Betlejem

Betlejem
‏بيت لحم‎
Ilustracja
Państwo

 Palestyna
 Izrael

Muhafaza

Betlejem

Burmistrz

Anton Salman

Powierzchnia

10 km²

Wysokość

775 m n.p.m.

Populacja (2007)
• liczba ludności
• gęstość


30 678
1029 os./km²

Nr kierunkowy

2

Położenie na mapie Palestyny
Mapa konturowa Palestyny, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Betlejem”
Ziemia31°42′11″N 35°11′44″E/31,703056 35,195556
Strona internetowa

Betlejem (hebr. ‏בֵּית לֶחֶם‎‎, Bêṯ Leḥem, dosłownie „dom chleba”; nowohebrajskie Bet Lechem; arab. ‏بيت لحم‎, Bajt Lahm; dosłownie „dom mięsa”) – miasto w muhafazie Betlejem w Autonomii Palestyńskiej. Ważny ośrodek palestyńskiej władzy administracyjnej i centrum palestyńskiej kultury. Miejsce narodzin Jezusa Chrystusa[1].

Położenie

Miasto jest położone w zachodniej części Judei na wysokości około 775 m n.p.m. Leży w odległości 10 km na południe od Jerozolimy, 59 km na południowy wschód od wybrzeża Morza Śródziemnego i 75 km na zachód od Ammanu – stolicy Jordanii.

W jego otoczeniu znajdują się miasta Jerozolima (osiedla Gillo, Bajt Safafa, Giwat ha-Matos i Har Homa), Bajt Dżala i Bajt Sahur, miasteczko Al-Chadr, kibuc Ramat Rachel oraz wsie Al-Asakra, Hindaza i Artas. Muhafaza Betlejem obejmuje sąsiednie miasta Bajt Dżala i Bajt Sahur, a także obozy uchodźców palestyńskich Ad-Duhajsza, Ajida i Azza.

Panorama jednego z osiedli w Betlejem

Podział administracyjny

Dzielnice mieszkaniowe (Harat) w Betlejem są żywą historią miasta. Tworzą niezwykłą mozaikę otaczającą główny plac Żłóbka. Ich nazwy pochodzą zwykle od miejsc, z których przybyli osadnicy (np. Harat Nadżar to miejsce, gdzie osiedlili się przybywający z krainy Nadżar wcześni chrześcijanie, przedstawiciele chrześcijaństwa monofizyckiego), bywa też, że nazwy są związane z jakąś legendą (np. Harat Tardżuma, czyli Dzielnica Tłumaczy, której założyciel, Włoch, ożenił się chrześcijanką arabskiego pochodzenia i pracował jako tłumacz dla księży oraz pielgrzymów) lub np. z funkcją (Harat al-‘Ajn, czyli źródło – miejsce, skąd miasto czerpało wodę). Głównym traktem jest biegnąca od placu Żłóbka ulica Żłóbka z licznymi sklepami, pracowniami jubilerskimi, barami i kafejkami. W otoczeniu miasta znajdują się winnice, gaje oliwne i migdałowce.

Demografia

Zgodnie z danymi Palestyńskiego Centrum Danych Statystycznych w 2007 w mieście żyło 30 678 mieszkańców, w tym 6570 uchodźców[2].

Populacja miasta pod względem wieku:

Wiek (w latach)Procent populacji w %
0-927,4%
10-1920%
20-2917,3%
30-4417,7%
45-6412,1%
ponad 665,3%

Historia

Betlejem jest ośrodkiem palestyńskich chrześcijan jak i miejscem pielgrzymek. Według ewangelii Mateusza i Łukasza, Betlejem to miejsce narodzenia Jezusa Chrystusa[1].

Pierwotnie Betlejem nazywano Efrata, nazwę tę zawiera Księga Rodzaju[3]. Pochodzili stamtąd Elimelek i jego żona Noemi oraz ich synowie[4], a także Booz z Księgi Rut[5]. Nazywane było również Betlejem Efrata[6], a także Betlejem Judzkie[7] – dla odróżnienia drugiej miejscowości o tej samej nazwie, Betlejem w Galilei.

Według Ewangelii Mateusza po narodzinach Jezusa (5/4 p.n.e.) na rozkaz króla Heroda zamordowani zostali wszyscy chłopcy w Betlejem mający do dwóch lat[8]. W II wieku wspomniał o tym Justyn Męczennik. Jeżeli tzw. rzeź niewiniątek w ogóle się wydarzyła, realna liczba zabitych wynosiła około dwudziestu dzieci[9].

W latach 132–135 Grotę Narodzenia obudowano rzymską świątynią Adonisa. Bazylika Narodzenia Pańskiego została zbudowana w 326 roku za panowania Konstantyna Wielkiego, dzięki fundacji św. Heleny, zniszczona w 529 przez Samarytan, w 550 roku została przebudowana za panowania Justyniana I Wielkiego.

W 614 roku do Betlejem weszli Persowie, a w 637 kalif Umar ibn al-Chattab, który obok kościoła wybudował meczet. W 1099 roku Betlejem zajęli krzyżowcy, z bazyliki usunięto greckich duchownych, miasto otoczono murem, a w XII wieku bazylika została rozbudowana przez krzyżowców. Pod nią znajduje się Grota Narodzenia. W latach 1187–1229 miasto ponownie znalazło się w rękach muzułmanów, w 1250 zburzono mury miejskie. Grota Narodzenia przeszła pod wspólną kontrolę prawosławnych, katolików i Ormian, a współcześnie pod kontrolę prawosławnej cerkwi greckiej i kościoła katolickiego.

