Bitwa pod Białą Podlaską

Bitwa pod Białą Podlaską
— Wojna polsko-bolszewicka —
Czas	4–8 sierpnia 1920
Miejsce	pod Białą Podlaską
Terytorium	Polska
Przyczyna	ofensywa Frontu Zachodniego
Wynik	zwycięstwo Sowietów
Strony konfliktu
Polska  Rosyjska FSRR
Dowódcy
Władysław Sikorski
Siły
Grupa Poleska 8 Dywizja Strzelców
brak współrzędnych

Bitwa pod Białą Podlaską – część bitwy nad Bugiem. Walki Grupy Poleskiej z sowiecką 8 Dywizją Strzelców w czasie II ofensywy Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego w okresie wojny polsko-bolszewickiej.

Sytuacja ogólna

W pierwszej dekadzie lipca przełamany został front polski nad Autą, a wojska Frontu Północno-Wschodniego gen. Stanisława Szeptyckiego cofały się pod naporem ofensywy Michaiła Tuchaczewskiego. Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego nakazało powstrzymanie wojsk sowieckiego Frontu Zachodniego na linii dawnych okopów niemieckich z okresu I wojny światowej^[1]. Sytuacja operacyjna, a szczególnie upadek Wilna i obejście pozycji polskich od północy, wymusiła dalszy odwrót wojsk polskich^[2]. 1 Armia gen. Gustawa Zygadłowicza cofała się nad Niemen, a 4 Armia nad Szczarę^[3].

Obrona wojsk polskich na linii Niemna i Szczary również nie spełniła oczekiwań. W walce z przeciwnikiem oddziały polskie poniosły duże straty i zbyt wcześnie rozpoczęły wycofanie na linię Bugu^[4][5].

Plan polskiego Naczelnego Dowództwa zakładał, że 1. i 4 Armia oraz Grupa Poleska do 5 sierpnia będą bronić linii Narew – Orlanka oraz Leśna – Brześć aby umożliwić przygotowanie kontrofensywy z rejonu Brześcia na lewe skrzydło wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego. Rozstrzygającą operację na linii Bug, Ostrołęka, Omulew doradzał też gen. Maxime Weygand^[6].

Już 31 lipca 4 Armia przekroczyła Bug w rejonie Mielnika i obsadziła zachodni brzeg rzeki na odcinku Granne – Pratulin. Oddziały grupy płk. Stanisława Kaliszka przeszły na lewy brzeg Bugu w Drohiczynie, 14 Wielkopolska Dywizja Piechoty między Pratulinem a Janowem Podlaskim^[7].

2 sierpnia sowiecka 8 Dywizja Strzelców sforsowała Bug pod Pratulinem i wyszła na tyły 14 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty w rejonie Janowa. Spowodowało to zagrożenie tyłów Grupy Poleskiej gen. Władysława Sikorskiego i odwrót jej lewego skrzydła na linię Krzny^[8].

Walki pod Białą Podlaską

Biała Podlaska - pomnik ku czci żołnierzy 34 pp poległych w latach 1918-1920

2 sierpnia w Białej Podlaskiej stacjonował sztab Grupy Poleskiej. Celem powstrzymania wojsk sowieckich na obszarze od Witulina do Kijowiec rozpoczęto formowanie grupy płk. Kazimierza Ładosia^[a]. Po raz kolejny oddziały sowieckie uprzedziły działania wojsk polskich. 4 sierpnia brygady sowieckiej 8 Dywizji Strzelców uderzyły na Białą Podlaską. 23 Brygadą Strzelców atakowała z północnego zachodu przez Witulin stanowiska I/32 pułku piechoty, a 22 BS od wschodu uderzyła na III/32 pp. Równocześnie 24 Brygada Strzelców ruszyła na południe w kierunku Krzny. Oba polskie bataliony nie wytrzymały uderzenia i rozpoczęły odwrót^[8].

Około południa gen. Sikorski wzmocnił grupę płk. Ładosia batalionem 111 pułku piechoty, batalionem 22 pp i pociągiem pancernym „Danuta”^[9][8]. W godzinach popołudniowych Grupa wyprowadziła kontratak i odepchnęła nieprzyjaciela za Klukówkę. Przez kolejne dwa dni walki toczyły się z dala od miasta. 6 sierpnia do Białej Podlaskiej przybyło dowództwo 21 Dywizji Górskiej, a w kolejnych dniach miejscowa stacja kolejowa stała się punktem załadowczym dla oddziałów 16 Dywizji Piechoty i Dywizji Górskiej przegrupowujących się w ramach przegotowań do bitwy nad Wisłą^[8]. Z uwagi na brak taboru kolejowego, część oddziałów jechała na dachach wagonów^[10].
8 sierpnia natarcie na miasto wznowiła 8 Dywizja Strzelców. Wieczorem pusty już dworzec w Białej Podlaskiej ostrzelała sowiecka artyleria, a następnego dnia wojska sowieckie zajęły miasto^[11].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Janusz Cisek, Konrad Paduszek, Tadeusz Rawski: Wojna polsko-sowiecka 1919–1921. Warszawa: Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, 2010.
• Bronisław Kowalczewski: Zarys historii wojennej 22-go pułku piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Janusz Odziemkowski: Leksykon wojny polsko-rosyjskiej 1919–1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2004. ISBN 83-7399-096-8.
• Józef Piłsudski, Michaił Tuchaczewski: „Rok 1920”. „Pochód za Wisłę”. Łódź: Wydawnictwo Łódzkie, 1989. ISBN 83-218-0777-1.
• Władysław Sikorski: Nad Wisłą i Wkrą. Studium do polsko-rosyjskiej wojny 1920 roku. Lwów - Warszawa: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich. Reprint: Wydawnictwo 2 Kolory. Sp. z oo, 2015. ISBN 978-83-64649-16-5.
• Wiesław Wysocki (red.): Szlakiem oręża polskiego; vademecum miejsc walk i budowli obronnych. T. 2, poza granicami współczesnej Polski. Warszawa: Wydawnictwo „Gamb”, 2005. ISBN 83-7399-050-X.