Benin

Republika Beninu
République du Bénin
Flaga Beninu
Herb Beninu
Flaga BeninuHerb Beninu
Dewiza: (fr.) Fraternité, Justice, Travail
(Braterstwo, Sprawiedliwość, Praca)
Hymn:
L’Aube Nouvelle

(Świt nowego dnia)
Położenie Beninu
Język urzędowy

francuski

Stolica

Porto-Novo[a] Kotonu

Ustrój polityczny

republika

Głowa państwa

prezydent Patrice Talon

Szef rządu

prezydent Patrice Talon

Powierzchnia
 • całkowita
 • wody śródlądowe


112 620 km²
2000 km² (1,78%)

Liczba ludności (2017)
 • całkowita 
 • gęstość zaludnienia


11 125 000[1]
98 osób/km²

PKB (2017)
 • całkowite 
 • na osobę


9,24 mld[1] USD
830[1] USD[1]

PKB (PSN) (2017)
 • całkowite 
 • na osobę


25,33 mld[1] dolarów międzynar.[1]
2277[1] dolarów międzynar.[1]

Waluta

frank CFA (XOF)

Niepodległość

od Francji
1 sierpnia 1960

Strefa czasowa

UTC +1

Kod ISO 3166

BJ

Domena internetowa

.bj

Kod samochodowy

DY

Kod samolotowy

TY

Kod telefoniczny

+229

Mapa Beninu
(c) OCHA, CC BY 3.0
Położenie Benin w Afryce

Benin (do 1975 pod nazwą Dahomej), oficjalnie Republika Beninu – państwo w Afryce nad Zatoką Gwinejską. Graniczy z Burkina Faso, Nigrem, Nigerią i Togo, członek Unii Afrykańskiej i ECOWAS.

Historia

Począwszy od XIII wieku na tereny te zaczęły napływać ludy Adża. Powstało wtedy kilka małych państw, z których pierwsze pojawiły się na wybrzeżu. Były to Allada i Ouidah. W XV wieku obszar ten odkryli Portugalczycy. Od XVII wieku na wybrzeżu faktorie i forty budowała Francja, Anglia i Niemcy. Państwa Adża utrzymywały z przybyszami kontakty handlowe, sprzedawały głównie niewolników. W drugiej połowie XVII wieku najważniejszą siłą polityczną w tym rejonie stał się Dahomej. W ciągu XVIII wieku Dahomej podporządkował sobie małe państwa ludu Adża i zmonopolizował handel z Europejczykami. Od połowy XIX wieku wskutek zakazu handlu niewolnikami zmianom uległa gospodarka Dahomeju. Niewolnicy zatrudnieni zostali na plantacjach władcy[2].

W 1851 roku Dahomej podpisał traktat handlowy z Francją. W 1890 roku w wyniku traktatu Dahomej oddał Kotonu i Porto-Novo pod francuski protektorat. Dahomej sprzeciwiał się dalszemu poszerzaniu wpływów Francji. Opór zakończył się karną ekspedycją Francji w 1892 roku. W 1894 roku Dahomej stał się kolonią, a w 1904 roku został przyłączony do Francuskiej Afryki Zachodniej. W trakcie kolonialnych rządów dobrze rozwinęło się szkolnictwo, w wyniku czego powstała dość liczna wykształcona elita. W 1915 i 1923 miały miejsce powstania antyfrancuskie. Po 1945 roku narastał ruch wyzwoleńczy. W 1957 roku Francja została zmuszona do dopuszczenia do udziału w rządzie przedstawicieli ludności tubylczej, a w 1958 uznała Dahomej za republikę autonomiczną w ramach Wspólnoty Francuskiej. Pełna niepodległość ogłoszona została w 1960 roku[2].

