Bitwa o wyspę Okinawa

Bitwa o wyspę Okinawa
II wojna światowa, wojna na Pacyfiku
Ilustracja
Lądowanie Amerykanów na wybrzeżu 13 kwietnia 1945
Czas

1 kwietnia21 czerwca 1945

Miejsce

wyspa Okinawa i okolice

Terytorium

Japonia

Przyczyna

potrzeba zdobycia pozycji wyjściowej do ataku na Wyspy Japońskie

Wynik

zwycięstwo Stanów Zjednoczonych

Strony konfliktu
 Japonia Stany Zjednoczone

Wsparcie morskie:  Wielka Brytania
 Kanada
 Nowa Zelandia
 Australia

Dowódcy
Seiichi Itō †
Mitsuru Ushijima †
Isamu Chō †
Hiromichi Yahara White flag icon.svg
Minoru Ōta †
Keizō Komura
Ryōji Uehara †
Kosaku Aruga †
Kiyoshi Ogawa †
Chester W. Nimitz
Bruce Fraser
Simon B. Buckner †
Roy Geiger
Joseph Stilwell
Raymond Spruance
Siły
130 tys. żołnierzy i marynarzy,
kilkadziesiąt czołgów,
1000 dział,
1000 samolotów
548 tys. żołnierzy i marynarzy,
1300 okrętów,
400 czołgów,
1300 dział i moździerzy,
1500 samolotów
Straty
94 136 – 131 303 poległych i zaginionych,
7 400 – 10 755 wziętych do niewoli
12 513 poległych,
38 916 rannych,
33 096 strat niebojowych
Położenie na mapie Japonii
Mapa konturowa Japonii, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
26°30′00″N 128°00′00″E/26,500000 128,000000
Inwazja Okinawy
Bombardowanie pancernika Yamato
Szeregowiec Paul E. Ison z 1. Dywizji Marines biegnie przez Dolinę Śmierci na Okinawie, 10 maja 1945 roku
Ostatnie zdjęcie gen. Bucknera (P) przed śmiercią

Bitwa o wyspę Okinawa – ostatnia bitwa na dużą skalę w wojnie na Pacyfiku, przeprowadzona w ramach desantowej operacji Iceberg amerykańskich sił zbrojnych, mającej na celu opanowanie japońskiej wyspy Okinawa w archipelagu Riukiu. Rozpoczęta 1 kwietnia 1945 roku, została zakończona 21 czerwca zwycięstwem wojsk amerykańskich. Nazywana także operacją okinawską ze względu na znaczenie i ogrom zaangażowanych sił.

Przygotowania do bitwy

Strona japońska

W miarę postępów ofensywy amerykańskiej na Pacyfiku przeciw wojskom japońskim, dowództwo japońskie przygotowało plan obrony wyspy już w połowie 1944 roku. Zakładał on użycie formowanej na Okinawie 32. Armii japońskiej w składzie 24. i 62. Dywizji Piechoty (dalej DP), 44. Brygada Piechoty (dalej: BP), grupy artylerii i 27 Pułku Pancernego (dalej: PPanc). Całość dowodzona była przez gen. Mitsuru Ushijimę. Działania obronne 32. Armii wspomagane były przez flotę i lotnictwo, a w szczególności marynarzy samobójców i pilotów kamikaze. Przewidywano kierunki natarcia wojsk inwazyjnych i metody obrony, polegające głównie na rozlokowaniu wojsk w szeregu umocnionych linii obronnych, położonych w trudno dostępnych rejonach w południowej części wyspy. Pozycje te miały dodatkowo być osłaniane ogniem artylerii i ciężkich karabinów maszynowych oraz wspierane jednostkami pancernymi. Łączne siły japońskie zgromadzone na wyspie wynosiły 80 tys. żołnierzy, 130 czołgów, 250 samolotów, 400 samobójczych łodzi motorowych oraz około 750 dział i moździerzy.

Strona amerykańska

Do ataku na wyspę przewidziane zostały bardzo duże siły w postaci X Armii Stanów Zjednoczonych pod dowództwem gen. por. Simona Bucknera. W skład X Armii wchodziły: XXIV Korpus Armijny (7. DP; 27. DP; 77. DP i 96. DP) oraz III Korpus Marines (1. Dywizja Marines (dalej: DMar), 2. DMar i 6. DMar), a także 301. Skrzydło lotnictwa myśliwskiego, 7. Skrzydło lotnictwa bombowego i 2. Skrzydło lotnictwa marines. W ataku na wyspę wzięło udział 184 tys. żołnierzy przy ogólnym zaangażowaniu 548 tys., 18 pancerników, 4 lotniskowce, 32 krążowniki, 200 niszczycieli, blisko 2000 samolotów, około 1700 czołgów i transporterów opancerzonych oraz około 1300 dział i moździerzy. Począwszy od października 1944 roku Amerykanie prowadzili działania rozpoznawczo-zaczepne przeciwko garnizonowi na wyspie w postaci nalotów i ostrzału artyleryjskiego z okrętów.

