Bessie Potter Vonnoh

Bessie Potter Vonnoh
Ilustracja
Bessie Potter Vonnoh – mal. Robert Vonnoh (1907, kolekcja prywatna)
Data i miejsce urodzenia

17 sierpnia 1872
Saint Louis, Stany Zjednoczone

Data i miejsce śmierci

8 marca 1955
Nowy Jork, Stany Zjednoczone

Narodowość

Amerykanka

Dziedzina sztuki

rzeźba

Epoka

impresjonizm

Ważne dzieła
  • Amerykańska dziewczyna (1895)
  • Młoda matka (1896)
  • Tańcząca dziewczyna (1897)

Bessie Potter Vonnoh (ur. jako Bessie Onahotema Potter 17 sierpnia 1872 w Saint Louis, Stany Zjednoczone, zm. 8 marca 1955 w Nowym Jorku) – amerykańska rzeźbiarka, znana przede wszystkim z niewielkich rzeźb rodzajowych przedstawiających współczesne jej kobiety i matki z dziećmi. Członkini Society of American Artists i National Academy of Design.

Życiorys

Bessie Onahotema[a] Potter urodziła się jako jedyne dziecko pochodzących z Ohio Alexandra C. Pottera (1836–1874) i Mary Elizabeth McKenney (1841–1932)[1]. W 1874 roku, po śmierci ojca, matka z córką przeprowadziły się do Chicago. W tym okresie mała Bessie cierpiała na różne dolegliwości, z których wyleczyła się przed ukończeniem dziesiątego roku życia. W młodym wieku postanowiła zostać rzeźbiarką[2]. W 1886 roku wstąpiła do Art Institute of Chicago, gdzie w ciągu najbliższych kilku lat studiowała, z przerwami, rysunek i malarstwo. Pobierała lekcje modelowania pod kierunkiem rzeźbiarza Lorado Tafta, a później, jako jedna z grupy utalentowanych praktykantek, asystowała mu ze swoimi dekoracyjnymi rzeźbami na wystawie World’s Columbian Exposition w 1893 roku. Dla Illinois State Building Potter zaprojektowała również alegoryczną postać Sztuka (Art)[3]. Zlecenie na to mające 2,4 m wysokości dzieło opiewało na 800 dolarów i miało charakter nagrody dla artystki. W trakcie wystawy Potter widziała niewielkie prace rosyjskiego rzeźbiarza Paolo Troubetzkoya, które zainspirowały ją do eksperymentów z kameralnymi w charakterze rzeźbami o wysokości 30 cm[4]. W 1894 roku Potter rozpoczęła karierę zawodową zakładając własne studio w Chicago[3]. Stało się ono wkrótce miejscem spotkań ważnych chicagowskich postaci ze świata sztuki i literatury zyskując sobie miano „pokoiku” („Little Room”)[5]. W 1895 roku artystka odwiedziła nowojorskie studio znanego rzeźbiarza Augustusa Saint-Gaudensa[5]. W tym samym roku została członkinią nowojorskiego Society of American Artists i od tego momentu zaczęła brać udział w organizowanych przez to stowarzyszenie corocznych wystawach[6]. Uznanie dla jej twórczości przyszło najpierw wraz z delikatnie podbarwionymi gipsowymi portretami dystyngowanych dam i figurami współczesnych jej kobiet ubranych według ideału Gibson Girl, nazywanych przez nią samą „Potterines”; przykładem jest tu Amerykańska dziewczyna (The American Girl) z około 1895 roku, znajdująca się w zbiorach Amon Carter Museum of American Art[3]. Sprzedając swoje prace po 25 dolarów za sztukę Potter zgromadziła fundusze potrzebne jej na podróż do Paryża[4].