Pierwszym prezydentem republiki został Hubert Maga. W 1963 roku wojsko obaliło go w wyniku puczu. Przez kolejne dziewięć lat doszło do kilku następnych zamachów. W 1972 roku polityczny chaos zakończył przewrót majora Mathieu Kérékou. W 1974 roku ogłosił on obowiązywanie w kraju orientacji marksistowskiej a rok później zmienił nazwę kraju na Ludowa Republika Beninu. W republice ludowej pełnię władzy sprawowała Partia Ludowej Rewolucji, z Kérékou jako przewodniczącym. Nowy rząd znacząco zreformował politykę gospodarczą i przeprowadził nacjonalizację najważniejszych przedsiębiorstw, szkolnictwa i banków. W 1980 roku Kérékou został prezydentem. W 1989 roku po wcześniejszych niepokojach społecznych i gospodarczych ruszył proces demokratyzacji. W 1990 roku wprowadzono system wielopartyjny, z nazwy państwa usunięto termin „Ludowa”. Pierwsze wolne wybory w 1991 roku wygrał opozycjonista Nicéphore Soglo. Nieudolna polityka gospodarcza Soglo doprowadziła do powrotu do władzy Kérékou. Były dyktator wygrał wybory prezydenckie w 1996 i 2001 roku. Wybory w 2006 i 2011 zwyciężył liberalny ekonomista Yayi Boni. Benin stanowi rzadki w Afryce przykład udanego przejścia do demokracji[2].

W 2016 roku w Beninie zniesiono karę śmierci za wszystkie przestępstwa[3].

Podział administracyjny

Kraj podzielony jest na 12 departamentów. Do 1999 było ich 6.

Geografia

Północną część kraju pokrywa sawanna z akacjami i baobabami, natomiast na wybrzeżu rosną namorzyny. Wewnątrz kraju występują lasy suche, okresowo zrzucające liście. Zdarzają się również enklawy wilgotnych, wiecznie zielonych lasów. Tutejsze parki narodowe, tj. Pendjari i W du Niger, rezerwaty dzikich zwierząt reprezentowane przez takie gatunki jak m.in. lamparty, antylopy, słonie, hieny i wiele gatunków małp, stanowią dużą atrakcję turystyczną.

Miasta

Poniższa tabela przedstawia największe miasta Beninu (ludność powyżej 50 tys. mieszkańców) według spisu ludności z 11 maja 2013 roku:

Lp.MiastoDepartamentLiczba mieszkańców
(w 2013 roku)
1KotonuLittoral679 012
2Porto-NovoOuémé264 320
3ParakouBorgou255 478
4GodomeyAtlantique253 262
5Abomey-CalaviAtlantique117 824
6DjougouDonga94 773
7BohiconZou93 744
8EkpéOuémé75 313
9AbomeyZou67 885
10NikkiBorgou66 109
11MalanvilleAlibori64 639
12KandiAlibori56 043
13KérouAtacora54 276
14NatitingouAtacora53 284

Gospodarka

Benin to kraj rolniczy z przewagą gospodarstw karłowatych. Uprawy dające produkty eksportowe – olej palmowy i kakao – prowadzi się w wilgotniejszej, gęściej zaludnionej części południowej państwa. Miasto Kotonu jest portem i ośrodkiem przemysłowym.

Transport

Sieć kolejowa Beninu

Infrastruktura kolejowa

Długość używanych linii kolejowych: 438 km o szerokości 1000 mm[4]

Otwarta sieć kolejowa Beninu składa się z dwóch tras:

Infrastruktura drogowa

  • Drogi utwardzone: 1400 km[4]
  • Drogi nieutwardzone: 14 600 km[4]

Przez teren Benin przebiega planowana Trans–West African Coastal Highway[5]. W momencie ukończenia budowy wszystkich mostów zapewni ona połączenie utwardzoną drogą państw ECOWAS.

Mapa konturowa Beninu, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Kotonu”
Geographylogo.svg
Porty lotnicze w Beninie

Kultura

Paolo Valente, Opowieści szeptane przez wiatr, [1], Wydawnictwo WAM, Kraków 2008

Święta państwowe

Święta państwowe (2004)
DataPolska nazwaOryginalna nazwa
1 styczniaNowy Rok
10 styczniaDzień Suwerenności Państwowej
2 lutegoEid-ul-Adha (ruchome)
12 kwietniaPoniedziałek Wielkanocny (ruchome)
2 majaUrodziny ProrokaEid-Milad Nnabi (ruchome)
20 majaWniebowstąpienie
1 sierpniaDzień Niepodległości
15 sierpniaWniebowzięcie (ruchome)
26 październikaDzień Sił Zbrojnych
1 listopadaWszystkich Świętych
14 listopadaKoniec ramadanu (ruchome)
25 grudniaBoże Narodzenie