Bitwa

Inwazja i postępy na północy

W dniach 26–29 marca 77. DP zajęła wyspy Kerama, ok. 30 km na zachód od Okinawy. 24–31 marca przygotowano podejścia do ataku na wyspę poprzez oczyszczenie z min morskich oraz ostrzał artyleryjski pozycji na wyspie.

1 kwietnia nastąpiła główna operacja desantowa (L-Day[a]) XXIV Korpusu i III Korpusu Amfibijnego na plażach Hagushi na zachodnich wybrzeżach Okinawy, podczas gdy 2. DMar pozorowała przygotowanie do lądowania na plażach Minatoga na południowo-zachodnim wybrzeżu wyspy w celu wprowadzenia Japończyków w błąd i zatrzymania ich sił w rejonie oraz zapobieżenia kontratakom w miejscu właściwego lądowania.

10. Armia zajęła środkową część wyspy z niespodziewaną łatwością, zajmując bazy lotnicze w Kadena i Yomitan. Wobec słabego oporu gen. Buckner podjął decyzję o wszczęciu drugiej fazy operacji i zajęciu północnej części wyspy. W tej sytuacji 6. DMar skierowała się w stronę przesmyku Ishikawa. Teren był górzysty i zalesiony, ale Japończycy skoncentrowali swoje siły w paśmie skalistych wzgórz Yae, u nasady półwyspu Motobu. Ciężkie walki o opanowanie półwyspu trwały do 18 kwietnia. Straty 6. DMar wyniosły 213 zabitych i 757 rannych[1].

Tymczasem, 16 kwietnia, 77. DP dokonała lądowania na Ie-jima (Ie Shima), niewielkiej wysepce w pobliżu zachodniego cypla półwyspu. Żołnierze doświadczyli tu ataków kamikaze, a nawet oporu miejscowych kobiet uzbrojonych w dzidy. Walki były tak ciężkie, że opanowywanie wysepki trwało do 21 kwietnia. Ie-jima została wkrótce przekształcona w bazę lotniczą dla operacji bombowych przeciw Japonii.

W dniu 13 kwietnia Amerykanie zajęli najdalej na północ wysunięty kraniec wyspy – przylądek Hedo.

Operacja Ten-gō

W dniu 6 kwietnia z bazy Tokuyama na wyspie Honsiu wypłynął zespół okrętów japońskich pod dowództwem wiceadmirała Sei'ichi Itō w celu odciążenia Okinawy w ramach operacji Ten-gō[b] w składzie: pancernik „Yamato”, lekki krążownik „Yahagi” i 8 niszczycieli: „Asashimo”, „Fuyutsuki”, „Hamakaze”, „Hatsushimo”, „Isokaze”, „Kasumi”, „Suzutsuki”, „Yukikaze”. Wieczorem tego samego dnia zespół został wykryty przez amerykańskie okręty podwodne.

Dzień później, rano lotnictwo amerykańskie rozpoczęło poszukiwanie japońskiej eskadry, zakończone jej szybkim wykryciem. W południe, w odległości około 450 km od Okinawy dokonany został zmasowany atak lotniczy 227 samolotów z 58. Zespołu Operacyjnego Lotniskowców. Atak ten zakończył się istotnym uszkodzeniem pancernika i krążownika oraz zatopieniem niszczycieli „Asashimo” i „Hamakaze”. Przed godziną 14:00 nastąpił drugi atak około 150 samolotów trwający niespełna godzinę i zakończony zatopieniem pancernika „Yamato” i krążownika „Yahagi” oraz dwu kolejnych niszczycieli „Isokaze” i „Kasumi”. Po stronie amerykańskiej odnotowano stratę 10 samolotów z załogami.

Opanowanie południowej części wyspy

Natarcie XXIV Korpusu w kierunku południowym odbywało się w wolniejszym tempie, ale także i tam 7. DP i 96. DP osiągnęły wymierny postęp. Opór zaczął narastać, gdy Amerykanie dotarli do ufortyfikowanych pozycji wzdłuż pasma wzgórz zwanych przez żołnierzy Cactus Ridge[2], około 8 km na północny zachód od głównych pozycji obronnych, tzw. Linii Shuri. Do 8 kwietnia XXIV Korpus zdołał zdobyć tę i kilka równie silnie obsadzonych pozycji, tracąc ponad 1500 zabitych i rannych. Japońskie straty były trzykrotnie wyższe, a był to dopiero początek zmagań.

