Bazylika świętych Bonifacego i Aleksego w Rzymie

Bazylika świętych Bonifacego i Aleksego na Awentynie

Basilica dei Santi Bonifacio e Alessio all'Aventino

Kościół tytularny
Państwo	Włochy
Miejscowość	Rzym Piazza Sant’Alessio 23
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Pryski w Rzymie
Bazylika mniejsza	od niepamiętnych czasów
Wezwanie	św. Bonifacego z Tasu, św. Aleksego
Położenie na mapie Rzymu Bazylika świętych Bonifacego i Aleksego na Awentynie
Położenie na mapie Włoch Bazylika świętych Bonifacego i Aleksego na Awentynie
Położenie na mapie Lacjum Bazylika świętych Bonifacego i Aleksego na Awentynie
41°53′01,13″N 12°28′43,85″E/41,883647 12,478847

Bazylika świętych Bonifacego i Aleksego na Awentynie w Rzymie (wł. Basilica dei Santi Bonifacio e Alessio all'Aventino) – rzymskokatolicki kościół tytularny w Rzymie.

Świątynia ta jest kościołem rektoralnym parafii św. Pryski oraz kościołem tytularnym, mającym również rangę bazyliki mniejszej^[1].

Lokalizacja

Bazylika znajduje się w XII. Rione Rzymu – Ripa przy Piazza Sant’Alessio 23^[1].

Patroni

Pierwszym patronem świątyni był św. Bonifacy z Tarsu, który poniósł śmierć męczeńską za wiarę chrześcijańską w końcu III lub na początku IV wieku. Natomiast w XIII wieku jako drugiego patrona dodano – cieszącego się w tym czasie dużą popularnością – św. Aleksego, ascetę z IV/V wieku, który pomimo pochodzenia z bogatego rodu, wiódł życie żebraka.

Historia

Historia powstania kościoła jest nieznana.^[2] Według legendy w miejscu tym pod koniec III lub na początku IV wieku wzniesiono małą kapliczkę, w której umieszczono relikwie św. Bonifacego z Tarsu, a następnie w V wieku w kaplicy pochowano św. Aleksego, którego dom rodzinny (pod schodami którego święty mieszkał przez wiele lat) stał nieopodal.^[3] W VIII wieku kaplica została przekształcona w kościół.^[3] Pierwszy bezpośredni dowód istnienia kościoła znajduje się w Liber Pontificalis i dotyczy czasów pontyfikatu Leona III^[2]

W 977 roku papież Benedykt VII przekazał świątynię zbiegłemu przed muzułmanami z Damaszku arcybiskupowi Sergiuszowi.^[2] Założył on przy kościele wspólnotę mnichów, której klasztor zasłynął jako centrum dla misjonarzy (przebywał tu m.in. św. Wojciech).^[2] W X wieku mnisi ci zostali zastąpieni przez benedyktynów, a ci z kolei w 1231 roku przez norbertanów.^[2] W tym czasie doszło do wyludnienia Awentynu (gdzie większość terenu została zajęta przez winnice i pola), wyjątek stanowiły tylko zabudowania klasztorne.^[2] W związku żywym kultem św. Aleksego, który cieszył się wówczas duża popularnością, papież Honoriusz III w 1217 roku do wezwania kościoła św. Bonifacego dodał również św. Aleksego.^[2] Przeprowadzono wtedy również rekonstrukcję kościoła, który w tym czasie opisywano jako trójnawowy z ośmioma arkadowymi kolumnami po każdej stronie.^[2]

W XIII wybudowano dzwonnicę istniejącą do dzisiaj.^[3] W 1582 roku przeprowadzono kolejną przebudowę.^[3] W 1426 roku klasztor otrzymali hieronimici obserwanci (tzw. hieronimici z Lombardii).^[2] W 1750 roku kościołowi nadano cechy barokowe według projektu Giovanni Battista Nolli, a pod kierunkiem Tommaso de Marchis.^[2] W związku z kasatą zakonu hieronimitów obserwantów klasztor wraz z bazyliką przejęli Ojcowie Somascy w 1846 roku.^[2] Kolejna modyfikacja bazyliki miała miejsce w latach 1852-1860.^[3]

Architektura i sztuka

Fasada bazyliki nawiązuje do sanktuarium św. Hieronima w Somasca.^[3] Pięcioarkadowy barokowy portal prowadzi do narteksu, w którym po prawej stronie znajduje się statua Benedykta XIII z 1750 roku.^[3] Portal główny zdobiony jest cosmatesca.^[3]

Widok na XIII- wieczną dzwonnicę bazyliki

Benedykt XIII, 1750 r., narteks bazyliki

Świątynia jest trójnawową bazyliką w kształcie litery T, nakrytą sklepieniem kolebkowym.^[3][2] Nawa ma po pięć kolumn arkadowych po obu stronach.^[2]

Autorem cyborium był Tommaso de Marchis, składa się ono z czterech kolumn podtrzymujących kopulasty baldachim.^[3] W ołtarzu znajdują się relikwie patronów świątyni.^[3] W apsydzie znajdują się dwie kolumny z czasów Honoriusza III.^[3]

Wnętrze bazyliki

Cyborium

Kolumny arte cosmatesca

Pod ołtarzem zlokalizowana jest romańska krypta z X wieku, w ołtarzu której przechowywane są relikwie św. Tomasza z Canterbury.^[3] Ściany zdobią freski z XII-XIII wieku przedstawiające Baranka Bożego oraz symbole Ewangelistów.^[2]

W prawej części transeptu znajduje się kaplica z XIII-wieczną łaskami słynącą ikoną Madonny św. Aleksego.^[3]

Na początku lewej nawy znajduje się kaplica, w której są schody tradycyjnie uważane za schody z domu św. Aleksego, pod którymi ten święty zmarł.^[3] Schody podtrzymywane są przez stiukowe aniołki, a pod nimi znajduje się rzeźba z końca XVIII wieku przedstawiająca św. Aleksego dłuta Andrea Bergondi.^[2] W dalszej części lewej nawy znajduje się studnia jakoby z domu św. Aleksego.^[3]

Matka Boża św. Aleksego

Kaplica św. Aleksego

Studnia

Kardynałowie prezbiterzy

Bazylika świętych Bonifacego i Aleksego jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-prezbiterom (Titulus Sanctorum Bonifacii et Alexii)^[4]. Tytuł ten został ustanowiony 13 kwietnia 1587.^[4]

Przypisy