Bitwa na Porytowym Wzgórzu

Bitwa na Porytowym Wzgórzu

II wojna światowa, część bitwy w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej
Pomnik ku czci partyzantów na miejscu bitwy
Czas	14 czerwca 1944
Miejsce	Porytowe Wzgórze
Terytorium	Polska (pod okupacją niemiecką)
Przyczyna	obława niemiecka na partyzantów
Wynik	wydostanie się partyzantów z okrążenia
Strony konfliktu
III Rzesza partyzantka radziecka  Polskie Państwo Podziemne (Armia Krajowa i Bataliony Chłopskie) Armia Ludowa
Dowódcy
Siegfried Haenicke Nikołaj Prokopiuk
Siły
30 000 żołnierzy wsparcie lotnictwa i artylerii 3500 żołnierzy kilka karabinów maszynowych
Straty
200 zabitych i rannych 200 zabitych i rannych
Położenie na mapie Polski w 1939 r. (c) Lukasb1992 z polskiej Wikipedii, CC BY-SA 3.0 miejsce bitwy
50°30′00,0000″N 23°00′00,3600″E/50,500000 23,000100

Historia Polski

Ten artykuł jest częścią cyklu: Polskie Państwo Podziemne

Bitwa na Porytowym Wzgórzu (znana także jako bitwa nad Branwią lub bitwa nad Flisami^[1]) – obok bitwy pod Osuchami najważniejsze starcie bitwy w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej – największej bitwy partyzanckiej na ziemiach polskich podczas II wojny światowej^[2][3][4].

Bitwa miała miejsce między wojskiem niemieckim (dowodzonym przez gen. Siegfrieda Haenicke) a polskimi i radzieckimi partyzantami (pod dowództwem Nikołaja Prokopiuka), 14 czerwca 1944, w Lasach Janowskich i była punktem kulminacyjnym hitlerowskiej akcji przeciwpartyzanckiej Sturmwind I.

Bitwa

Wiosną 1944 na terenach Lubelszczyzny działało wiele organizacji partyzanckich. Partyzanci ci byli spychani coraz bardziej na zachód w związku ze zbliżającym się frontem. Starali się atakować niemieckie konwoje z zaopatrzeniem. Już w maju Niemcy mieli szczegółowo opracowaną akcję Sturmwind I ("Wicher I"), która miała na celu zlikwidowanie partyzantów w Lasach Janowskich. Dowodzenie nad akcją objął gen. Siegfried Haenicke.

Już w dniu 13 czerwca partyzanci z 1 Brygady AL im. Ziemi Lubelskiej zaatakowali pod wsią Szklarnia niemiecką kolumnę wojskową. Zasadzka zakończyła się sukcesem, zdobyto ważne dokumenty sztabowe, dzięki którym uzyskano informacje o planowanej przez Niemców akcji ofensywnej w następnym dniu.

14 czerwca na Porytowym Wzgórzu znalazło się około 3500 żołnierzy połączonych sił Armii Ludowej (Brygada AL im. Wandy Wasilewskiej i 1 Brygada AL im. Ziemi Lubelskiej), partyzantów sowieckich (oddział łącznikowy NKWD Leona Kasmana, polsko-radziecki Oddział Partyzancki Brygad im. Stalina, radzieckie zgrupowanie im. Aleksandra Newskiego, oddział im. Suworowa, oddział im. Siemiona Budionnego, oddział ppłk. Nikołaja Prokopiuka, oddział mjr. Czepigi), oddział AK ppor. Mieczysława Potyrańskiego, oddział NOW-AK Franciszka Przysiężniaka i oddział BCH. Dowódcą połączonych sił partyzantów został Nikołaj Prokopiuk, którego zastępcą był mjr Karasiow. Postanowiono walczyć do zapadnięcia nocy, a później próbować przebić się z okrążenia. Partyzanci byli szczelnie okrążeni przez siły niemieckie, a walki o wzgórze trwały przez cały dzień od świtu do zmroku. Nocą poszczególne oddziały podjęły próbę wydostania się z okrążenia, a główna część zgrupowania w ciężkich walkach przedostała się na tereny Puszczy Solskiej^[5].

