Batalion KOP „Suwałki”

Batalion KOP „Suwałki”
29 batalion odwodowy
Historia
Państwo

 II Rzeczpospolita

Sformowanie

1927

Rozformowanie

1939

Nazwa wyróżniająca

Suwałki

Dowódcy
Pierwszy

mjr Bogusław Kunc

Ostatni

mjr Michał Osmola

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Kryptonim

3[a]

Dyslokacja

Suwałki

Formacja

Korpus Ochrony Pogranicza

Podległość

6 Półbrygada OP
Brygada KOP „Grodno”

KOP 1938.png

Batalion KOP „Suwałki” – pododdział piechoty Korpusu Ochrony Pogranicza.

Geneza

Do czasu zakończenia wojny polsko-bolszewickiej, czyli do jesieni 1920 roku, wschodnią granicę państwa polskiego wyznaczała linia frontu. Dopiero zarządzeniem z 6 listopada 1920 roku utworzono Kordon Graniczny Ministerstwa Spraw Wojskowych[2]. W połowie stycznia 1921 roku zmodyfikowano formę ochrony granicy i rozpoczęto organizowanie Kordonu Granicznego Naczelnego Dowództwa WP. Obsadzony on miał być przez żandarmerię polową i oddziały wojskowe[3]. Latem 1921 roku ochronę granicy wschodniej postanowiło powierzyć Batalionom Celnym[4]. W Suwałkach rozmieszczono dowództwo i pododdziały sztabowe 10 batalionu celnego. W drugiej połowie 1922 roku przeprowadzono kolejną reorganizację organów strzegących granicy wschodniej[5]. 1 września 1922 bataliony celne przemianowano na bataliony Straży Granicznej[6]. W rejonie odpowiedzialności przyszłego batalionu KOP „Suwałki” służbę graniczną pełniły pododdziały 10 batalionu Straży Granicznej. Już w następnym roku zlikwidowano Straż Graniczną, a z dniem 1 lipca 1923 roku pełnienie służby granicznej na wschodnich rubieżach powierzono Policji Państwowej[7]. W sierpniu 1924 roku podjęto uchwałę o powołaniu Korpusu Ochrony Pogranicza – formacji zorganizowanej na wzór wojskowy, a będącej etacie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych[8].

Formowanie i zmiany organizacyjne

Na posiedzeniu Politycznego Komitetu Rady Ministrów, w dniach 21-22 sierpnia 1924 roku, zapadła decyzja powołania Korpusu Wojskowej Straży Granicznej. 12 września 1924 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych wydało rozkaz wykonawczy w sprawie utworzenia Korpusu Ochrony Pogranicza[9], a 17 września instrukcję określającą jego strukturę[10]. Jesienią 1927 roku, w garnizonie Suwałki, w składzie 6 Półbrygady Ochrony Pogranicza został sformowany 29 batalion odwodowy. Jednostką formującą był 41 pułk piechoty[11]. Batalion składał się z trzech kompanii piechoty, plutonu łączności i plutonu ckm. Etatowo liczył 22 oficerów, 164 podoficerów i 501 szeregowców[12]. W roku 1927 Inspektorat Straży Celnej „Suwałki” przekazał rejon ochranianej granicy państwowej pod jurysdykcję Korpusowi Ochrony Pogranicza, a konkretnie batalionowi KOP „Suwałki”[13]. Utworzono zatem strażnice KOP na granicy polsko-pruskiej[14] i tym samym batalion stał się jedynym batalionem odwodowym posiadającym kompanię graniczną. Długość ochranianego przez batalion odcinka granicy wynosiła 70 kilometrów, a strażnicy 8 kilometrów. Odległość dowództwa batalionu od dowództwa brygady wynosiła 254 kilometry[15]. Jako rozgraniczenie odcinka granicznego ze Strażą Graniczną przyjęto linię: słup graniczny nr 202 – Jankielówka – Podworonowo – Sucha Wieś[16].

W lipcu 1929 roku przyjęto zasadę, że bataliony przyjmą nazwę miejscowości będącej miejscem ich stacjonowania[17]. Obok nazwy geograficznej do 1931 roku stosowano również numer batalionu[18]. W tym czasie batalion na uzbrojeniu posiadał 733 karabiny Berthier wz.1916, 44 lekkich karabinów maszynowych Bergmann wz. 1915 i 8 ciężkich karabinów maszynowych Hotchkiss wz.1914[19].

Po przeprowadzonej reorganizacji „R.2” w 1931 roku batalion składał się z dowództwa batalionu, plutonu łączności, kompanii karabinów maszynowych, dwóch kompanii strzeleckich i jako jedyny z batalionów odwodowych posiadał kompanię graniczną[20]. W listopadzie 1936 roku batalion etatowo liczył 17 oficerów, 62 podoficerów, 18 nadterminowych i 543 żołnierzy służby zasadniczej[b].