W 1948 Betlejem włączono do Jordanii, w 1967 miasto zajęły wojska Izraela, w 1973 założono niepubliczny katolicki Uniwersytet Betlejem.

19 września 1989 palestyńscy rebelianci ostrzelali z broni maszynowej autobus z niemieckimi turystami, raniąc 3 osoby, dwa dni później obrzucili kamieniami kolejny autobus z niemieckimi turystami raniąc 2 osoby. 9 grudnia 1990 Palestyńczycy wrzucili bombę do miejscowego posterunku wojskowego, przez co zginął 1 izraelski żołnierz, a 20 osób zostało rannych.

W 1995 miasto przekazano Palestyńczykom. W 2002 roku Bazylika Narodzenia Pańskiego była zajmowana przez kilkudziesięcioosobową grupę bojowników palestyńskich, którzy schronili się tam w czasie akcji policyjnej wojsk izraelskich – po 5-tygodniowym oblężeniu zawarto porozumienie, na mocy którego część bojowników została odesłana do Gazy, a kilkunastu deportowano do krajów europejskich. Po uwolnieniu kościoła znaleziono w nim kilkadziesiąt założonych ładunków wybuchowych. Betlejem znajduje się od tej pory pod zaostrzoną kontrolą – blokada dróg i okresowe wprowadzanie godziny policyjnej.

W 2012 roku odkryto bullę z okresu Pierwszej Świątyni (1006–586 p.n.e.), na której wymieniona jest nazwa Betlejem[10].

Zabytki i atrakcje

Bazylika Narodzenia Pańskiego, w miejscu gwiazdy miał znajdować się żłóbek.

Gospodarka

Gospodarka Betlejem obejmuje rzemiosło, handel i drobny przemysł, m.in. pamiątkarstwo; przemysł rolno-spożywczy – uprawę winnic, fig i oliwek. Duże znaczenie gospodarcze ma turystyka, zwłaszcza pielgrzymkowa.

Miasta partnerskie

Zobacz też

Przypisy

  1. a b Mt 2,1 w przekładach Biblii.
  2. Palestine Central Bureau of Statistics (ang.). [dostęp 2011-10-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-11)].
  3. Genesis 48,7 w przekładach Biblii.
  4. Rut 1,2 w przekładach Biblii.
  5. Rut 2,4 w przekładach Biblii.
  6. Mi 5,1 w przekładach Biblii.
  7. Sdz 17,7-9 w przekładach Biblii.
  8. Mt 2,16-17 w przekładach Biblii.
  9. Giuseppe Ricciotti, Życie Jezusa Chrystusa, Warszawa: PAX, 1954, s. 255.
  10. Earliest Archaeological Evidence of the Existence of the City of Bethlehem already in the First Temple Period. Hadashot Arkheologiyot Online, 2012.

Bibliografia

  • Daniel Chrupcała, Betlejem – kolebka Mesjasza, Kraków 2003 ISBN 83-912251-4-3.
  • Donato Baldi, W Ojczyźnie Chrystusa – Przewodnik po Ziemi Świętej, Kraków/Asyż 1982.
  • Encyklopedia Audiowizualna Britannica – Geografia I, Rafał Jasiulewicz (red.), Leszek Baraniecki, Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2006, ISBN 83-60563-07-1, ISBN 978-83-60563-07-6, ISBN 83-60563-04-7, ISBN 978-83-60563-04-5, ISBN 1-59339-330-X, ISBN 978-1-59339-330-4, OCLC 838992809.
  • Adam Dylewski, Izrael, Bielsko-Biała: Wydawnictwo Pascal, 2008, ISBN 978-83-7513-129-1, OCLC 297851815.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Flag of Israel.svg
Flag of Israel. Shows a Magen David (“Shield of David”) between two stripes. The Shield of David is a traditional Jewish symbol. The stripes symbolize a Jewish prayer shawl (tallit).
Flag of the United States.svg
The flag of Navassa Island is simply the United States flag. It does not have a "local" flag or "unofficial" flag; it is an uninhabited island. The version with a profile view was based on Flags of the World and as a fictional design has no status warranting a place on any Wiki. It was made up by a random person with no connection to the island, it has never flown on the island, and it has never received any sort of recognition or validation by any authority. The person quoted on that page has no authority to bestow a flag, "unofficial" or otherwise, on the island.
Flag of Chile.svg
Łatwo można dodać ramkę naokoło tej grafiki
Flag of Portugal.svg
Flag of Portugal, created by Columbano Bordalo Pinheiro (1857-1929), officially adopted by Portuguese government in June 30th 1911 (in use since about November 1910). Color shades matching the RGB values officially reccomended here. (PMS values should be used for direct ink or textile; CMYK for 4-color offset printing on paper; this is an image for screen display, RGB should be used.)
Bethlehem Panorama 2010 MZW 0833.JPG
Autor: M Z Wojalski Lodz PL, Licencja: CC BY-SA 3.0
Betlejem panorama jednego z osiedli 2010
Bethlehem collage.jpg
Autor: Aurelio de Sandoval, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bethlehem collage
ArBethlehem.ogg
(c) Ramallite z angielskojęzycznej Wikipedii, CC-BY-SA-3.0
Pronunciation of Bethlehem in Arabic
P christianity.svg
(c) Chris-martin, CC-BY-SA-3.0
Wikimedia portal icon: Christianity
Governate of Bethlehem.png
Map of the Palestinian Authorities showing the Governate of Bethlehem
Bethlehem3(js).jpg
Autor: Jerzy Strzelecki, Licencja: CC BY-SA 3.0
Bazylika Narodzenia, Betlejem