Następnym celem amerykańskiego natarcia było pasmo Kakazu, dwa wzgórza połączone szerokim siodłem, stanowiące część czołowych pozycji Linii Shuri. Japończycy dobrze przygotowali pozycję i bronili jej zażarcie. Ukryci w licznych, ufortyfikowanych jaskiniach z dobrze zamaskowanymi gniazdami karabinów maszynowych, walczyli do końca; siły amerykańskie traciły wielu ludzi, zanim zdołały oczyścić kolejne jaskinie i inne zamaskowane pozycje. Japończycy, pod groźbą użycia broni, wykorzystywali miejscową ludność do dostarczania wody i zaopatrzenia, co powodowało dodatkowe straty w ludziach. Postępy Amerykanów były widoczne, ale związane z rosnącymi stratami po obu stronach.

Gdy amerykańskie natarcie utknęło u stóp pasma Kakazu, gen. Ushijima, za namową gen. Chō, zdecydował się na podjęcie kontruderzenia. Wieczorem 12 kwietnia oddziały 32. Armii zaatakowały Amerykanów na całym froncie. Był to ciężki, długotrwały i dobrze przygotowany atak. Po zawziętej walce wręcz napastnicy wycofali się, aby powtórzyć natarcie następnej nocy. Ostatnie uderzenie miało miejsce 14 kwietnia, ale i ono zostało krwawo odparte. Niepowodzenie doprowadziło sztab 32. Armii do przekonania, że linie amerykańskie są dość łatwe do sforsowania w nocnych atakach, ale przewaga ogniowa przeciwnika jest dla oddziałów japońskich – szczególnie w miejscach koncentracji na podstawach wyjściowych – zbyt duża, w związku z czym postanowił powrócić do dotychczasowej strategii obronnej.

27. DP, która lądowała 9 kwietnia, została skierowana na prawe skrzydło, na zachodnim wybrzeżu Okinawy. Gen. Hodge miał teraz w linii aż trzy dywizje, z 96. DP w centrum i 7. DP na lewej flance, przy czym każda z dywizji działała na froncie nie szerszym niż dwa kilometry.

Hodge rozpoczął nowe natarcie 19 kwietnia przy wsparciu 324 dział, największe w całej wojnie na Pacyfiku. Do nawały ogniowej dołączyły pancerniki, krążowniki i niszczyciele, którym towarzyszyły naloty 650 samolotów z lotniskowców obrzucających pozycje nieprzyjaciela bombami (w tym napalmowymi) i ostrzeliwujących je rakietami i seriami z karabinów maszynowych. Japońscy obrońcy przeczekali nawałę na przeciwstoku, gdzie byli relatywnie bezpieczni, wychodząc z jaskiń i zasypując wspinających się pod górę Amerykanów deszczem pocisków.

Natarcie czołgów na pasmo Kakazu, przeprowadzone bez odpowiedniego wsparcia piechoty w nadziei na przełamanie japońskiej obrony, zawiodło przy stracie 22 czołgów. I chociaż czołgi – miotacze płomieni pozbawiły życia wielu obrońców jaskiń, przełamania nie udało się uzyskać, a XXIV Korpus stracił 720 zabitych, rannych i zaginionych. Straty byłyby większe gdyby nie to, że Japończycy wszystkie swoje rezerwy trzymali na południu, gdzie 2. DMar wciąż pozorowała przygotowania do lądowania na plażach Minatoga.

W ostatnich dniach kwietnia 1. DMar zastąpiła w pierwszej linii 27. DP, zaś 77. DP zluzowała 7. DP. Gdy przybyła 6. DMar, III Korpus Amfibijny usadowił się na prawym skrzydle, a dowodzenie objął sztab X Armii.

4 maja 32. Armia podjęła jeszcze jedno kontruderzenie. Tym razem Ushijima zamierzał przeprowadzić desant na tyłach Amerykanów. W tym celu działa artylerii japońskiej musiały zostać wydobyte z ich zamaskowanych stanowisk w jaskiniach i ustawione na otwartej przestrzeni. Były one w stanie wystrzelić 13 000 pocisków, ale ogień artylerii amerykańskiej zniszczył 19 dział 4 maja i kolejnych 40 w ciągu kolejnych dwóch dni. Do desantu w tej sytuacji nie doszło.