Straty po stronie oddziałów polskich i radzieckich przekroczyły 200 poległych i rannych^[5], zginęli m.in. Kazimierz Wyrwas – sekretarz lubelskiego Komitetu Obwodowego PPR oraz dwaj dowódcy oddziałów radzieckich: mjr Włodzimierz Czepiga i lejtnant Piotr Wasilenko. Straty niemieckie szacuje się na porównywalne^[5].

14 czerwca 2022 roku w 78. rocznicę walk partyzanckich na Porytowym Wzgórzu w lasach janowskich została odsłonięta tablica upamiętniająca żołnierzy oddziału partyzanckiego NOW-AK pod dowództwem Franciszka Przysiężniaka ”Ojca Jana”, którzy w czerwcu 1944 roku wzięli udział w bitwie z wojskami niemieckimi na Porytowym Wzgórzu.^[6]

Przypisy

Bibliografia

• Janów Lubelski 1640-2000 (praca zbiorowa), Janów Lubelski 2000.
• Włodzimierz Wójcikowski: Janów Lubelski i okolice. Wojewódzki Ośrodek Informacji Turystycznej, Lublin 1980.
• JerzyJ. Markiewicz JerzyJ., Paprocie zakwitły krwią partyzantów, Lublin: Wydawnictwo Lubelskie, 1987, ISBN 83-222-0383-7, OCLC 835860707 .
• J. Łukasiewicz: Porytowe Wzgórze, 14 czerwca 1944, [w:] Janowskie Korzenie 2004, Nr. 2, s. 6-8.
• Niemieckie akcje pacyfikacyjne "Sturmwind I" i "Sturmwind II". Serwis Polska Podziemna.
• Rocznica walk w Lasach Janowskich. Nad Branwią i na Porytowym Wzgórzu. kombatantpolski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-08)].. Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych, 2006.

Gwardia Ludowa — Armia Ludowa

Organizacje	Armia Ludowa Gwardia Ludowa Połączone Siły Zbrojne AL, PAL i KB Związek Walki Młodych
Organizacje powiązane	Polska Partia Robotnicza Krajowa Rada Narodowa Grupa Inicjatywna PPR Bojowa Organizacja Ludowa Polska Wojskowa Organizacja Rewolucyjna Polski Sztab Partyzancki Rewolucyjne Rady Robotniczo-Chłopskie „Młot i Sierp” Stowarzyszenie Przyjaciół ZSRR Związek Walki Wyzwoleńczej Robotniczo-Chłopska Organizacja Bojowa Rewolucyjna Grupa Inteligencji Socjalistycznej „Świt”
Oddziały	Batalion im. Czwartaków 1 Brygada AL im. Ziemi Kieleckiej 1 Brygada AL im. Ziemi Lubelskiej 1 Brygada AL Ziemi Krakowskiej 2 Brygada AL „Świt” 2 Brygada AL im. Jana Hołoda 3 Brygada AL im. gen. Józefa Bema 3 Północnolubelska Brygada AL Brygada AL „Synowie Ziemi Mazowieckiej” Brygada AL im. Tadeusza Kościuszki Brygada AL im. Wandy Wasilewskiej 10 Brygada AL „Zwycięstwo” 11 Brygada AL „Wolność”
Akcje zbrojne	Zamachy Gwardii Ludowej na Café Club Akcje ekspropriacyjne GL Bitwa pod Zalezianką Powstanie zamojskie Pogrom w Ludmiłówce Mord w Drzewicy Zamachy Gwardii Ludowej na kina dla Niemców Zamach Gwardii Ludowej na kolumnę SA Bitwa pod Kochanami Obrona gajówki Małachów Zbrodnia w Owczarni Bitwa pod Rąblowem Bitwa w Lasach Janowskich i Puszczy Solskiej (Bitwa na Porytowym Wzgórzu) Powstanie warszawskie Obrona Republiki Pińczowskiej (Bitwa o Skalbmierz, Potyczka pod Baranowem) Bitwa pod Pokrytkami Bitwa pod Rząbcem Bitwa pod Ewiną Bitwa pod Gruszką Potyczka pod Chotczą
Oznaczenia	Krzyż Grunwaldu
Upamiętnienie i pieśni	Grób członków Sztabu AL na skwerze Hoovera w Warszawie Pomnik Partyzanta w Warszawie Gdy naród do boju Marsz Gwardii Ludowej Pieśń Partyzantów Lubelszczyzny
Historia	Mord pod Borowem