiczem^[3].

Artystka przyczyniła się także do popularyzacji twórczości Stanisława Dróżdża i jego poezji konkretnej, który prywatnie był bliskim znajomym jej i Makarewicza. Na Sympozjum stworzyła „Przestrzenną interpretację poezji strukturalnej” pokazującą pracę Dróżdża „Samotność”. Składająca się z 45 betonowych bloków, gdzie każdy blok to uprzestrzenniona cyfra jeden, instalacja obrazuje samotność w tłumie^[a][8]. Poza tym opracowała graficznie pierwszą wersję jego słynnych „Pojęciokształtów”^[3].

Galeria Babel

Pomimo problemów ze zdrowiem, zawałem serca i pobytem w sanatorium, Kozłowskiej udało się zainicjować powstanie niezależnej, niekomercyjnej Galerii Babel. Rozwinęła się z pracowni samej artystki, która od 1968 roku organizowała w niej spotkania i dyskusje. Galeria była miejscem otwartym, do której można było wejść z ulicy i coś do niej dodać lub coś z niej zabrać. W maju 1972 roku Kozłowska zakleiła szyby galerii białym papierem, na którym można było do woli pisać. W galerii organizowane były wystąpienia i spotkania, np. uczestników Studia Kompozycji Emocjonalnej. Powstające w niej dzieła nawiązujące do przestrzeni galeryjnej zaliczyć można do environments. Jak się później okazało, działalność galerii była kluczowa w krystalizacji polskiej sztuki pojęciowej^[1].

Linia graniczna

Przez większość swojego życia Kozłowska realizowała projekt „Linii granicznej”. Artystka na różnych plażach świata tworzyła linię graniczną ze kolorowanych stożków piasku, po czym dokumentowała je fotograficznie. Linia w założeniu miała rozgraniczać całą kulę ziemską ze wschodu na zachód.

Projekt realizowany był od 1967 roku na plażach jeziora Bajkał, przez lata 70. na plaży w Łazach (wtedy oficjalnie zainicjowany^[1]), na plenerze w Osiekach, na Malcie i Szkocji, dzięki znajomości ze szkockim artystą Richardem Demarco i jego wsparciu, oraz w Kalifornii czy Syberii^[2].

Realizacje i projekty

• marzec 1968: Ciągłe spadanie, Wrocław – współautorzy: Zbigniew Makarewicz, Ernest Niemczyk, Wiesław Rembieliński, Ryszard Zamorski
• marzec 1970: Sympozjum Plastyczne Wrocław '70:
  • Kompozycja przestrzeni emocjonalnej „Miasto Kosmos” – współautorzy: Zbigniew Makarewicz, Ernest Niemczyk
  • Trwanie
  • Interpretacja przestrzenna poezji struktualnej – współautorzy: Stanisław Dróżdż
• 1970-1975: Linia graniczna^[1]
• sierpień 1970: Propozycje I i Propozycje II, plener Osieki
• 1971: Przeniesienie linii granicznej, IV Biennale Form Przestrzennych Zjazd Marzycieli, Elbląg^[9]
• 1976: Negatyw Fikcji^[3]

Uwagi

Przypisy

Materiały źródłowe

• Barbara Kozłowska. Warszawa-Wrocław: Fundacja Arton i Muzeum Współczesne Wrocław, 2020, s. 240. ISBN 978-83-63350-42-0.

Linki zewnętrzne

• Wystawa Barbary Kozłowskiej: BARBARA KOZŁOWSKA. WSZYSTKO TO MOŻESZ ZOBACZYĆ GDZIEKOLWIEK. muzeumwspolczesne.pl. [dostęp 2020-10-13].
• Marika Kuźmicz: Barbara Kozłowska. Wielka podróż. [dostęp 2020-10-13].