Amerykańska flaga nad Okinawą 22 czerwca 1945 roku

Gen. Buckner rozpoczął kolejny atak 11 maja, po dziesięciu dniach ciężkich walk. 13 maja pododdziały 96. DP i 763. Batalionu Czołgów zdobyły wzgórze zwane Conical Hill, wznoszące się około 160 m nad nadbrzeżną równiną Yonabaru i bronione zawzięcie przez tysiąc japońskich żołnierzy. Równocześnie, na przeciwległym brzegu wyspy, 6. DMar zdobyła Sugar Loaf Hill. Wzięcie tych dwóch kluczowych pozycji dało Amerykanom wgląd w głąb pozycji Linii Shuri z obu stron. Buckner miał nadzieję, że zdoła obejść skrzydła Shuri i zamknąć główne siły japońskie w kotle.

Z końcem maja nadeszła pora deszczów monsunowych, które zamieniły stoki wzgórz i drogi w grzęzawisko, powodując poważne problemy natury taktycznej, jak i medycznej. Pole bitwy zaczęło upodabniać się do tego z okresu I wojny światowej, gdzie wojska grzęzły w gęstym błocie, a drogi ewakuacji rannych na tyły stały się nieprzejezdne. Wojsko stacjonowało na terenach zalanych przez wodę, będących po części wysypiskiem śmieci, po części cmentarzyskiem. Niepogrzebane ciała Japończyków rozkładały się tonąc w błocie. Każdy, kto ześlizgnął się po błotnistym stoku, miał kieszenie i wszystkie zakamarki munduru pełne robactwa[3]. Żołnierze walczący o Okinawę wspominają, że panowały tam bardzo nieprzyjazne warunki. Szalały choroby tropikalne, temperatura sięgała 40 °C, walczący nie mieli możliwości kąpieli, chodzili cały czas w jednym mundurze. Pili brudną wodę, prowiant bardzo szybko stawał się niezdatny do spożycia.

29 maja gen. Pedro del Valle, ówczesny dowódca 1. DMar, nakazał kompanii A (1. Batalionu 5. PMar) zdobycie zamku Shuri. Zajęcie zamku miało znaczenie strategiczne i psychologiczne, a dla Japończyków było punktem zwrotnym całej kampanii. Del Valle otrzymał Distinguished Service Medal za znakomite dowodzenie w walce i za zdobycie Okinawy. Tymczasem zamek znajdował się poza terenem działań 1. DMar i tylko gwałtownym wysiłkom dowództwa 77. DP marines zawdzięczali wstrzymanie bombardowania przez własne lotnictwo i ostrzału artylerii.

Niezależnie od tego, czy było to efektem dobrego maskowania obrońców, czy też „mgły wojennej”, Buckner[c] nie zauważył cofania się Japończyków ku ich ostatniej linii obrony na półwyspie Kiyan. W trakcie nadal ostrożnie prowadzonej ofensywy Amerykanie natknęli się na pozostawione przez Japończyków wielkie zapasy broni i amunicji, co bardzo osłabiło obrońców i w ostateczności doprowadziło do ich pogromu w końcowym stadium bitwy, w tym także do śmierci tysięcy cywilów.

4 czerwca zaledwie około 30 tys. niemal bezbronnych (większość broni ciężkiej, a nawet osobistej stracono podczas ucieczki) żołnierzy pozostawało jeszcze w szeregach 32. Armii, w tym mniej niż 20% zdolnych do walki. W tej sytuacji wyspa została zdobyta 21 czerwca 1945 r., aczkolwiek część japońskich żołnierzy, w tym przyszły gubernator prefektury Okinawa Masahide Ōta, walczyła jeszcze przez kilka tygodni.

Ushijima i Chō popełnili rytualne seppuku w swej kwaterze głównej na Wzgórzu 89 w ostatnich godzinach walk. Płk Yahara prosił Ushijimę o zezwolenie na popełnienie samobójstwa, ale generał odmówił, mówiąc: Jeśli pan umrze nie zostanie nikt, kto będzie znał prawdę o bitwie o Okinawę. Proszę wziąć na siebie wstyd (za poddanie się), ale spożytkować tę szansę. To rozkaz dowódcy armii[4]. Yahara był najwyższym stopniem oficerem japońskim, który przeżył walki na Okinawie, a po latach napisał książkę zatytułowaną Bitwa o Okinawę.

Hekatomba ludności cywilnej

Rdzenna ludność Okinawy bardzo ucierpiała, zarówno w wyniku działań zbrojnych, jak i masowych samobójstw popełnianych na skutek propagandy japońskiej zapowiadającej, że z rąk Amerykanów czeka mieszkańców los gorszy od śmierci[5]. Oblicza się, że zginęło co najmniej 140 tysięcy cywilów[6].