Rozkazem dowódcy KOP z 23 lutego 1937 roku została zapoczątkowana pierwsza faza reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza „R.3”[22]. Batalion otrzymał nowy etat. Był jednostką administracyjną dla posterunku żandarmerii KOP „Suwałki”[23]. W wyniku realizacji drugiej fazy reorganizacji KOP latem 1937 roku została zlikwidowana orkiestra batalionu[24].

W styczniu 1939 roku odcinek granicy polsko-niemieckiej, ochraniany dotychczas przez batalion KOP „Suwałki”, został przekazany Straży Granicznej.

Batalion KOP „Suwałki” został rozformowany w lutym i marcu 1939 roku. Jednocześnie anulowane zostały tabele mobilizacyjne. Do czasu likwidacji batalion KOP „Suwałki” był jednostką mobilizującą. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W” miał w czasie mobilizacji alarmowej sformować III batalion 134 pułku piechoty oraz uzupełnić swoje stany do etatu wojennego. Zadanie przeprowadzenia mobilizacji III/134 pp przejął 41 Suwalski Pułk Piechoty.

Żołnierze batalionu

Dowódcy batalionu
stopieńimię i nazwiskookres pełnienia służbykolejne stanowisko
mjr / ppłk piech.Bogusław Kunc1927 – 14 VIII 1928[c]komendant Korpusu Kadetów Nr 2 w Chełmnie
ppłk piech.Edward BanaszakVIII 1928[25][d] – VI 1929[26]dowódca baonu KOP „Żytyń”
mjr piech.Jan Józef KrausVII 1929 – 20 IX 1930[26][e]dowódca baonu podchorążych rezerwy piechoty nr 7-a w Jarocinie
mjr piech.Wacław Zdrojewski20 IX 1930[f] – VI 1933[26]inspektor wf i pw w DOK III w Grodnie
mjr / ppłk piech.Adam Józef BorkiewiczVI 1933[27] – I 1936[26]dyrektor Muzeum Józefa Piłsudskiego w Belwederze
ppłk piech.Jan Światkowski1936 – XII 1937zastępca dowódcy pułku KOP „Głębokie”
ppłk piech.Michał OsmolaXII 1937 – II 1939[26]dowódca baonu KOP „Sejny”
kpt. adm.Jan JarmińskiII 1939[26]kwatermistrz baonu KOP „Rokitno”

Żołnierze batalionu – ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy zamordowanych znajdują się na stronie internetowej Muzeum Katyńskiego[28]

Nazwisko i imięstopieńzawódmiejsce pracy przed mobilizacjązamordowany
Bogusławski Kazimierzporucznik rezerwynauczycielSzkoła w Kamionce k. BakałarzewaCharków
Borek Marcin[29]kapitanżołnierz zawodowyCharków

Uwagi

  1. ↑ Zarządzenie szefa sztabu KOP ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna w sprawie używania w dowództwie KOP kryptonimów zamiast nazw jednostek KOP[1].
  2. ↑ Wykaz stanów etatowych oficerów, podoficerów i żołnierzy KOP przesłanych przez ppłk. dypl. Franciszka Węgrzyna ze sztabu KOP do I oficera do zleceń GISZ płk. dypl. Kazimierza Glabisza[21].
  3. ↑ Przekazał stanowisko 14 sierpnia 1928 roku.
  4. ↑ Objął stanowisko 23 sierpnia 1928 roku.
  5. ↑ Wymieniony w obsadzie oficerskiej batalionu na dzień 1 maja 1930.
  6. ↑ Wymieniony w obsadzie oficerskiej batalionu na dzień 1 listopada 1930.

Przypisy

  1. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 425.
  2. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 56-58.
  3. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 59-63.
  4. ↑ Polak 1999 ↓, s. 6.
  5. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 76.
  6. ↑ Prochwicz i Kępa 2003 ↓, s. 20.
  7. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 94-101.
  8. ↑ Grochowski (red.) 1994 ↓, s. 7.
  9. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 11-12.
  10. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 111.
  11. ↑ Rozkaz nr Ldz. KOP 5200/tjn.Og.org./27 ↓.
  12. ↑ Prochwicz 2003 ↓, s. 31 i 33.
  13. ↑ Kozłowski 2012 ↓, s. 24.
  14. ↑ Danielewicz 1994 ↓, s. 32.
  15. ↑ Komunikaty dyslokacyjne KOP ↓, s. 3/1928.
  16. ↑ Rozkazy organizacyjne Maz. IO ↓, s. 8.
  17. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 34.
  18. ↑ Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 2.
  19. ↑ Prochwicz, Konstankiewicz i Rutkiewicz 2003 ↓, s. 101.
  20. ↑ Zarządzenie nr L.dz.4160/Tjn.Og.Org/31 ↓, s. 4.
  21. ↑ Jabłonowski i in. 2001 ↓, s. 371.
  22. ↑ Prochwicz 3/1994 ↓, s. 157.
  23. ↑ Zarządzenie nr L.500/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 1 zał. 47.
  24. ↑ Zarządzenie nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 ↓, s. 3/1.
  25. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 11 z 24 lipca 1928 roku, s. 236.
  26. ↑ a b c d e f Wiśniewska i Promińska 2013 ↓, s. 10.
  27. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 8 z 28 czerwca 1933 roku, s. 143.
  28. ↑ Księgi Cmentarne – biogramy oficerów.
  29. ↑ Księgi Cmentarne – wpis 4643.

