Biblioteka Sejmowa

Biblioteka Sejmowa

Czytelnia Główna Biblioteki Sejmowej (2022)
Państwo	Polska
Miejscowość	Warszawa
Adres	ul. Wiejska 4/6/8 00-902 Warszawa
Właściciel	Kancelaria Sejmu
Dyrektor	Wojciech Kulisiewicz
Data założenia	1919
Siglum	WA S, WA 506
Wielkość zbiorów	ok. 575 000 (31.12.2021)
Położenie na mapie Warszawy (c) Mfloryan at pl.wikipedia, CC BY 2.5 Biblioteka Sejmowa
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Biblioteka Sejmowa
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Biblioteka Sejmowa
52°13′29,2″N 21°01′41,4″E/52,224778 21,028167
Strona internetowa

Biblioteka Sejmowa (BS) – biblioteka naukowa funkcjonująca w strukturze organizacyjnej Kancelarii Sejmu.

Historia^[1]

Powstanie Biblioteki Sejmowej łączy się z odzyskaniem w 1918 r. niepodległości przez Państwo Polskie i wyborami do parlamentu w 1919 r. Została ona utworzona pod koniec tego roku, a po licznych zmianach organizacyjnych pełniła funkcję zarówno biblioteki, jak i archiwum Sejmu i Senatu.

Księgozbiór, wzbogacany materiałami Sejmu i Senatu oraz drukami urzędowymi, a także nabytkami z zakresu prawa, nauk społecznych, ekonomicznych i historycznych, liczył w 1939 r. 78 tys. woluminów. Podczas pożaru budynku Sejmu we wrześniu 1939 r. część zbiorów spłonęła, a ocalałe 62 tys. woluminów Niemcy wywieźli do Berlina, gdzie zaginęły w okolicznościach dotąd nie wyjaśnionych. Jedynie nieznaczna część zbiorów, złożona pod koniec II wojny światowej w czeskim zamku Houska, wróciła do Polski.

W czasie II wojny światowej Biblioteka utraciła 61% swoich zbiorów (48 tys. z 78 tys. jednostek)^[2].

Po wojnie, jako biblioteka jednoizbowego wówczas parlamentu, otrzymała nazwę „Biblioteki Sejmowej” i rozpoczęła kształtowanie swoich zasobów praktycznie od początku. Zaczynem księgozbioru powojennej Biblioteki Sejmowej były zbiory Biblioteki Krajowej Rady Narodowej powstałej w Lublinie, w tym około 2 tys. książek przejętych w 1944 r. z magazynów przy ulicy Chopina 28 w Lublinie^[3]. W 1991 r. Biblioteka przejęła księgozbiór byłego Archiwum Lewicy Polskiej, liczący 145 tys. woluminów, a w 1993 r. przyłączono do niej Archiwum Sejmu.

Zbiory

Biblioteka Sejmowa gromadzi obecnie:

• materiały biblioteczne,
• dokumentację archiwalną (Archiwum Sejmu),
• eksponaty muzealne (Wydział Muzealiów).

Materiały biblioteczne

Zbiory materiałów bibliotecznych składają się z dwóch odrębnych fizycznie kolekcji, różniących się pochodzeniem, charakterem i lokalizacją. Pierwsza z nich – tzw. zbiory główne BS – zawiera materiały związane z podstawową funkcją BS jako biblioteki parlamentarnej, gromadzone od początku jej istnienia. Trzon drugiej stanowi księgozbiór Archiwum Lewicy Polskiej (poprzednio: Centralne Archiwum KC PZPR), włączony do BS w 1991 r., obecnie przechowywany i udostępniany w Wydziale Zbiorów Historii Społecznej BS.