W podróż tę wyruszyła w 1895 roku. W Paryżu odwiedziła Auguste’a Rodina w jego pracowni. Po powrocie do Chicago kontynuowała rzeźbienie małych figurek. Jej prace w tym okresie powstawały pod wpływem amerykańskiego impresjonizmu[2]. W 1896 roku Potter stworzyła swoje najbardziej udane dzieło, Młodą matkę (A Young Mother), które do dziś określa jej artystyczną tożsamość[3]. Rzeźba ta została pokazana na wystawie zorganizowanej w 1898 roku przez National Sculpture Society i spowodowała otrzymania przez Potter kilku zamówień na rzeźby publiczne[2]. W ślad za tym dziełem pojawiły się podobne prace o tematyce macierzyńskiej, a następnie wdzięczne figurki nowoczesnych kobiet czytających i tańczących, jak Tańcząca dziewczyna (Girl Dancing) z 1897 roku[3]. W 1897 Potter roku odwiedziła Florencję. Podczas pobytu w Europie nigdy nie studiowała w żadnej artystycznej uczelni pod kierunkiem europejskich nauczycieli[7]. Po ośmiomiesięcznym pobycie w Europie artystka w 1897 roku przeniosła się do Nowego Jorku i rozpoczęła pracę na ogromnym popiersiem generała Samuela W. Crawforda zamówionym dla Smith Memorial w Fairmount Park w Filadelfii. Stworzyła również posąg aktorki Maude Adams, znany jako Amerykańska dziewczyna (The American Girl) (1899–1900), przeznaczony na Wystawę światową w Paryżu w 1900 roku. W 1899 roku Potter wyszła za mąż za malarza Roberta Vonnoh, którego spotkała w studiu LoradoTafta[3].

Bessie i Robert Vonnoh (ok. 1930)

W 1904 roku Vonnoh zdobyła nagrodę Julia A. Shaw Memorial Prize za rzeźbę Siedząca na tronie (Enthroned); była to pierwsza rzeźba, która otrzymała nagrodę National Academy of Design. Wraz z włączeniem Society of American Artists do National Academy w 1906 roku Vonnoh została automatycznie członkinią jej ostatniej na prawach członka stowarzyszonego; stała się tym samym pierwszą rzeźbiarką, która otrzymała taki status[6].

Do popularności figurek Vonnoh przyczyniło się eksponowanie ich na wystawach w National Academy of Design, Society of American Artists i National Sculpture Society w Nowym Jorku i Pennsylvania Academy of the Fine Arts w Filadelfii. Jej niekwestionowaną pozycję artystyczną potwierdziły ponadto duże wersje jej rzeźb, wyprodukowanych jako odlewy w pierwszych latach XX wieku, przede wszystkim przez Roman Bronze Works, główną odlewnię brązu w Nowym Jorku[3].

W 1905 roku, zachęceni przez innych artystów, Bessie i Robert Vonnoh odwiedzili Lyme Art Colony, miejsce letnich spotkań artystycznych w miejscowości Old Lyme, które stało się znane jako centrum amerykańskiego impresjonizmu. To tutaj oboje zaprzyjaźnili się z Woodrowem Wilsonem, ówczesnym rektorem Princeton University, jego żoną, malarką Ellen i ich córkami, z których średnia, Jesse, pozowała później Vonnoh. W późniejszym okresie Vonnohowie kupili drugi dom w Old Lyme i zaczęli się pojawiać się w Lyme Art Association, stopniowo wtapiając się w społeczność artystów[8].

Drogi artystyczne małżonków Vonnoh ściśle splotły się ze sobą, oboje często wystawiali razem w dwuosobowych wystawach, w tym w Montross Galleries w Nowym Jorku w 1913 roku i w City Art Museum w Saint Louis w 1916. Vonnoh miała też wystawy indywidualne; do najbardziej znaczących należały te w Corcoran Gallery of Art w Waszyngtonie w marcu 1910 roku oraz w Brooklyn Institute of Arts and Sciences w marcu 1913 roku. Artystka była członkiem Lyme Art Association w Connecticut, gdzie oboje z mężem mieli dom letniskowy. W 1921 roku została wybrana pełnoprawnym członkiem National Academy of Design[3]; była pierwszą rzeźbiarką przyjętą do Akademii jako jej pełnoprawny członek[2].