Bibliografia

  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Lech Grochowski (red.): Korpus Ochrony Pogranicza w 70 rocznicę powstania. Materiały z konferencji popularnonaukowej. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1994.
  • Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
  • Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757. 
  • Jerzy Prochwicz, Andrzej Konstankiewicz, Jan Rutkiewicz: Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Barwa i Broń, 2003. ISBN 83-900217-9-4.
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część I. Powstanie i przemiany organizacyjne KOP do 1939 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 3 (149), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
  • Jerzy Prochwicz. Korpus Ochrony Pogranicza w przededniu wojny, Część II. Przemiany organizacyjne i przygotowania wojenne KOP w 1939 roku. „Wojskowy Przegląd Historyczny”. 4 (150), s. 148-160, 1994. Warszawa: Wydawnictwo „Czasopisma Wojskowe”. ISSN 0043-7182. 
  • Jerzy Prochwicz: Formacje Korpusu Ochrony Pogranicza w 1939 roku. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003. ISBN 83-88973-58-4.
  • Jerzy Prochwicz. Walki oddziałów KOP na obszarach północno-wschodniej Polski. „Białoruskie Zeszyty Historyczne”. 13, 2000. Białystok. ISSN 1232-7468. 
  • Artur Ochał: Batalion KOP „Suwałki” 1927-1939. Suwałki: Muzeum Okręgowe w Suwałkach, 2009. ISBN 978-83-61494-24-9.
  • Artur Ochał, Słownik oficerów i chorążych KOP w Suwałkach 1927-1939, Augustowsko-Suwalskie Towarzystwo Naukowe, Augustów.
  • Iwona Wiśniewska, Katarzyna Promińska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Brygada Korpusu Ochrony Pogranicza «Grodno»”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2013.
  • Rozkaz wykonawczy Ldz. KOP 5200/tjn.Og.org./27 dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza w sprawie formowania 5-ciu batalionów KOP i 3-ch kompanii piechoty z 8 września 1926 roku.
  • Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza R.142.R.2 w sprawie reorganizacji batalionów i Centralnej Szkoły Podoficerskiej („R.2”) nr L.dz.4160/Tjn.Og.Org/31 z 21 sierpnia 1931 roku.
  • Zarządzenie dowódcy KOP w sprawie reorganizacji Korpusu Ochrony Pogranicza („R.3” I Faza) nr L.500/Tjn.Og.Org/37 z 23 lutego 1937 roku.
  • Zarządzenie dowódcy Korpusu Ochrony Pogranicza sprawie reorganizacji pododdziałów w batalionach i CSP(„R.3” II Faza) nr L.3300/Tjn.Og.Org/37 z 17 lipca 1937 roku.
  • Marek Jabłonowski, Włodzimierz Jankowski, Bogusław Polak, Jerzy Prochwicz: O niepodległą i granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939. Wybór dokumentów. Warszawa-Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna w Pułtusku. Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego, 2001. ISBN 83-88067-48-8.
  • Rozkazy organizacyjne Mazowieckiego Inspektoratu Okręgowego 1928–1939 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Korpus Ochrony Pogranicza
Brygady
Pułki
piechoty
Bataliony
graniczne
odwodowe
forteczne
Kawaleria
szwadrony
Artyleria
Saperzy
Wywiad
Placówki wywiadowcze KOP nr
Ekspozytury Oddziału II Szt. Gen.
Jednostki
sformowane
przez KOP
Kompanie
graniczne
Strażnice

Media użyte na tej stronie

Odznaka KOP.png
Autor: Kerim44, Licencja: CC BY-SA 4.0
Odznaka KOP
Flag of Poland (1928–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
Flag of Poland (1927–1980).svg
Flaga Rzeczypospolitej Polskiej, a później Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w okresie 1928-1980 ustanowiona rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 13 grudnia 1927 r. o godłach i barwach państwowych oraz o oznakach, chorągwiach i pieczęciach, Dz. U. z 1927 r. Nr 115, poz. 980 i potwierdzona dekretem z dnia 9 listopada 1955 r. o znakach Sił Zbrojnych, Dz. U. z 1955 r. Nr 47, poz. 315.
Do odwzorowania barwy czerwonej użyto domyślnego odcienia "vermilion" (#E34234, cynober). Proporcje 5:8 (w dekrecie z 1955 roku błędnie ustalone jako 3:8, skorygowane w obwieszczeniu Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1956 r. o sprostowania błędu w dekrecie z dnia 7 grudnia 1955 r. o godle i barwach Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz o pieczęciach państwowych, Dz.U. z 1955 r. Nr 47 poz. 314).
KOP 1938.png
Autor: Lonio17, Licencja: CC BY-SA 4.0
Korpus Ochrony Pogranicza na granicy wschodniej Rzeczypospolitej w 1938