Zbiory główne^[4]

Zbiory główne BS to księgozbiór budowany od czasu powstania Biblioteki w 1919 r., a na skutek zniszczeń i znacznych strat wojennych – gromadzony w dużej mierze od nowa po 1945 r. Charakter tej części zbiorów wyznacza misja BS, jaką jest dokumentowanie i wspieranie procesu legislacyjnego, w tym zaspokajanie potrzeb zaplecza badawczego, doradczego i informacyjnego Sejmu. Z jednej strony BS gromadzi wydawnictwa parlamentarne i urzędowe, z drugiej – piśmiennictwo dotyczące szerokiego wachlarza zagadnień, będące teoretyczno–metodyczną podstawą prac legislacyjnych. Unikatową częścią księgozbioru jest komplet wydawnictw Sejmu i Senatu od 1919 r. (druków, sprawozdań stenograficznych, biuletynów z posiedzeń komisji itp.) oraz ustawodawstwa polskiego (dzienników ustaw, dzienników urzędowych ministerstw i urzędów centralnych oraz województw), a także analogiczne wydawnictwa z ok. 30 krajów, głównie europejskich, pozyskiwane z reguły w drodze wymiany publikacji Sejmu i Senatu. BS dysponuje też urzędowymi wydawnictwami Unii Europejskiej, ONZ, Rady Europy, Unii Zachodnioeuropejskiej i NATO, wśród których znajdują się m.in. teksty konwencji, traktatów i innych umów międzynarodowych, wypracowanych przez te organizacje. Stale wzrasta liczba polskich i zagranicznych wydawnictw parlamentarnych i urzędowych dostępnych w BS równolegle lub wyłącznie w postaci dokumentów elektronicznych; od 2003 r. BS ma status elektronicznej biblioteki depozytowej ONZ, co oznacza przerwanie kompletowania wielu tytułów bieżących i pozwala na stopniową selekcję gromadzonej od ponad 50 lat dokumentacji ONZ w postaci drukowanej.

Przy doborze książek i czasopism do zbiorów BS stosowane są szczegółowe kryteria treściowe. Szczególnie bogato reprezentowane jest piśmiennictwo polskie i obce z następujących dziedzin i zagadnień:

• prawo, zwłaszcza prawo konstytucyjne (państwowe), parlamentarne, administracyjne, samorządowe, międzynarodowe, a także filozofia i socjologia prawa oraz zasady tworzenia i interpretacji prawa;
• ustrój państwowy i polityczny,
• stosunki i organizacje międzynarodowe,
• nauki polityczne,
• ekonomia,
• historia.
  

  Wniosek posłów klubu PSL-Piast w sprawie utworzenia Biblioteki Sejmowej.

BS gromadzi też publicystykę polityczną oraz pamiętniki i biografie wybitnych działaczy politycznych i społecznych, szczególnie posłów i senatorów. Bogaty jest zbiór wydawnictw informacyjnych (encyklopedii, informatorów, bibliografii itp.), zarówno ogólnych, jak i specjalistycznych, zwłaszcza ze wskazanych wyżej dziedzin.

Wielkość zbiorów głównych BS wynosi ogółem ok. 418 730 jednostek, w tym:

• wydawnictwa parlamentarne i urzędowe – ok. 92 860 woluminów;
• wydawnictwa organizacji międzynarodowych – ok. 21 710 woluminów;
• książki – ok. 216 520 woluminów;
• czasopisma – ok. 84 530 woluminów;

Czytelnia Biblioteki Sejmowej, lata 20. XX wieku.

Zbiory Wydziału Zbiorów Historii Społecznej^[5]

Na zasób Wydziału ZHS składają się zbiory biblioteczne byłego Centralnego Archiwum KC PZPR, przejęte przez BS w 1991 r. oraz gromadzona po tej dacie literatura poświęcona historii społeczno-politycznej Polski oraz przemianom w Europie Środkowo-Wschodniej. Profil gromadzenia kolekcji książek i czasopism obejmował przed 1991 r. wydawnictwa związane z bieżącym życiem społeczno-politycznym,  szczególnie  dotyczące  działalności  PZPR,  a  także historię (od połowy XIX w.) polskich ruchów: robotniczego, ludowego, zawodowego, młodzieżowego, rozwijających się przede wszystkim pod wpływem ideologii lewicowych.