Struktura etniczna

Grupa etniczna[6]JęzykLiczebność w tys.Procent ludności
Fonowie (Gbe)Język fon2 52022,12%
HausaJęzyk hausa1 0869,53%
Aja (Gbe)Język aja7796,84%
BaribaJęzyk bariba7446,53%
Ayizo (Gbe)Język ayizo6225,46%
Borgu (Fulanie)Język borgu4704,13%
Temba (Gur)Język yom4443,9%
Egun (Gbe)Język gun4233,71%
Ede Nago (Joruba)Język ede3382,97%
Maxi (Gbe)Język maxi2832,48%
Saxwe (Gbe)Język saxwe2312,03%
Weme (Gbe)Język weme2231,96%
Xwla Wschodni i Zachodni (Gbe)Język xwla2121,86%
Dendi (Songhajowie)Język dendi2111,85%
Ede Idaca (Joruba)Język ede1741,53%
Kotafon (Gbe)Język kotafon1631,43%
Ewe (Gbe)Język ewe1491,31%
Biali (Gur)Język biali1281,12%
Ede Ije (Joruba)Język ede1221,07%
Boko (Mande)Język boko1191,04%
Ditamari (Gur)Język ditamari1161,02%

Religijność

Struktura religijna w 2020 roku, według The ARDA[7]:

Liczba wyznawców lokalnych wierzeń jest zaniżona – wiele osób, które nominalnie identyfikują się jako chrześcijanie lub muzułmanie praktykują również tradycyjne religie[8].

Uwagi

  1. Siedziba władz to Kotonu.

Przypisy

  1. a b c d e f g h Dane dotyczące PKB na podstawie szacunków Międzynarodowego Funduszu Walutowego na rok 2017: International Monetary Fund: World Economic Outlook Database, April 2018 (ang.). [dostęp 2018-04-18].
  2. a b c Benin. Historia, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2015-06-08].
  3. Kara śmierci: Chiny muszą ujawnić „groteskowy” poziom stosowania kary śmierci, amnesty.org.pl [dostęp 2017-11-12].
  4. a b c CIA – The World Factbook. cia.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-09-18)]..
  5. Highways link 15 West African countries.
  6. Benin – People Groups (ang.). Joshua Project, 2017. [dostęp 2017-10-23].
  7. National Profiles, www.thearda.com [dostęp 2022-09-11].
  8. International Religious Freedom Report 2007. U.S. State Department. [dostęp 2014-06-07].

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

WTO members and observers.svg
Map of World Trade Organization members and observers.
 
Members
 
Members, dually represented by the European Union
 
Observers
 
Non-members
L'Aube Nouvelle.ogg
Benin's national anthem "L'Aube Nouvelle", performed instrumentally by the U.S. Navy Band circa 2000.
Railways in Benin.svg
Autor: Jkan997, Licencja: CC BY 3.0
Mapa sieci kolejowej w Beninie

Legenda:

  • ━━━  istniejący tor o szerokości 1000mm
  • ━━━  planowany tor o szerokości 1000mm
  • ━━━  zlikwidowany tor 600mm
  • ━━━  granice państwa
Benin (orthographic projection with inset).svg
Autor: Flappiefh, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bénin (projection orthographique avec insert)
Benin location map.svg
Autor: NordNordWest, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Benin
Africa (orthographic projection).svg
Autor: Martin23230, Licencja: CC BY-SA 3.0
Orthographic map of Africa
Coat of arms of Benin.svg
Autor: Tinynanorobots, Fenn-O-maniC, Licencja: CC BY-SA 3.0
Coat of arms of Benin
CFA franc zone.svg
CFA franc area:
 
CFA franc (XAF)
 
CFA franc (XOF)
Airplane silhouette.svg

Icon-type silhouette of an airplane. (Mainly to be used in Userboxes)

Used on WIkipedia as an airport location icon.