W latach 20. Vonnoh idąc w ślady Janet Scudder zwróciła się przede wszystkim w stronę naturalnej wielkości fontann (Theodore Roosevelt Memorial Bird Fountain z lat 1923–1927, Frances Hodgson Burnett Memorial Fountain z lat 1926–1937). Po śmierci męża w 1933 roku w południowej Francji aktywność artystyczna Vonnoh osłabła. W 1948 roku wyszła ona powtórnie za mąż. Jej nowy małżonek, Edward L. Keyes, zmarł jednak po dziewięciu miesiącach małżeństwa[3]. Vonnoh po śmierci spoczęła obok męża i innych przywódców kolonii artystycznej na Duck River Cemetery w Old Lyme[8]. Największy publiczny zbiór jej rzeźb posiada Corcoran Gallery of Art, które otrzymało spadek po niej[3]. Dla Metropolitan Museum of Art artystka przekazała swój portret namalowany przez Williama Chase’a w czasie, kiedy była młodą studentką sztuki[9].

Twórczość

1
Tańcząca dziewczyna (1897)
2
Taniec (ok. 1908)
3
W greckich draperiach (ok. 1913)
Postacie kobiet dłuta Bessie Potter Vonnoh w zbiorach Corcoran Gallery of Art

Deklarowanym celem artystycznym Bessie Potter Vonnoh było, według udzielonego przez nią w 1925 roku wywiadu, „poszukiwanie piękna w codziennym świecie w celu uchwycenia radości i rozmachu współczesnego, amerykańskiego życia”[3].

Bessie Potter Vonnoh była czołową rzeźbiarką przedstawiającą w swoich pracach amerykańską kobiecość. Jej ulubionym tworzywem był brąz. Podobnie jak amerykańscy malarze impresjonistyczni, artystka przedstawiała w swych rzeźbach motywy wzięte z życia codziennego, koncentrując się na statuetkach kobiet i dzieci ubranych według zasad ówczesnej mody. W okresie, w którym większość rzeźbiarzy skupiała swoją uwagę na monumentalnych pomnikach[8], Vonnoh tworzyła niewielkie rzeźby rodzajowe, które były nie tylko zapisem obrazu społeczeństwa przełomu XIX i XX wieku, ale także przyczyniły się do rewitalizacji małowymiarowych rzeźb z brązu w Ameryce. Jej Młoda matka dzięki natychmiastowej popularności sprawiła, że nazwisko Vonnoh stało się synonimem rzeźbiarskich przedstawień tematu macierzyństwa, w którym psychologiczny nastrój górował nad fizycznym opisem. W ślad za tą rzeźbą przyszły podobne prace o tematyce macierzyńskiej, a następnie wdzięczne figurki współczesnych kobiet czytających i tańczących, jak Tańcząca dziewczyna (Girl Dancing)[3]. Cechą dojrzałego stylu artystki stał się sposób plastycznej obróbki powierzchni rzeźb, który jednocześnie odzwierciedlał jej znajomość ówczesnej francuskiej praktyki akademickiej, a zwłaszcza twórczości rzeźbiarza Jules’a Dalou, znanego z takich prac jak Macierzyńska radość (1872)[9]. Najbardziej impresjonistyczna rzeźba Bessie Potter, Marzenia (Daydreams) z 1898 roku (Corcoran Gallery of Art), przedstawiająca dwie dziewczyny wyciągnięte na kanapie, przypomina ówczesne obrazy wypoczywających kobiet, namalowane przez takich twórców, jak Edmund Tarbell i Thomas Wilmer Dewing[3].

Po roku 1907 artystka coraz częściej przystrajała rzeźbione przez siebie tancerki w uogólnione klasyczne suknie inspirowane tradycją grecką. Takie jej prace jak Szalik (The Scarf) z 1908 roku Museum of Fine Arts w Bostonie wywołały skojarzenia ze starożytnymi figurkami z Tanagry[3].