Uwagi

  1. W 1945 roku była to Niedziela Wielkanocna.
  2. Zwanej także „Samobójczą szarżą Yamato”.
  3. Sam poległ w ostatniej fazie walk.

Przypisy

  1. Sloan 2007 ↓, s. 120.
  2. Sloan 2007 ↓, s. 68.
  3. Bitwa o Okinawę. [dostęp 2009-07-31].
  4. Sloan 2007 ↓, s. 323.
  5. Sloan 2007 ↓, s. 299.
  6. Sloan 2007 ↓, s. 296.

Bibliografia

  • Roy E. Appleman, James M. Burns, Russel A. Gugeler, John Stevens: Okinawa: The Last Battle. Washington, DC: Center of Military History, 1993, seria: United States Army in World War II: The War in the Pacific. LCCN 49-45742.
  • Zbigniew Flisowski: Burza nad Pacyfikiem. T. II. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1989. ISBN 83-210-0412-1.
  • E.B. Sledge: Ze starą wiarą na Peleliu i Okinawie. Gdańsk: Wydawnictwo L&L, 2002. ISBN 83-88595-71-7.
  • Bill Sloan: The Ultimate Battle: Okinawa 1945 – the Last Epic Struggle of World War II. New York: Simon & Schuster, 2007. ISBN 0-7432-9246-4.

Media użyte na tej stronie

Flag of Japan (1870–1999).svg
Variant version of a flag of Japan, used between January 27, 1870 and August 13, 1999 (aspect ratio 7:10).
Flag of the United States (1912-1959).svg
US Flag with 48 stars. In use for 47 years from July 4, 1912, to July 3, 1959.
Flag of Canada (1921–1957).svg
The Canadian Red Ensign used between 1921 and 1957.

This image has compared for accuracy (mainly colors) using an image from World Statesmen. The only change is making the maple leaves green from red. This image has compared for accuracy (mainly colors) using an image from World Statesmen. The most recent version of this image has changed the harp into one with a female figure; see [http://flagspot.net/flags/ca-1921.html FOTW
Flag of New Zealand.svg
Flag of New Zealand. Specification: http://www.mch.govt.nz/nzflag/description.html , quoting New Zealand Gazette, 27 June 1902.
Battle icon active (rifles).svg
Autor: , Licencja: CC BY-SA 3.0
Abstract crossed rifles symbol on sunburst
Desant na Okinawe-mapa.png
Autor: Ssawka,, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Mapka inwazji na Okinawę. Autor: Ssawka Grafika udostępniona na licencji GFDL
Japanese battleship Yamato under attack in the East China Sea on 7 April 1945 (L42-09.06.05).jpg
The Japanese battleship Yamato under attack by U.S. Navy carrier aircraft in the East China Sea on 7 April 1945, as a bomb explodes off its port side. The fire in the area of the aft 155mm turret can be clearly seen.
Japan natural location map with side map of the Ryukyu Islands.jpg
Autor: Alexrk2, Licencja: CC BY-SA 3.0
Natural Location map of Japan

Equirectangular projection.

Geographic limits to locate objects in the main map with the main islands:

  • N: 45°51'37" N (45.86°N)
  • S: 30°01'13" N (30.02°N)
  • W: 128°14'24" E (128.24°E)
  • E: 149°16'13" E (149.27°E)

Geographic limits to locate objects in the side map with the Ryukyu Islands:

  • N: 39°32'25" N (39.54°N)
  • S: 23°42'36" N (23.71°N)
  • W: 110°25'49" E (110.43°E)
  • E: 131°26'25" E (131.44°E)
OkinawaSprintingMarine.jpg
A Marine dashes through Japanese machine gun fire while crossing a draw, called Death Valley by the men fighting there. Marines sustained more than 125 casualties in eight hours crossing this valley. Okinawa, May 10, 1945.
Last picture of LtGen. Buckner at Okinawa.jpg
This is the last photograph taken of Lt. Gen. Simon B. Buckner, Jr., USA, right, just before he was killed on 18 June, observing the 8th Marines in action on Okinawa for the first time since the regiment entered the lines in the drive to the south. Note the rock and coral outcropping to his left. The shell that exploded hit that outcropping, dispersing fragments into the general, killing him within a few minutes. The other two staff officers were not seriously hurt.
Raising the flag on Okinawa.jpg
Raising the american flag on Okinawa on 22 June denoted the end of organized resistance.
Okinawa 01.jpg
Okinawa - American LCTs unload supplies on Yellow Beach near the mouth of the Bishi Gawa river on 13 April 1945.