Bikameralizm

     państwa z parlamentami dwuizbowymi

     państwa z parlamentami jednoizbowymi

     jednoizbowy parlament z ciałem doradczym

     brak parlamentu

Bikameralizm – element ustroju politycznego, polegający na istnieniu w parlamencie danego państwa dwóch izb: niższej i wyższej, które zazwyczaj różnią się między sobą sposobem wyboru członków, ich liczbą i kompetencjami.

Biorąc pod uwagę europejski rozwój parlamentaryzmu, bikameralizm jest jego najstarszą formą. Już w pierwszych zgromadzeniach przedstawicielskich istniał podział na dwie izby: niższą, w której zasiadali reprezentanci ludu, i wyższą, która wykształciła się z rady królewskiej, organu doradczego władcy, i składała się z najwyższych dostojników państwowych i kościelnych. Nazwy „izba niższa”, „izba wyższa” mają związek z historyczną przewagą tej drugiej nad pierwszą. Obecnie układ sił jest zazwyczaj odwrotny.

Parlamenty bikameralne są przede wszystkim domeną państw federalnych (np. Niemcy, Meksyk, USA, Szwajcaria, Kanada, Belgia) i quasi-federalnych (np. Wielka Brytania, Hiszpania). Izba niższa reprezentuje tam cały lud federacji, zaś wyższa – jej poszczególne podmioty. Deputowani do izby wyższej mogą być wybierani bezpośrednio lub przez rządy, parlamenty bądź sądownictwo krajowe.

Bikameralizm występuje też w niektórych państwach unitarnych (np. Polska, Francja, Holandia, Włochy). Izba niższa jest tam wybierana w wyborach powszechnych, zaś członkowie izby wyższej mogą być wybierani według innej ordynacji wyborczej (Polska), przez specjalne kolegium elektorskie (Francja), przez samorząd terytorialny (Włochy), przez kurie (Irlandia), mianowani przez premiera (Irlandia) bądź prezydenta (Włochy) lub pełnić swój mandat z racji sprawowanej funkcji (Irlandia).

Izby wyższe są zazwyczaj mniej liczne od niższych (wyjątek: Izba Lordów w Wielkiej Brytanii), a ich kadencja trwa dłużej (pewna część składu może być wymieniana w trakcie kadencji), jednak np. w Polsce czy we Włoszech kadencje obu izb są równe.

Bikameralizm może przyjąć formę symetrycznego (obie izby mają zbliżone kompetencje; np. USA, Belgia, Szwajcaria) lub asymetrycznego (koncentracja władzy ustawodawczej w izbie niższej; np. Polska, Francja, Wielka Brytania).

Zobacz też

Media użyte na tej stronie

Unibicameral Map.svg
Autor: , Licencja: CC-BY-SA-3.0
Map of the legislative organizations of the countries of the world, originally by Aris Katsaris. Note: This only shows national legislatures, federations with sublegislatures are not required to have sublegislatures on the same model as their country: The United States has a bicameral legislature, the State of Nebraska has a unicameral legislature. Similarly, although Canada has a bicameral legislature, all of its provinces and territories have unicameral legislatures. Note: Any official "legislature", including unelected and powerlessly limited ones, are counted. Countries without a functioning legislature, such as countries governed by a military junta, are coloured black.