Wielkość zbiorów Wydziału ZHS wynosi ogółem ok. 156 220 jednostek, w tym:

Hall Biblioteki Sejmowej, 2015 r.

• książki – ok. 113 400 woluminów,
• czasopisma – ok. 38 750 woluminów,
• dokumenty życia politycznego – ok. 20 640 dokumentów.

W 2020 otwarto Czytelnię Wydziału Zbiorów Historii Społecznej w nowym budynku Kancelarii Sejmu przy ul. Ludnej 4a^[6].

Dokumentacja archiwalna^[7]

Archiwum Sejmu gromadzi dokumentację wytworzoną w wyniku działalności Sejmu i jego organów, Kancelarii Sejmu oraz biur poselskich. W swoim zasobie posiada również materiały archiwalne dokumentujące historię polskiego parlamentaryzmu.

Zasób Archiwum Sejmu stanowią:

• dokumentacja aktowa z lat 1956-2021 – m.in. protokoły z posiedzeń Sejmu, Prezydium Sejmu, Zgromadzenia Narodowego i komisji sejmowych, zapisy ustaleń Konwentu Seniorów, dokumentacja ustaw i uchwał Sejmu oraz interpelacji i zapytań poselskich, druki sejmowe, sprawozdania stenograficzne z posiedzeń Sejmu itp. – łącznie 1 681,1 m.b., w tym 1 164,5 m.b. akt kat. A;
• nagrania dźwiękowe z lat 1962-2019 – 69 315 jednostek (taśm szpulowych, kaset, płyt CD i kart SD);
• nagrania audiowizualne z lat 1981-1982, 1991-2007 i 2011 – 5 129 jednostek (kaset wideo);
• dokumentacja fotograficzna – zestawy tematyczne z lat 1919-2019 – 16 506 zestawów;
• mikrofisze – wybrana dokumentacja z lat 1919-1939 i 1982-1984 – 1 691 sztuk;
• mikrofilmy – wybrana dokumentacja z okresu XVI-XVIII w. oraz z lat 1919-1939 – 159 zwojów.

Muzealia^[8]

Wydział Muzealiów Biblioteki Sejmowej gromadzi, opracowuje, konserwuje, przechowuje i udostępnia dzieła sztuki, dokumenty, numizmaty i fotografie obrazujące historię polskiego parlamentaryzmu. W zasobach Wydziału zgromadzono ok. 9 250 przedmiotów sztuki: obrazów, grafik, rysunków, plakatów i ulotek wyborczych, medali oraz starych druków i archiwaliów. Zbiory te są udostępniane na wystawach organizowanych w gmachu Sejmu, eksponaty są również wypożyczane innym instytucjom.

Dyrektorzy

• Henryk Kołodziejski (1919-1939)
• Zofia Hryniewicz (1945-1958)
• Tadeusz Gozdecki (1958-1971)
• Tadeusz Kozanecki (1971-1981)
• Andrzej Gwiżdż (1981-1991)
• Andrzej Mężyński (1991-1992)
• Wojciech Kulisiewicz (od 1992)

Przypisy

Bibliografia

• Zofia Szymanowska. Działalność Biblioteki Sejmowej w latach 1919-1939. "Rocznik Biblioteki Narodowej". 1980, t. 16, s. 241-251.
• Andrzej Mężyński. Okupacyjne dzieje księgozbioru Biblioteki Sejmowej. "Przegląd Sejmowy". 1994, nr 4, s. 188-200.
• Wojciech Kulisiewicz. The Sejm Library, 1919-2009. "Library Trends". 2010, 58(4), s. 486-491.
• Sto lat na Wiejskiej: Biblioteka Sejmowa 1919-2019. Pod red. Wiesława Staśkiewicza. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2019. ISBN 978-83-7666-646-4.
• Wojciech Kulisiewicz. Sto lat Biblioteki Sejmowej: tradycja i nowoczesność. "Przegląd Sejmowy". 2019, nr 5, s. 157-191.

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Biblioteki Sejmowej
• Biblioteka Sejmowa 1919-2019 [film]