W latach 20. uwaga Vonnoh zwróciła się głównie w kierunku naturalnej wielkości fontann. Theodore Roosevelt Memorial Bird Fountain (1923–1927), przedstawiająca poidełko dla ptaków z dwójką dzieci, zwierzętami i ptakami znajduje się w Theodore Roosevelt Memorial Sanctuary w Oyster Bay, w stanie Nowy Jork, natomiast podobna tematycznie Frances Hodgson Burnett Memorial Fountain (1926–37) została odsłonięta w 1937 roku w Conservatory Garden w nowojorskim Central Parku[3].

Nagrody i odznaczenia

  • 1900 – 2 brązowe medale na Wystawie światowej w Paryżu[2]
  • 1904 – złoty medal na Saint Louis World’s Fair w Saint Louis[6]
  • 1915 – srebrny medal na Panama-Pacific International Exposition w San Francisco[6]
  • 1916 – Bessie i Robert Vonnoh zostali uhonorowani za wspólną wystawę obrazów i rzeźb w City Art Museum w Saint Louis[6]
  • 1921 – Elizabeth N. Watrous Gold Medal za rzeźbę Radość (Allegresse) z 1920 roku, Detroit Institute of Arts[3].

Zbiory

Wśród pierwszych muzeów, które nabyły prace Vonnoh, były: Cincinnati Art Museum, Art Institute of Chicago, Metropolitan Museum of Art i Corcoran Gallery of Art[8].

Uwagi

  1. Imię to w języku Czoktawów znaczy „Podaje-otwartą-dłonią”.

Przypisy

  1. Aronson 2008 ↓, s. 7.
  2. a b c d e Erin Corley: A Finding Aid to the Bessie Potter Vonnoh Papers, circa 1860–1991 (bulk 1890–1955), in the Archives of American Art, by Erin Corley. aaa.si.edu. [dostęp 2014-04-07]. (ang.).
  3. a b c d e f g h i j k l m n o p Tolles 1999 ↓, s. 558.
  4. a b Facts On File: Vonnoh, Bessie Potter. fofweb.com. [dostęp 2014-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-08)]. (ang.).
  5. a b Terra Foundation for American Art: Bessie Potter Vonnoh. 72.9.254.50. [dostęp 2014-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-08)]. (ang.).
  6. a b c d e National Academy of Design: Bessie Potter Vonnoh (1872–1955). nationalacademy.org. [dostęp 2014-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-04-08)]. (ang.).
  7. Gardner 1965 ↓, s. 112.
  8. a b c d Florence Griswold Museum: Bessie Potter Vonnoh: Sculptor of Women. florencegriswoldmuseum.org. [dostęp 2014-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-12-17)]. (ang.).
  9. a b Thayer Tolles: Bessie Potter Vonnoh (1872–1955). metmuseum.org. [dostęp 2013-04-07]. (ang.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Girl Dancing by Bessie Potter Vonnoh, 1897 - Corcoran Gallery of Art - DSC01277.JPG
Autor: Daderot, Licencja: CC0
Sculpture exhibited in the Corcoran Gallery of Art, Washington, D.C., USA. There were no prohibitions against photography in the museum. This artwork is in the public domain because it was first published in the United States before 1923.
In Grecian Draperies by Bessie Potter Vonnoh, c. 1913 - Corcoran Gallery of Art - DSC01279.JPG
Autor: Daderot, Licencja: CC0
Sculpture exhibited in the Corcoran Gallery of Art, Washington, D.C., USA. There were no prohibitions against photography in the museum. This artwork is in the public domain because it was first published in the United States before 1923.
The Dance by Bessie Potter Vonnoh, c. 1908 - Corcoran Gallery of Art - DSC01278.JPG
Autor: Daderot, Licencja: CC0
Sculpture exhibited in the Corcoran Gallery of Art, Washington, D.C., USA. There were no prohibitions against photography in the museum. This artwork is in the public domain because it was first published in the United States before 1923.
Bessie Potter Vonnoh&Robert Vonnoh,ca. 1930.jpg
Bessie Potter Vonnoh & Robert Vonnoh in Lyme, CT, ca. 1930, photographic print; b&w; 30 x 21 cm